"Điên nữ" Seo Ye Ji bị tố điều khiển bạn trai: Thao túng người yêu là gì và làm sao để tránh càng xa càng tốt?

Drama thao túng bạn trai cũ Kim Jung Hyun, không cho anh đóng cảnh tình cảm với Seohyun (SNSD) của “điên nữ” Seo Ye Ji đang là sự việc nhận được rất nhiều sự quan tâm của cư dân mạng. Scandal tình ái giới nghệ sĩ vốn không phải chuyện hiếm gặp, tuy nhiên vụ việc lần này của Seo Ye Ji lại khiến người ta để tâm hơn, bởi nó liên quan trực tiếp đến một trạng thái độc hại trong mối quan hệ mà ai cũng có thể gặp phải. Đó là khái niệm “gaslighting” (thủ thuật thao túng nạn nhân) hay khái quát hơn chính là vấn đề bạo lực tinh thần khi yêu đương.

“Gaslighting” rốt cuộc là gì?

Nhiều người cho rằng “gaslighting” là khái niệm mở rộng của “PUA” (Pick-up Artist). Tại sao lại nói vậy? 

Trước hết thì cần giải thích một chút về “PUA”. “PUA” ban đầu dùng để chỉ một nhóm nam giới đã trải qua quá trình học hỏi, rèn luyện có hệ thống và liên tục tự cải thiện trí tuệ cảm xúc. Về sau, nó thường dùng để chỉ những người đàn ông và phụ nữ rất biết cách thu hút hoặc mê hoặc người khác. Nhưng rồi theo thời gian, “PUA” phát triển thành tẩy não người khác bằng các mánh khóe lừa lọc, đánh lừa cảm xúc của người đó nhằm đạt được mục đích cuối cùng là… “chuyện ấy”.

Người người cảm thán rằng “PUA” quá khủng khiếp. Nhà nhà cảnh báo cần chú ý đến “PUA”, cẩn thận kẻo bị lừa. Tuy nhiên, có một sự thật là bị lừa tình chưa chắc đã là điều đáng sợ nhất, điều thực sự đáng sợ là khái niệm mở rộng của “PUA” - tức “gaslighting” (hiệu ứng thắp sáng đèn ga).

Có kha khá điểm tương đồng giữa 2 khái niệm này. Về bản chất, chúng đều sinh ra nhằm mục đích tẩy não, thay đổi các nhận thức bên trong một người. Tuy nhiên, “gaslighting” là cả một quá trình tương đối dài, không giống “PUA”. Nó kéo dài từ những cuộc hội thoại đơn giản đến toàn bộ quá trình giao tiếp, và nó thậm chí còn ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần một người, có thể dẫn đến những bệnh lý tâm thần liên quan.

“Gaslighting” là một hình thức thao túng tâm lý và tẩy não bằng cách “bóp méo” thực tế trong mắt nạn nhân. Nó còn được gọi là phủ định nhận thức. 

Cụ thể, kẻ thao túng đưa những lời nói dối trá, phiến diện, nhồi nhét chúng vào đầu nạn nhân trong một thời gian dài, để nạn nhân bắt đầu nghi ngờ bản thân, đặt câu hỏi về nhận thức, trí nhớ và trạng thái tinh thần của chính mình. Cuối cùng từ đó, kẻ thao túng sẽ đạt được quyền kiểm soát suy nghĩ và hành vi đối với “con mồi” của mình.

Các đặc điểm của “gaslighting” bao gồm 3 khía cạnh sau:

1. Thâm nhập thông tin lâu dài

Dần dần thâm nhập vào nhận thức của bạn, khiến bạn rơi vào trạng thái thiếu tự tin.

2. Dùng sự thân mật để trấn áp

Sự thân thiết này có thể được rèn giũa. Người đó lợi dụng sự tin tưởng của bạn dành cho họ để liên tục phủ nhận bạn, trấn áp bạn về mọi mặt. Yêu càng sâu, bạn sẽ càng nhận về những phản ứng dữ dội hơn.

3. Mục đích

Người thực hiện hiệu ứng này có mục đích rất rõ ràng, dùng cách này để “điều khiển” bạn, khiến bạn mất niềm tin vào những người xung quanh bằng cách vu khống, phỉ báng hoặc suy đoán ác ý về những người đó. Từ đó, trong đầu bạn sản sinh ra suy nghĩ: “Chỉ có bạn là tốt với tôi nhất”.

Những tác hại khôn lường của “gaslighting” đối với chuyện yêu đương

Thuật ngữ “gaslighting” bắt nguồn từ bộ phim Gaslight (Đèn ga) công chiếu năm 1940. Gaslight chủ yếu nói về Paula - một cô gái được thừa hưởng một số tài sản lớn do người dì vô tình qua đời. Nhằm chiếm đoạt tài sản thừa kế của Paula, một chàng trai tên Anton đã nghĩ ra đủ mánh khóe khác nhau. Ban đầu, anh ta “gạ tình” Paula để xác định mối quan hệ, sau đó dốc hết mọi phương pháp cố gắng làm cho Paula phát điên và gửi cô vào bệnh viện tâm thần, nhờ đó có được khối tài sản khổng lồ của Paula.

Anh ta đưa cho Paula một chiếc cài áo, yêu cầu cô bỏ nó vào túi xách. Sau khi lén lấy đi, anh ta đòi nữ Paula trả lại mình và Paula nhận ra mình không thể tìm thấy cài áo dù rõ ràng trước đó cô từng để nó vào túi.

Anh ta thường xuyên nói Paula bị bệnh, rất ốm yếu, thường xuyên lén thay đổi vị trí đồ đạc trong phòng và đổ hết tội lỗi lên đầu cô.

Dưới kế hoạch của nam chính, nữ chính bắt đầu tin rằng mình bị mất trí. Cảm thấy bối rối và sợ hãi, cô trở nên cuồng loạn. Cô bị cuốn vào một vòng luẩn quẩn: càng nghi ngờ bản thân, càng hoang mang và sau đó là phát điên.

Thực chất, “gaslighting” không chỉ có trên phim ảnh mà còn thường xuyên tiềm ẩn trong đời sống tình cảm. Đôi khi bạn cho rằng mình không xứng với đối phương, và chia tay hoàn toàn là lỗi của bản thân. Đôi khi bạn quan tâm quá mức đến ý kiến của đối phương, một lời nói từ người đó cũng có thể làm tâm trạng bạn trồi sụt nhanh chóng. 

Trong quá trình yêu đương, bạn bị đối phương chèn ép, từ chối, buộc bản thân phải thay đổi liên tục nhằm lấy lòng người mình thích. Người đó sẽ không ngừng dùng danh nghĩa tình yêu để thao túng bạn, khiến bạn “lạc trôi” trong dòng xoáy logic của người đó, khiến bạn cho rằng suy nghĩ và cảm xúc của bạn không mấy quan trọng. 

Người đó thiết lập mối quan hệ cộng sinh với bạn, để bạn không thể chịu đựng được cuộc sống mà không có người đó. Người đó làm cho bạn tin rằng tất cả mọi người ngoại trừ họ đang lừa dối bạn hoặc sẽ làm gì đó có hại cho bạn.

Những hành vi này của đối phương dần khiến bạn mặc cảm, nếu bạn yêu quá sâu thì bạn càng dễ mắc phải, và đây sẽ là một tổn thương vô hình khiến bạn chết dần chết mòn. 

Vậy làm thế nào để đối mặt với “gaslighting” một cách tỉnh táo và không trở thành một người bị thao túng?

1. Học cách nhận biết “gaslighting”

Nếu bạn nhận thấy nửa kia của bạn liên tục đàn áp hoặc phủ nhận bạn, bạn cần xem xét xem liệu có chuyện người đó đang cố kiểm soát bạn hay không thay vì tự vấn bản thân.

2. Có nhận thức đúng đắn về bản thân

Hơn ai hết, bạn cần hiểu rõ bản thân để có thể phân biệt những phán xét từ bên ngoài và từ chính nửa kia của bạn đâu là đúng còn đâu là sự thật bị bóp méo. Nếu xảy ra tình trạng bạn không chấp nhận, có thể người đó sẽ tỏ ra hung hăng. Khi ấy, hãy sử dụng ngôn ngữ phù hợp để giúp mọi thứ đi đúng nhịp, đồng thời cũng cần giữ vững lập trường, đừng để bị lấn át.

3. Xây dựng hệ thống xã hội của riêng bạn, đừng phụ thuộc quá nhiều vào ai đó

Bạn cần xây dựng mạng lưới xã hội cho riêng mình, đừng có sắc quên bạn, đừng vì tình yêu mà nghỉ chơi với người này người kia, đừng chỉ biết chăm chăm vào người yêu và hãy học cách đối mặt với mọi vấn đề một cách độc lập.  

Đừng bao giờ cố gắng nhân danh tình yêu để hợp lý hóa việc thao túng cảm xúc của người khác

Rogers - một nhà tâm lý học người Mỹ từng nói: “Tình yêu đích thực dựa trên sự tôn trọng và bình đẳng. Mọi đàn áp và chà đạp nhân danh tình yêu, tất cả chỉ là sự dối trá của tình yêu”.

Tình cảm có được nhờ sự kiểm soát thao túng sẽ không tồn tại được lâu, cuối cùng mối quan hệ giữa cả hai sẽ biến thành thủ phạm và nạn nhân, mất nhiều hơn được. Chỉ khi cả hai duy trì giao tiếp, bao dung và chung thủy với nhau thì tình yêu mới có thể trường tồn.  

Ảnh: Tổng hợp