"IT" năm 1990 và 2017, phiên bản nào kinh dị hơn?

(Bài viết có tiết lộ nội dung phim).

IT do "ông hoàng truyện kinh dị" Stephen King sáng tác và xuất bản lần đầu tiên vào năm 1986. Nội dung xoay quanh một nhóm 7 đứa trẻ bị bắt nạt, bị cô lập với biệt hiệu Loser’s Club (Những kẻ thua cuộc) trong trận chiến chống lại một thực thể siêu nhiên đáng sợ có tên gọi là "Nó".

Sau đó 4 năm, đài truyền hình ABC đã thực hiện bản chuyển thể dài hai tập với thời lượng dài ba tiếng để phát sóng trên màn ảnh nhỏ. Kể từ đó tới nay, It cùng với gã hề ma Pennywise đã trở thành một trong những biểu tượng kinh điển của làng văn học lẫn phim ảnh toàn cầu.

Năm 2017, tròn 27 năm sau ngày bản truyền hình ra mắt, hãng New Line Cinema đã đem đến cho thế hệ khán giả cũ cũng như giới thiệu với thế hệ khán giả trẻ hơn một phiên bản It vừa giống mà lại vừa khác về một câu chuyện đã quá nổi tiếng.

Bản phim truyền hình năm 1990

Phiên bản truyền hình của đài ABC có vai trò quan trọng trong việc đưa It trở thành biểu tượng kinh điển. Nhờ có phim, nhiều khán giả đã biết đến nỗi sợ hãi vô hình có thể giết chết con người theo cách đau đớn, tàn nhẫn nhất. Tuy dựa vào chất liệu của Stephen King nhưng bản truyền hình lại có những thay đổi riêng để phù hợp với điều kiện phát sóng, kinh phí làm phim lúc bấy giờ.

Trước những yêu cầu khắt khe về nội dung phát sóng trên màn ảnh nhỏ vào những năm 1990, những vấn đề như căn bệnh HIV/AIDS vẫn là điều cấm kị. Các cảnh bạo lực như ăn thịt người (với cảnh cậu bé Georgie bị cắt đứt tay) hoàn toàn không được đưa lên màn ảnh. Hay các cảnh máu me cũng được thể hiện rất hạn chế.

It của năm 1990 cũng không dùng jump-scare cho việc hù dọa khán giả. Vậy thì họ làm thế nào để truyền tải thành công cái không khí sợ hãi của It? Câu trả lời nằm ở Pennywise.

Thành công của phim có sự góp công rất lớn của nam diễn viên Anh Tim Curry trong vai hề ma Pennywise. Nụ cười, giọng nói của Tim đã mang đến chất ma quái, độc ác và đưa Pennywise trở thành gã hề khủng khiếp nhất mọi thời đại. Dù có thể biến hóa thành những hình dạng, thực thể khác nhau nhưng trong It (1990), "nó" được mặc định trong hình dạng Pennywise.

Điểm khác biệt lớn nhất của bản phim 1990 so với sách và bản remake mới chính là vai trò, dấu ấn của Pennywise so với nhóm Losers. Phim xây dựng theo hướng kinh dị, hù dọa với việc nhấn mạnh vào sự khủng bố quỷ quái của Pennywise hơn là một câu chuyện về những đứa trẻ với tuổi thơ bất hạnh.

Bản điện ảnh 2017

Khác với bản phim năm 1990, phiên bản điện ảnh do đạo diễn Andy Muschietti thực hiện lại trung thành với nguyên tác nhiều hơn. Vai trò của hề Pennywise được đưa về đúng vị trí chỉ là tác nhân thúc đẩy, dồn nén và biến nỗi sợ của đám trẻ trở thành địa ngục thật sự. Nhân vật đóng vai trò trọng tâm của phim được trả lại cho nhóm học sinh Losers’ club.

It (2017), giống như nguyên tác có thiên hướng là một tác phẩm về tâm lý lứa tuổi có chứa yếu tố siêu nhiên hơn là một câu chuyện kinh dị đơn thuần. Rất nhiều những chi tiết ẩn dụ về các vấn đề như: bắt nạt học đường, sự vô tâm của cha mẹ, sự quản lí khắt khe, ấu dâm, lạm dụng… đều đã được lồng ghép cực kỳ tinh tế qua từng diễn biến.

Điểm khác biệt giữa bản điện ảnh này với sách chỉ nằm ở vài chi tiết nhỏ, được thay đổi để phù hợp với thời đại hơn như:

Bản phim 1990 và sách bắt đầu từ mốc thời gian 1958. Còn bản 2017 thì lại chọn mốc thời gian 1980. Điều này được lí giải là vì văn hóa của những năm 80 sẽ tạo cảm giác gần gũi hơn với khán giả hiện đại và để tạo đà cho phần 2, khi chuyện sẽ xảy ra vào 27 năm sau – tức là ở thời điểm hiện tại.

Trình tự kể chuyện tuân theo trình tự thời gian. Nghĩa là phần 1 ra mắt năm 2017 là cuộc chiến chống It của Loser’s Club lúc nhỏ và phần 2 (dự kiến vào năm 2019) sẽ là chuyện về Loser’s Club khi họ trưởng thành. Trong sách, Stephen King lại dùng cách kể xen lẫn giữa quá khứ với thực tại. Còn bản phim 1990 thì chọn cách mở đầu khi Loser’s Club trưởng thành và sau đó sẽ là những đoạn hồi tưởng về tuổi thơ.

Xác của cậu bé Georgie không bao giờ được tìm thấy trong phim, khác với trong sách. Dù vậy, phim đều dẫn đến sự kiện cậu bé Bill cuối cùng đã chấp nhận cái chết của em trai.

Cậu bé Bill không bao giờ dùng bạo lực với bạn bè mình, dù rằng cậu có tức giận đến đâu đi chăng nữa. Đây là điều mà bản phim 2017 đã làm lệch khỏi cá tính nhân vật mà King đã xây dựng trong sách.

Cùng lúc đó, cô bé Beverly được mô tả là người rất dũng cảm, không bị biến thành "nàng công chúa ngủ trong rừng" và chỉ được đánh thức bởi nụ hôn của hoàng tử béo Ben.

Yếu tố liên quan tới các bậc phụ huynh, dù đã được đề cập nhiều hơn so với bản phim năm 1990 nhưng vẫn quá mờ nhạt so với mô tả của King trong tiểu thuyết. Sự xa cách của Bill với cha mẹ chỉ được thể hiện trong một cảnh ngắn, sự kìm kẹp của bà mẹ với cậu bé Richie không thật sự nổi bật trong khi quan hệ phức tạp giữa Beverly với cha lại không thật sự rõ ràng.

Trong truyện, tác giả đã nói rất rõ về sự "đen tối" của người lớn tại thị trấn Derry. Và họ mới chính là tác nhân tạo ra nỗi kinh hoàng đau đớn cho lũ trẻ.

Các hình dạng khác của It trong phim bao gồm: người không đầu, ông kẹ, thây ma. Còn trong sách, Stephen King đã sáng tạo ra cả hơn 1000 khuôn mặt cho It, bao gồm cả những quái vật điện ảnh như Người Sói, Xác ướp, Dracula…

Yếu tố phân biệt chủng tộc không được nói rõ trong phim. Lý do cậu bé Mike – thành viên cuối của Loser’s Club bị bắt nạt chỉ vì cậu và gia đình là những người da màu duy nhất ở Derry. Trong khi bản phim năm 1990 làm rõ điều này thì bản phim 2017 lại đưa ra lý do chỉ vì cậu là dân tỉnh lẻ, sống ở ngoại ô thành phố.

Cảnh gây tranh cãi trong sách

Hề Pennywise là thành công lớn của bản phim 1990. Còn với bản 2017 lại là câu chuyện đen tối, sâu sắc về quá trình trưởng thành của những đứa trẻ. Mỗi bản phim lại có hướng xây dựng và kể chuyện khác nhau. Nhưng chúng đều ít nhiều giữa được cái chất và tinh thần trong nguyên tác của Stephen King. Duy nhất chỉ có một cảnh mà chưa nhà làm phim nào đủ can đảm chuyển thể lên màn ảnh.

Sau khi đánh bại It dưới hệ thống cống ngầm của thị trấn Derry, các thành viên Loser’s Club , dưới ảnh hưởng còn sót lại của It bắt đầu tranh cãi dữ dội. Trước nguy cơ tan rã, cô bé Beverly đã quyết định làm tình với các bạn như là cách duy nhất để hàn gắn lại tình bạn của chúng thêm lần nữa. Stephen King luôn thích cài cắm ẩn ý của mình trong cách hành xử của nhân vật. Và cảnh sex tập thể này là tượng trưng cho trải nghiệm tình dục đầu tiên của đám trẻ, đánh dấu bước chuyển mình từ trẻ con sang người lớn của Loser’s Club. Ngoài ra, việc Beverly đánh mất trinh tiết cũng ngụ ý cho những thơ ngây, hồn nhiên cũng không còn nữa.

Năm 2017, nụ hôn giữa cậu bé Bill can đảm và cô nàng Beverly xinh đẹp ở cuối phim là một khoảnh khắc ngọt ngào, trong sáng. Nhưng trong truyện của King, không bao giờ có cái gọi là "kết thúc hạnh phúc". Cũng như tất cả đều phải trả giá.

Nói về cảnh cuối truyện gây tranh cãi này, Stephen King cho biết: "Tôi không nghĩ nhiều về khía cạnh tình dục của nó. Quyển sách tập trung vào tuổi thơ và trưởng thành – 1958 và Người lớn. Những người trưởng thành không nhớ nhiều về thời thơ ấu của họ. Không ai nhớ được mình đã làm gì lúc nhỏ, dù ta nghĩ mình nhớ, nhưng thực sự là họ đã quên hết những gì đã xảy ra rồi."

Cả bản phim năm 1990 lẫn bản phim mới 2017, dù được gán nhãn R cũng không đề cập đến phân đoạn gây tranh cãi này. Nhưng có lẽ, trong phần 2 sắp tới, khi Loser’s Club đã trưởng thành, không còn vướng mắc về giới hạn tuổi tác, thì cảnh này sẽ trở thành…. sự thật lần đầu tiên trên màn ảnh.