Đến hẹn lại lên, mùi hoa bưởi thoang thoảng khắp phố phường, một kiểu mùi nhẹ nhàng, dễ thấm, dễ đi vào lòng người. Những gánh hàng rong chở từng nhành bưởi bắt đầu xuống phố, khi mà tiết trời Hà Nội có chút ẩm ương, khó chiều. Mưa nắng thất thường, ấy thế mà hoa bưởi lại biết cách chiều người, kể cả những ai khó tính nhất, bằng chính mùi hương và sắc màu tinh khôi vốn có.
Tiết trời nồm ấm sau Tết, năm nào cũng thế, khiến những cánh hoa bưởi bung xoè. Tây Sơn, Chùa Bộc, Xã Đàn, Kim Mã - những con phố chở đầy gánh hàng rong, rong ruổi tìm kiếm người mua.
Dọc đường Xã Đàn, từng gánh hàng rong bán hoa bưởi nối đuôi nhau.
Loại hoa trắng muốt, tinh khôi, nhẹ nhàng.
Đầu mùa, hoa bưởi thu hút ánh nhìn của bao người.
Nhìn sắc hoa, cảm nhận như cả vùng trời ngát hương.
Có ai đó từng nói, cứ độ nào Hà Nội u ám, muộn phiền thì những cánh hoa bưởi sẽ xuất hiện đúng lúc để xua tan nỗi nhọc nhằn đó. Thứ hoa dân dã mà thôn quê, "ngoan ngoãn" nằm im sau chiếc xe đạp cọc cạch, cũ kỹ, chờ người đến đón. Từng chùm từng chùm kề sát bên nhau, bông đã nở bung, để lộ ra nhụy vàng hương thơm ngát, bông vẫn còn e ấp búp tròn thơm dịu, xen lẫn giữa đám lá xanh biếc.
Bưởi bắt đầu cho hoa từ giữa tháng 2 đến đầu tháng 3, chỉ nở từ 2 - 3 tuần là đậu quả. Đến tầm giữa tháng 3, cuối vụ xuân hè, muốn tìm mua vài nhành hoa cũng trở nên xa xỉ. Hoa bưởi phần lớn được mang lên Thủ đô từ Khoái Châu (Hưng Yên), Xuân Mai (Hoà Bình) - những làng quê chỉ độ sau một cơn mưa, sân vườn trắng xoá nụ hoa bưởi lặng lẽ rơi.
Hành trình đưa hoa bưởi lên Hà Nội đầy gian nan, bởi "nàng ấy" rất dễ gãy, nếu không sắp xếp khéo, nụ và cánh hoa sẽ bị rụng khi đi đường. Bởi thế, thương lái thường đựng hoa trong những hộp xốp cứng, xung quanh thành được phủ bằng vải nhung hoặc màn tuyn, dưới đáy lót lớp vài dày để tránh hoa bị va đập.
"Chợt giật mình đã thấy tới tháng ba
Mùa xuân về bưởi ra hoa trắng xoá
Tháng ba về như quen mà lạ
Hương bưởi ngọt ngào nhớ quá đi thôi".
(Nguyễn Đình Huân).
Một lạng hoa bưởi có giá 30.000 đồng.
Chỉ cần xuống phố thời điểm này, giác quan của bạn sẽ bị đánh thức bởi hương hoa.
Những gánh hàng rong đợi khách đến đón "nàng" bưởi.
Ghé vào một gánh hàng rong bên đường, người bán nở nụ cười mãn nguyện. Anh đợi cả chiều, vì đầu mùa, cạnh tranh hoa bưởi dữ lắm. Cả dọc đường Xã Đàn mỗi khi bạn có cơ hội ghé qua, cả dàn gánh bưởi chen nhau tìm khách.
Hoa được bán theo cân, với mức giá được đưa ra ngay ban đầu là 30.000/lạng, thành thử 300.000 đồng/kg, khá "chát". Riêng hoa đã rụng khỏi cành được bán rẻ hơn, khoảng 15.000 - 20.000/lạng. Anh bán hàng tự tin đáp lời khi có tiếng ngả giá: "Đắt quá anh ơi, có bớt không?".
- "Không được chị ơi. Đắt nhưng xắt ra miếng!".
Trung bình, một nhành bưởi có "tuổi thọ" 5-7 ngày.
Hoa bưởi không "chảnh choẹ", không kén người chơi, ai cũng có thể sở hữu "nàng".
Gói ghém một nhúm hoa bưởi mang về nhà.
Những nụ hoa rụng có giá rẻ hơn, khoảng 15.000 - 20.000 đồng/lạng.
Đầu mùa, những gánh hoa bưởi có lúc... cháy hàng. Đâu ai biết, đi dạo phố mà hương hoa cứ phảng phất khiến lòng người vương vấn, sinh "tương tư". Người lạ tới tìm hoa, gật đầu đồng ý trả tiền cho một lạng hoa, để kịp vừa lòng cắm một cành bên bàn làm việc cho dễ chịu. Thứ mùi hương nhẹ nhàng giúp lòng người đôi khi áp lực bỗng chốc cũng trở nên nhẹ nhàng theo.
Ai đó cầu kỳ hơn, mượn hoa bưởi đưa hương cho những bữa ăn. Mùa này, dễ thấy nhất vẫn là những bát chè nhãn lồng sen ướp hương hoa bưởi. Mùi thơm nhẹ nhàng khiến bát chè vốn giản dị, "trót" cuốn hút hơn, thanh tao hơn, giá trị hơn...
Anh bán hàng thủ thỉ, "Mỗi ngày có khi tôi bán hết 20 đến 30 kg hoa bưởi, lãi lời cũng gọi là đủ nuôi sống gia đình. Nhưng như các bạn biết, nghề này cũng chỉ là tay trái. Hết mùa, hoa tàn, chúng tôi đành kiếm kế khác sinh nhai".
Anh thường đến các vườn hoa nhập hàng từ sáng sớm, rồi đánh xe xuống thẳng Hà Nội bán từ 9h sáng đến chiều muộn. Mỗi người mua một chút, nhưng nhìn chung bán nhanh. "Cũng bởi hoa bưởi nhanh tàn, người sành chơi người ta biết được nên khi nào thấy trên phố bán hoa bưởi là họ lại tranh thủ đi mua", anh nói.
Mùa này nắng dịu, không khí mát mẻ nên cứ buổi chiều, hoa bưởi lại theo gió "len lỏi" khắp phố phường Hà Nội. Chẳng phải một loại hoa quá xa xỉ hay phô trương, hoa bưởi có nét nhẹ nhàng thu hút rất riêng. Chẳng cần quá phức tạp hay cầu kỳ, hoa bưởi cứ tự nhiên đi vào cuộc sống, vào những thói quen, những món ăn quen thuộc hàng ngày.
Có ai đi ngang qua nỡ từ chối hoa bưởi không cơ chứ?
Có ai đi ngang qua nỡ từ chối hoa bưởi.
Mỗi năm, hoa bưởi ghé thăm chúng ta một lần, nhưng vương vấn đến bịn rịn, khó quên.