In the Heart of the Sea - Con tàu còn thiếu “mỏ neo”

Tháng Tám năm 1819, chiếc tàu Essex ra khơi từ cảng Nantucket để thực hiện một chuyến săn cá voi dự định kéo dài trong hai năm rưỡi. Họ đi vòng qua mũi Cape Horn vào tháng Giêng năm 1820 và đến Nam Thái Bình Dương. Nhận thấy vùng săn quen thuộc đã cạn kiệt, thuyền trưởng Pollard liều lĩnh cho tàu tiến vào một khu vực đánh bắt xa bờ. Cách Nam Mỹ hàng ngàn dặm, tàu bị đánh chìm bởi một con cá voi khổng lồ, khiến thủy thủ đoàn phải trải qua gần ba tháng lênh đênh trên biển.

Sự kiện này đã truyền cảm hứng cho văn hào Herman Melville tạo nên Moby-Dick, tác phẩm được xem là bản trường ca Illiad vĩ đại của văn học Hoa Kỳ. Moby-Dick đã được chuyển thể nhiều lần, nhưng phải đến năm 2015 thì câu chuyện thật về tàu Essex mới xuất hiện trên màn ảnh rộng. Với tựa đề In the Heart of the Sea, phim được dự định ra rạp từ tháng Ba, nhưng lại dời đến cuối năm để thuận lợi hơn cho việc tham gia Oscar. Được tin tưởng giao cho ghế đạo diễn là Ron Howard, nhà làm phim thành danh từ việc chuyển thể những sự kiện có thật với A Beautiful Mind, Apollo 13, hay gần nhất là Rush.

Câu chuyện về sự sống còn trên biển không còn quá xa lạ với những người hâm mộ điện ảnh. Chính vì vậy, khán giả sẽ nhận ra một số nét tương đồng giữa bộ phim về tàu Essex với Life of Pi hoặc All is Lost cách đây hai năm. Nhưng nếu như Life of Pi mang nặng tính kỳ ảo, tâm linh, còn All is Lost là chủ nghĩa hiện thực tuyệt đối (cả phim gần như không có thoại), thì In the Heart of the Sea nằm đâu đó ở khoảng giữa, vừa truyền tải sự thật vừa có một số hình ảnh mang tính biểu tượng.

Nội dung phim bao gồm hai câu chuyện hiện tại và quá khứ được lồng ghép vào nhau. Muốn biết sự thật về con tàu Essex, nhà văn trẻ Herman Melville (Ben Whishaw) tìm đến người thủy thủ Thomas Nickerson (Brendan Gleeson). Qua lời kể của ông, chuyến đi săn cá voi định mệnh dần dần hiện ra. Đó không chỉ là bài ca về đại dương sâu thẳm, về trận chiến giữa con người và tự nhiên, mà còn là câu chuyện của hai người đàn ông, thuyền trưởng George Pollard (Benjamin Walker) và thuyền phó Owen Chase (Chris Hemsworth).

Từng khắc họa thành công cuộc xung đột về tính cách giữa Niki Lauda và James Hunt trong Rush, đạo diễn Ron Howard không gặp khó trong việc xây dựng hai nhân vật đối lập George Pollard và Owen Chase. Pollard thuộc dòng dõi danh giá trong nghề hàng hải và mang nặng lòng kiêu hãnh, còn Chase xuất thân từ tầng lớp bình dân, trưởng thành nhờ kinh nghiệm sinh tử qua bao chuyến đi biển. Sự căng thẳng giữa họ xuất hiện ngay từ những ngày đầu trên biển, khi cả hai liên tục xích mích và chỉ trích mệnh lệnh của nhau, khiến cả tàu gặp nguy hiểm.

Một điểm nhấn khác của phim là cuộc sống của những thủy thủ trên tàu. Đối với Hollywood, dù làm phim về bất kỳ ngành nghề nào thì nhà sản xuất cũng đều nghiên cứu rất kỹ lưỡng, không hề thực hiện qua loa, đại khái. Dàn diễn viên của In the Heart of the Sea được học cách thắt nút thủy thủ, leo cột buồm, chèo những con thuyền săn cá voi cực nặng, cũng như nắm vững các biệt ngữ của giới đi biển.

Đạo diễn hình ảnh Anthony Dod Mantle còn lắp đặt không ít các camera ẩn, giúp ghi hình các diễn viên lúc họ không ngờ đến. Có nhiều đất diễn nhất ngoài hai diễn viên chính là Cillian Murphy trong vai Matthew Joy và “Người Nhện mới” Tom Holland trong vai Thomas Nickerson thời trẻ. Phần dàn dựng chỉn chu, cộng với vài góc quay đại cảnh từ trên cao, sẽ khiến khán giả không khỏi choáng ngợp với hành trình giữa biển khơi vô tận của tàu Essex.

Mặc dù vậy, những điều trên chỉ như “món khai vị” trước khi con cá voi khổng lồ xuất hiện. Trận chiến với con quái vật biển khơi cũng là cảnh quay đáng xem nhất của phim. Được biết, để thực hiện cảnh này, đoàn làm phim đã mất đến 100 ngày dựng cảnh, còn chuyển động của chiếc đuôi được kỳ công thực hiện bằng CGI sao cho thật rõ ràng và hùng vĩ. Kết quả là phim đã truyền tải được nỗi khiếp đảm và kinh hoàng của những thủy thủ khi đối đầu với sinh vật dưới lòng đại dương. Con cá voi đại diện cho sức mạnh của tự nhiên, biết căm hờn, biết trút giận lên những kẻ tự nhận “mang hình hài của Chúa” và cho mình quyền vắt kiệt tài nguyên thiên nhiên.

Điều đáng tiếc là từ sau cao trào này, tác phẩm dần trở nên nhạt nhòa và thiếu điểm nhấn. Với Rush, Ron Howard thành công vì ông chỉ tập trung vào hai thứ là việc đua xe và cuộc đối đầu giữa hai cá tính. Còn với In the Heart of the Sea, nhà làm phim này đã ôm đồm quá nhiều ý tưởng nhưng không làm rõ được điều gì.

Ron Howard là đạo diễn có tài trong việc ghi lại cảnh vật và con người, nhưng ông không nắm bắt tốt những khái niệm trừu tượng như sự trống trải giữa đại dương, hay nỗi cô độc của những kẻ lạc lối giữa biển khơi. Dù có cố gắng trong việc tạo hình thủy thủ đoàn thật xơ xác, gầy ốm, những cảnh quay lênh đênh trên biển vẫn tạo cảm giác lê thê, không có gì mới so với rất nhiều phim trước đó. Đoạn kết cố gây ám ảnh cho người xem thì lại có phần gượng ép, thiếu thuyết phục.

Trong lần cộng tác thứ hai với đạo diễn Ron Howard, Chris Hemsworth không khó để vào vai chàng thuyền phó Owen Chase, nhưng anh vẫn lặp lại mẫu nhân vật mạnh mẽ, hào sảng, không khác gì Thor, James Hunt, hay chàng thợ săn trong Snow White and the Huntsman trước đây. Vai diễn George Pollard của Benjamin Walker thì lại gây thất vọng, dù đây là nguyên mẫu của thuyền trưởng Ahab trong Moby-Dick, kẻ bị ám ảnh với con cá voi đến nỗi đi săn lùng nó. Do non nớt về kinh nghiệm đi biển, George Pollard bị lép vế mỗi lần chạm trán với Owen Chase trên phim, và mất hút trong nửa sau câu chuyện.

Một mạch phim khác có vẻ khá thừa thãi là nhà văn Herman Melville và người thủy thủ già Thomas Nickerson. Dường như nhân vật của nam tài tử Spectre Ben Whishaw xuất hiện chỉ để tạo sự liên hệ đến Moby-Dick, cũng như tiết lộ một thông tin có tính mỉa mai ở cuối phim. Khán giả cũng mơ hồ về những giá trị mà Herman Melville rút ra được từ câu chuyện tàu Essex, ngoài một số đoạn đối thoại khuôn sáo của anh và Nickerson.

Về tổng thể, In the Heart of the Sea giống như một con tàu săn cá voi hùng vĩ, bề thế, song đáng tiếc lại thiếu đi một chiếc “mỏ neo” về cảm xúc để tạo điểm nhấn với người xem. Kỹ xảo ấn tượng và những tình tiết thú vị sẽ chinh phục khán giả trong nửa đầu, để rồi nửa sau có phần nhàm chán, dài dòng. Bộ phim hiện được các nhà phê bình của trang Rotten Tomatoes đánh giá ở mức khá, khó lòng tham gia đường đua Oscar như hãng Warner Bros. kỳ vọng. Với riêng đạo diễn Ron Howard, ông vẫn chưa vượt qua được cái bóng của những A Beautiful Mind, Apollo 13 hay Frost/Nixon trước đây.

In the Heart of the Sea (tựa Việt: Biển sâu dậy sóng) khởi chiếu tại Việt Nam từ ngày 11/12.