Sự bùng cháy của Gen Z và cuộc "đổi pha" quyền lực tại Hollywood từ thế hệ đi trước

Chiến thắng đầy thuyết phục của cô gái trẻ Nguyễn Thị Thu Hằng tại vòng chung kết năm cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia vừa qua đã thu hút nhiều tranh cãi. Hành động ăn mừng của nữ thí sinh 17 tuổi bị không ít cư dân mạng coi là “ngông cuồng”, “tự mãn”. Cuộc chiến online nổ ra hướng mọi sự chú ý về một cuộc thi 20 năm tuổi với bao thế hệ thí sinh vốn bị coi là “mọt sách”, “khù khờ” lại có một quán quân mạnh bạo và cá tính như vậy. Bỗng nhiên, điều này khiến nhiều người nhận ra sự hiện diện ngày càng mạnh mẽ của một thế hệ mới, một “thế hệ vàng” có tên là Generation Z, hay gọi tắt là Gen Z.

Nhìn qua Hollywood, chúng ta cũng thấy rõ sự kiện “sao đổi ngôi” này khi các gương mặt mới của thế hệ Z dường như đang “xâm chiếm” lấy ngành công nghiệp điện ảnh, thậm chí có thể khiến cả các diễn viên gạo cội đàn anh, đàn chị lép vế.

Bài viết này với góc nhìn về điện ảnh thế giới đưa ra nhận định về những tác động cũng như tầm quan trọng của Gen Z tới môn “nghệ thuật thứ 7” nói riêng và từ đó là xã hội nói chung. Sự ảnh hưởng của Gen Z không chỉ dừng lại ở những diễn viên, người mẫu, ca sĩ… Thế hệ này với quyền lực mạnh mẽ của thời đại số trong tay đang kể câu chuyện của họ qua điện ảnh, đặt ra những vấn đề không ai nghĩ tới và dám thách thức, thay đổi “luật chơi” bấy lâu nay.

Những gương mặt Gen Z tài năng tiên phong cho sự “xâm lăng” của thế hệ mới

Nhìn qua những bom tấn Hollywood gần đây, chúng ta có thể thấy một vài gương mặt nổi tiếng mới ngày nào còn là con nít chạy loăng quăng giờ đã lớn phổng phao với tên tuổi thuộc hàng tốp đầu. Zendaya sinh năm 1996, chào sân khán giả với hình tượng cô bé mê nhảy nhót trong Shake It Up giờ trở thành nữ chiến binh oai hùng trong trailer Dune sắp ra mắt, trong khi Sophie Turner cùng tuổi nhỏ loắt choắt khi mới đóng Game of Thrones cũng thoát xác làm dị nhân quyền lực trong Dark Phoenix.

Cũng sinh năm 1996, Tom Holland đang khiến bao người mến mộ với sự thể hiện xuất sắc của mình trong loạt phim Spider-Man của vũ trụ Marvel. Millie Bobby Brown - cô bé 16 tuổi của Stranger Things cũng trở thành gương mặt nhất cử nhất động được báo giới quan tâm. Cô nàng cũng vừa ra mắt bộ phim riêng có tên Enola Holmes đang chễm chệ mức điểm chuyên môn 89% trên Rotten Tomatoes.

Những gương mặt tiêu biểu kể trên chỉ là một phần nhỏ trong rất nhiều những nghệ sĩ, diễn viên thuộc thế hệ Z với sự hiện diện đang dần thống trị Hollywood, không chỉ bởi những vai diễn non trẻ xoàng xĩnh mà ở cả năng lực thật sự được đánh giá cao.

Giải Emmy Primetime lần thứ 72 vừa diễn ra với chiến thắng của Zendaya tại hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất trong series chính kịch Euphoria - một bộ phim cũng kể về Gen Z của đài HBO. Thành tích của nữ diễn viên 24 tuổi còn làm nên lịch sử khi giúp cô trở thành người trẻ nhất từng nhận giải thưởng này, vượt qua những đối thủ còn lại đều là các bậc tiền bối là Sandra Oh hay Jennifer Aniston, ắt hẳn đánh dấu năng lực cũng như sự đổ bộ của Gen Z trong tương lai.

Điện ảnh đang mở đường cho Gen Z và câu chuyện của họ

Nhân vật Kayla Day 13 tuổi trong bộ phim Eighth Grade không phải là một đứa thiếu niên hư hỏng, học đòi uống rượu hay hút thuốc. Thay vào đó, cô bé chọn làm vlogger trên YouTube, đăng tải những video về tầm quan trọng của việc sống đúng với bản thân mình (“Sống đúng với bản thân có thể rất khó, chẳng phải lúc nào mình cũng là mình hay sao?”, nhân vật đặt ra câu hỏi). Thế nhưng trái với cuộc sống nghe có vẻ êm đềm ấy, Kayla Day cũng là nạn nhân của sự cô lập, bị giày xéo bởi những suy nghĩ tự ti, nghi ngờ chính bản thân mình và thỉnh thoảng cũng gặp những cơn hoảng loạn. Câu chuyện của cô bé là một ví dụ cho vô vàn những trường hợp có thật, là tiếng thét đầy hoảng sợ của Gen Z trong một thế giới quá yên ổn ở phía ngoài và sự hủy hoại bắt đầu xuất hiện từ bên trong.

Khán giả Việt Nam hẳn cũng đã biết về những bộ phim gần đây như The End of The F***ing World hay I Am Not Okay With This của Netflix hướng đến đối tượng người trẻ. Những bộ phim này mô tả một thế hệ thanh thiếu niên lúc nào cũng cục súc, cáu bẳn với cái nhìn tăm tối về thế giới và tưởng như chỉ một cái chạm nhẹ cũng khiến họ nổ tung. Cũng chẳng sai, khi số liệu thống kê mà trang Guardian của Anh đưa ra cho thấy những thành viên của Gen Z có tỉ lệ trầm cảm cao hơn 2/3 lần so với người ở thế hệ millennial hồi còn ở độ tuổi tương đương.

Vấn đề này cùng với sự xuất hiện của những bộ phim kể trên khiến các thế hệ lớn tuổi hơn (hay có thể gọi là người lớn) phải chú ý. Thật oái oăm, họ không hiểu tại sao lũ trẻ con bây giờ lúc nào cũng bực bội, cắm mặt vào điện thoại và sức khỏe thì ngày càng giảm sút trong một thế giới ô nhiễm và lũng loạn do thế hệ đi trước gây ra, nơi các tập đoàn công nghệ - được dẫn dắt bởi những ông bà già - đang đầu tư hàng trăm, hàng nghìn tỷ đô để tìm cách khiến giới trẻ không thể rời mắt khỏi màn hình.

Eighth Grade, The End of The F***ing World hay I Am Not Okay With This phản ánh căn bệnh trầm cảm, rối loạn lo âu của các nhân vật trong khi vẫn sở hữu nét hài hước và duyên dáng nhất định. Những bộ phim như vậy đang dần thay đổi công thức thường thấy của các bộ phim tuổi mới lớn tự cổ chí kim và dám đưa ra góc nhìn thực tế hơn, thân thuộc hơn của thế hệ trẻ bây giờ.

Bởi lẽ người trẻ, hay Gen Z thời nay, dường như bất lực trước những mô típ hoàng tử công chúa, hay những chuẩn mực về ngoại hình, màu da và cả chuẩn mực về hạnh phúc, được vẽ lên bởi các bộ phim của thế hệ trước. Họ có những mối lo riêng, và điều đó bao gồm sức khỏe tâm lý, chất kích thích, chính trị, cơn nghiện của công nghệ và mạng xã hội (xem The Social Dilemma để biết thêm thông tin chi tiết!).

Nếu như thế hệ "Boomer" già cỗi từng lớn lên với những tác phẩm kinh điển như The Godfather, Gen X có Friends hay The Breakfast Club, "Millennial" đắm chìm trong Mean Girls, Harry Potter… thì Gen Z lại thiếu đi những tác phẩm gần gũi với họ, và thế hệ này chỉ quá quen thuộc với bản tin các cuộc xả súng trường học trên mạng xã hội hay những trào lưu mua vui ở TikTok.

Chính vì vậy, thật đáng ngưỡng mộ và đáng tuyên dương khi Gen Z đang mạnh mẽ giành lại ngôi thứ nhất và kể lại những câu chuyện thực sự đang xảy ra với thế hệ của họ, cho dù điều đó vẫn đòi hỏi sự giúp đỡ của các thế hệ lớn tuổi hơn.

Quyền lực của thế hệ Z trong công cuộc đổi mới “luật chơi”

Với sự đông đảo của các thành viên trong thế hệ Z, họ đóng góp một sự ảnh hưởng không nhỏ tới doanh thu của các bộ phim lớn. Aladdin và The Lion King - các bom tấn chuyển thể gần đây của Disney chứng kiến số lượng khán giả độ tuổi dưới 24 chiếm đến 55% trong tuần mở màn, trong khi con số đó của Toy Story 4 lên đến 61%, theo trang The Hollywood Reporter.

Như vậy, có thể thấy tiếng nói của Gen Z rất quan trọng đối với các tập đoàn sản xuất phim khổng lồ. Và những người trẻ ấy biết cách để tận dụng lợi thế của mình. Là một thế hệ được coi là thức thời và không ngại cất tiếng nói, Gen Z luôn mạnh mẽ dẫn đầu những trào lưu, cuộc vận động cho các chủ đề nóng như bình đẳng giới, phân biệt sắc tộc, LGBTQ+,... để tạo áp lực cho Hollywood phải thay đổi.

Zendaya, tự hào là một nữ nghệ sĩ người da đen, sử dụng nền tảng và sự nổi tiếng của mình để cất lên tiếng nói về bình đẳng giới, cũng như thúc đẩy cho sự hiện diện của người da đen trên màn ảnh, nhất là với phong trào Black Lives Matter sôi sục. “Mục tiêu lớn nhất của tôi là tạo ra thêm chỗ trống cho những người có màu da giống mình, bởi vì đối với rất nhiều nghệ sĩ da đen, họ không thiếu tài năng nhưng lại thiếu đi cơ hội”, cô chia sẻ khi nhắc đến vai diễn Rue của mình trong bộ phim Euphoria.

Không nhất thiết phải là nghệ sĩ, diễn viên tài năng để có thể tạo nên sự khác biệt từ trong Hollywood. Hẳn nhiều người sẽ nhớ Greta Thunberg - một nhà vận động vì môi trường người Thụy Điển sinh năm 2003 khiến cả thế giới khuynh đảo với những thông điệp và sức ảnh hưởng của mình. Hulu - một trong những ông lớn trong mảng chiếu phim trực tuyến đã quyết định sản xuất riêng một bộ phim tài liệu về Greta mang tên I Am Greta, tập trung vào hành trình tạo ra sức ảnh hưởng tầm cỡ quốc tế của một cô bé 16, 17 tuổi. Greta cũng muốn sử dụng bộ phim để tiếp tục truyền bá cho điều mà bản thân quan tâm nhất: sự biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và tương lai mà người trẻ sẽ phải gánh chịu nếu không chịu trở thành sự thay đổi.

Tờ Los Angeles Times đưa ra nhận định rằng điện ảnh ngày nay đang chuyển mình rất nhanh. Sự khác biệt trong gu thưởng thức phim cũng như cách mọi người thưởng thức phim khiến khoảng “sân chơi chung” của điện ảnh cho nhiều thế hệ khác nhau đang thu hẹp. Mỗi cá thể lại mong muốn được tìm thấy những bộ phim, chương trình ít-đại-trà, có nét tương đồng riêng và làm dấy lên sự đồng cảm trong thâm tâm. Và đây sẽ là cuộc chiến tương lai giữa các nhà sản xuất phim.

Sự xuất hiện của những tác phẩm điện ảnh với tư tưởng, tầm nhìn mới lạ như Crazy Rich Asian, Mulan hoặc sắp tới là Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings của Marvel với dàn diễn viên toàn là người châu Á, hay các bộ phim với nữ chính dẫn đầu như Captain Marvel, Wonder Woman, Star Wars: The Last Jedi… đánh dấu sự cập nhật tích cực của Hollywood trước những phong trào vận động về quyền bình đẳng. Tất cả tồn tại với sự đóng góp đấu tranh không nhỏ của Gen Z - thế hệ đại diện cho sự bình quyền và nắm giữ tương lai của thế giới mới.

Nguồn ảnh: Tổng hợp