Khi nghệ sĩ underground Việt bước ra ánh sáng: Thay đổi không đồng nghĩa với mất chất!

Vài năm gần đây, sự xuất hiện của những cái tên: Binz, Rhymastic, JustaTee, Mr.T, BigDaddy, Karik, Suboi, Yanbi, Kimmese, Andree, Đen Vâu, Da LAB... thực sự khẳng định được đẳng cấp riêng của underground tại sân khấu lớn. Từ thể loại âm nhạc bị "ghẻ lạnh", underground trở nên "phồn thịnh" ngay tại chính địa hạt của riêng mình. 

Thế nhưng xoay quanh chữ "underground" vẫn luôn tồn tại rất nhiều tranh cãi, mà ở đó các từ khoá thường được mang ra để đánh giá đó là "mất chất", "thị trường", "tầm thường"... Dễ dàng nhận thấy, ranh giới giữa underground và mainstream đã được thu hẹp lại rất nhiều. Các sản phẩm âm nhạc "tự phát" đến từ những tên tuổi underground nay đã dễ dàng tiếp cận hơn tới công chúng, nhận được nhiều sự yêu mến hơn, có một lượng fan trung thành nhất định và không thể phủ nhận - rằng họ nhận được nhiều sự kiêng nể hơn trên thị trường âm nhạc Việt. Liên tục có sự bắt tay giữa những ngôi sao mainstream với các tên tuổi underground để cùng nhau làm nên những bản hit không tưởng. Các rapper, ca sĩ đi lên từ underground ngày càng nhiều, nổi tiếng ngày càng dễ và hoạt động ngày một chuyên nghiệp. 

Rất nhiều cái tên đã giúp đưa âm nhạc underground ra ánh sáng, vậy mà tại sao họ lại bị gọi là "mất chất"?

Để có được tầm ảnh hưởng lớn đến công chúng, nhiều nghệ sĩ underground đã mạnh dạn đưa âm nhạc của mình tiệm cận hơn với mainstream, tiếp cận được với nhiều đối tượng khán giả hơn. Tuy nhiên, sự dấn thân của những rapper này bị cho là "mất chất" và bị chính những người anh em trong cộng đồng rap Việt coi thường. Karik từng tâm sự anh đã có một khoảng thời gian đen tối khi bị ruồng rẫy và bị gọi là "kẻ phản bội" từ lúc bắt đầu chuyển hướng từ Karik của "Khu tao sống" sang Karik đi hát những bài nhạc tình yêu. 

Hay Binz - chính anh cũng từng nhắc đến những "lời đồn thất thiệt" về mình: "Nghe nói anh chỉ rap toàn là love song vậy / Đâu phải Underground thế có chết không".

Suy nghĩ muốn "sở hữu", muốn viết nhạc phục vụ chỉ riêng thế giới underground, muốn giữ và đưa những điều đặc sệt chất rap của underground lên sân khấu đã kìm nén sự phát triển và tiếp cận của rap đến với công chúng. Thực tế âm nhạc kiểu đó không phải ai cũng ưa thích. Muốn thay đổi thị phần âm nhạc và muốn nhạc rap phát triển thì đó không phải là con đường đúng đắn. 

Nhìn lại hơn một thập kỷ trước, rap Việt thực sự chật vật để tìm chỗ đứng trong lòng khán giả vì thời điểm này chúng ta vẫn chuộng hơn những bài hát Teen-Pop dễ nghe, dễ ngấm. Cho đến những năm 2007 – 2008, nhạc Rap mới bắt đầu thịnh hành và nở rộ, điển hình như Young Uno với "Tuyết yêu thương" - "thánh ca" một thời của các game thủ Audition, AT117 với "Hạnh phúc ảo", Lil’Knight với "L.I.P" hay Lil’Shady với "Ngày mai"... Đó là những "lá cờ tiên phong" cho underground Việt thời sơ khai, với những bản thu âm có phần đơn giản, chưa đủ trau chuốt, cầu kỳ như các bài hát mainstream nhưng cũng đủ sức nóng để có được sự quan tâm nhất định từ giới trẻ. 

Hiểu một cách công tâm thì cái "chất" vốn dĩ là nằm ở trong mỗi con người. Và khi đã nằm trong con người thì không thể mất đi được, chỉ là khi nào chúng ta muốn khơi dậy nó mà thôi. Bằng kinh nghiệm và sự lĩnh hội tốt với dòng chảy âm nhạc đương đại, các ca sĩ underground ngày càng cho ra nhiều ca khúc gần như tiệm cận với âm nhạc của thế giới. 

Họ nhanh chóng xoay chuyển thị hiếu nghe nhạc ở Vpop khi các bảng xếp hạng âm nhạc thời gian trước vốn là mảnh đất riêng của ca sĩ chính thống, giờ đây lại chứng kiến sự tăng trưởng và "chiếm sóng" vượt bậc của gương mặt trẻ underground với loạt bản hit phá đảo giới truyền thông như: "Thằng điên", "Đã lỡ yêu em nhiều" (JustaTee); "Tuý âm", "Vô tình" (Xesi, Masew, Nhatnguyen); "Người âm phủ", "Ngày chờ tháng nhớ năm thương" (OSAD); "Hongkong 1" (Nguyễn Trọng Tài), "Một nhà", "Thanh Xuân" (Da LAB), "Mình cưới nhau đi" (Huỳnh James)... Và thế là những ca khúc của các nghệ sĩ underground bớt gai góc hơn, bớt đời hơn, thay vào đó là sự lãng mạn và tươi sáng, thế là người ta gọi đó là mất chất!

Nếu không thay đổi để "phá vỡ" bức tường giữa underground và mainstream, làm sao hàng xóm biết được các rapper Việt đang làm gì?

Chính thành công của những rapper đã "dũng cảm" thay đổi, "dũng cảm" để bị đánh đồng là mất chất, là mộng tưởng về phú quý ấy đã mở ra con đường rộng hơn cho sự phát triển trong âm nhạc của toàn thể rapper Việt. Không còn là rap để thỏa đam mê, hài lòng nổi tiếng trong một cộng đồng nhỏ nhưng chẳng đủ tiền mua cây đàn mới... Giờ đây, rapper Việt hoàn toàn có khả năng vừa sống cho đam mê, vừa được công nhận như cách Đen Vâu đã nói trên sân khấu WeChoice Award 2018: "Hàng xóm đã biết tôi làm gì!".

Nếu ngày đó, những nghệ sĩ underground đó không dám bỏ đi cái tôi của mình, vượt qua cái rào cản ranh giới giữa under và mainstream để thay đổi phong cách, từng bước đưa nhạc rap đến gần hơn với đại chúng thì những tài năng underground bây giờ mãi mãi không được người ta để ý. Sự hy sinh của những rapper đình đám ấy đã mở ra một con đường giúp cộng đồng underground dễ dàng bước ra ánh sáng hơn. 

Họ vẫn sáng tác nhạc theo cảm hứng và cá tính của mình, nhưng xong xuôi họ cần đầu tư 1 chiếc MV cho nó. Họ vẫn ngày ngủ đêm thâu, ngắm trăng ngâm thơ qua ngày nhưng đến một sáng tỉnh dậy họ vẫn cần một "plan" để ra mắt sản phẩm âm nhạc. Họ có thể không ở trong bất kì công ty giải trí nào, nhưng họ vẫn có 1 ekip "cứng cựa" của riêng mình. Họ ở trong nhà và làm mọi thứ một mình, nhưng khi lên sân khấu họ cần có 1 team. Và đó là cách mà tất cả các nghệ sĩ mainstream thường làm. Nếu có khác thì khác nhau ở xuất phát điểm, ở cái cá tính âm nhạc và ở cái cách xuất hiện trước truyền thông. Nhưng dù khác thế nào thì điểm rơi chung của những người nghệ sĩ đều chỉ có một: âm nhạc.

Nếu tất cả mọi người cứ khư khư giữ cái chất đường phố và bài trừ mainstream thì underground mãi mãi sẽ chỉ ở trong bóng tối và những tài năng sẽ không có cơ hội phát triển như bây giờ được.

Với sự phát triển của âm nhạc và ngành công nghiệp thu âm, cộng đồng Underground Việt đã có bước tiến thần kỳ, tạo nên "làn sóng" mới trong diện mạo âm nhạc Việt Nam. Không chỉ quẩn quanh với chất nhạc bụi bặm, thô ráp, nhiều nghệ sĩ trẻ đã dám tự làm mới và đầu tư để tiến xa hơn, từ đó sản phẩm "collab" đầy ấn tượng của rapper underground với các ca sĩ mainstream nổi tiếng cũng xuất hiện ngày một nhiều. Đương nhiên, từ đó nó mang về những bản hit, mà có hit thì sẽ nổi tiếng, sẽ đắt show, sẽ ra tiền và vân vân mây mây rất nhiều điều tươi sáng khác. 

Thay đổi để phù hợp với số đông mà vẫn giữ được cá tính bản thân thì không có giá trị nào bị đánh mất hết!

Câu hỏi: Nhiều người nghe nhạc Da LAB từ thời đầu đã nói rằng nhạc Da LAB mất chất rồi. Không còn gai góc, không hát nhạc xã hội, không khổ, không tăm tối nữa nên dường như cũng không còn thú vị?

Và đây là câu trả lời của Da LAB:

"Đây cũng là một câu chuyện cũng rất buồn cười. Bởi vì khi Da LAB ra những bài hát gai góc, khó nghe một chút thì mức độ tiếp cận công chúng cũng không được cao. Những bài hát về tình yêu thì sẽ được nhiều người nghe hơn. Nếu xét về bản thân cái tôi của một người nghệ sĩ thì Da LAB vẫn thoả mãn với những sản phẩm âm nhạc mình đưa ra. Chỉ có điều là thị hiếu của thị trường, người nghe nhạc thì cũng có "lúc này lúc kia". Bản thân đối tượng người nghe nhạc Da LAB cũng được mở rộng qua từng năm, người ta bắt đầu nghe nhiều nhạc của Da LAB nói về tình yêu hơn. Tuy nhiên, ví dụ trong 1 năm nhóm ra mắt được 4-5 sản phẩm chẳng hạn thì về tình yêu thật ra chỉ khoảng ở mức 2 sản phẩm, còn lại là về những đề tài khác.

(...) Con người 1-2 năm đã thay đổi rất nhiều rồi, nữa là 10 năm từ học sinh đến sinh viên, rồi ra trường đi làm, lập gia đình thì bản thân con người đã rất khác. Nếu khán giả nhìn lại bản thân mình cũng sẽ như thế. Thời học sinh, sinh viên sẽ có rất nhiều năng lượng, nhiều khi sẽ có những suy nghĩ khá là bộc phát, bốc đồng, tiêu cực,… những điều đó các thành viên trong nhóm cũng từng trải qua. Sau khi lập gia đình, có vợ con, mình nhìn mọi thứ sẽ có thể tạm gọi là mở lòng hơn, tính tình mình có phần trở nên mềm mỏng hơn thì mình nghĩ âm nhạc cũng sẽ đi theo Da LAB thôi.

Chúng mình không hát những thứ mà chúng mình cảm thấy không phù hợp. Những bạn nào đã trải qua sự trưởng thành cùng Da LAB thì các bạn cũng sẽ hiểu, những bạn nào cảm thấy chưa thích lắm thì có thể nghe ca khúc của những nhóm nhạc nào đó khác. Chúng mình cũng thế. Bản thân mình là người hâm mộ Linkin Park cũng rất nhiều năm, trải qua thời gian âm nhạc của họ cũng thay đổi. Mình thích thời nào mình sẽ nghe thời đó và mình hoàn toàn tôn trọng cái tôi của người nghệ sĩ. Con người qua bao năm cũng sẽ thay đổi nên chuyện âm nhạc cũng sẽ thay đổi theo là một điều bình thường.

(...) Chúng mình vẫn luôn tự hào là nhóm luôn viết về gì thật nhất và cảm nhận về từng cá nhân trong nhóm nên các bài nhạc cũng thay đổi theo hoàn cảnh, thực tế cuộc sống, theo suy nghĩ của các thành viên khi trưởng thành lên và bọn mình rất tự hào về điều đấy"

Chẳng một điều gì có thể minh chứng rằng nghệ sĩ underground bước ra ánh sáng, đến gần hơn với mainstream là sẽ mất đi cái chất ban đầu của họ cả. Nếu cứ luẩn quẩn mãi với những sản phẩm xa rời đại chúng thì chắc đã chẳng có một cộng đồng underground có đủ sức đối trọng với các đối thủ mạnh khác trên đường đua Vpop như hiện tại. Với những nghệ sĩ underground thành công, cái chất ban đầu của họ không hề biến mất và vẫn tiềm tàng đâu đó trong những sản phẩm. Chỉ đơn giản là họ đang cố thay đổi để thích nghi nó với một môi trường hoàn toàn mới, đứng vững trên những sân khấu họ chưa từng nghĩ sẽ có thể đặt chân đến và tìm kiếm cho mình những cơ hội mà trước kia có mơ họ cũng không dám nghĩ đến!