Chuyện chưa kể về Steve McCurry

Steve McCurry Untold: The Stories Behind the Photographs là kỷ vật về 30 năm gắn bó với hành trình nhiếp ảnh của Steve McCurry, bao gồm nhật ký, hình ảnh ông đang tác nghiệp cùng hơn 20 tấm hộ chiếu đã đồng hành cùng nhiếp ảnh gia suốt thời gian theo đuổi công việc trên khắp thế giới. Suốt 3 thập niên đó, Steve McCurry từng sống sót sau một vụ tai nạn máy bay ở Slovenia, thoát chết khỏi cuộc tấn công của một toán cướp và vụ đánh bom ở Afghanistan. Bất chấp những hoàn cảnh ngàn cân treo sợi tóc, điều mà nhiếp ảnh gia người Mỹ quan tâm nhất vẫn là làm thế nào để có những bức ảnh đẹp mà không nhuốm màu đau khổ.

Lớn lên ở Philadelphia, ngay từ nhỏ McCurry đã là một đứa trẻ kỳ lạ. Cậu thích lang thang trong rừng để khám phá, tìm kiếm và làm quen với công việc nhiếp ảnh từ năm 11 tuổi. “Nhiếp ảnh đưa tôi đến một thế giới khác”, ông nói trên tạp chí Time. Steve McCurry cũng không ngại ngần bày tỏ niềm ngưỡng mộ Dorothea Lange và Walker Evans, hai tên tuổi nhiếp ảnh đã thôi thúc ông đến gần hơn với niềm đam mê của mình. Trong 30 năm theo đuổi sự nghiệp nhiếp ảnh, Steve McCurry từng nhận huy chương vàng giải thưởng Robert Capa, giải thưởng nhiếp ảnh báo chí quốc gia, bốn lần giành giải nhất cuộc thi ảnh báo chí thế giới.

Chia sẻ về bước đầu dấn thân vào con đường nhiếp ảnh, Steve McCurry nói: “Bức ảnh ra hồn đầu tiên của tôi chụp ở Mexico City. Tôi chụp một người đàn ông vô gia cư đang ngủ trước một cửa hàng đồ nội thất”. Sau khi tốt nghiệp đại học, McCurry đã làm việc vài năm ở tờ Today thuộc King of Prussia, Penn. Chàng trai trẻ nhận chụp ảnh các buổi lễ tốt nghiệp trường trung học và các cuộc họp ở khu Kiwani nhằm mài giũa và tích lũy kinh nghiệm. Tuy nhiên, Steve McCurry cũng ngầm hiểu rằng đó không phải là công việc dành cho mình. Năm 1978, nhiếp ảnh gia tới Ấn Độ và dự định ở lại ba tháng, nhưng rồi khoảng thời gian lưu trú ở đây lại kéo dài tới hai năm. “Đối với tôi, Ấn Độ như một hành tinh khác. Tôi đã trở lại đây 80 – 90 lần gì đó và vẫn còn nhiều nơi tôi chưa thể đặt chân tới”, nhiếp ảnh gia huyền thoại xúc động khi nói về đất nước mà ông mang nặng mối cảm tình.

Có một khoảng thời gian tác nghiệp ở nước ngoài, Steve McCurry gặp một người tị nạn Afghanistan và được người này chia sẻ về việc lực lượng phiến quân Mujahedeen chống lại Đảng Dân chủ Nhân dân Afghanistan vốn đang có động thái thân Liên Xô. Steve McCurry đã đồng ý ghi lại cảnh ngộ của lực lượng này. Những người Afghanistan đã giúp nhiếp ảnh gia cải trang thành một người dân thường với trang phục truyền thống và bí mật đưa ông vào nước này. “Tôi chỉ mang theo một chiếc cốc nhựa, một con dao quân đội Thụy Sĩ, hai thân máy ảnh, bốn ống kính, một túi phim và vài gói đậu phộng của hãng hàng không”, ông nhớ lại. Công việc của Steve McCurry trở nên nguy hiểm hơn khi không quân Liên Xô bắt đầu tấn công Mujahedeen. “Máy bay phản lực của họ bay rất thấp, gần như chạm vào ống kính của tôi. Chúng tôi chỉ biết cầu nguyện cho họ không nhìn thấy và xả súng”, Steve McCurry ghi trong nhật ký.

Điều đặc biệt trong nhiếp ảnh chiến sự của Steve McCurry là ông luôn tập trung vào hình ảnh con người chứ không phải là phản ánh nghĩa đen của cuộc xung đột. Steve McCurry thiết lập một kỷ luật thép cho công việc của mình, kể cả việc phải đối mặt với những sự đau khổ giằng xé khi tác nghiệp. Đó cũng là lý do khiến Steve McCurry không lập gia đình và không sinh con.

“Tất thảy mọi người trên thế giới đều muốn được tôn trọng và yêu thương. Nếu bạn tôn trọng người khác, mọi cánh cửa sẽ mở ra”, McCurry nói với tờ Al Jazeera. Cũng theo ông, đức tính cần thiết nhất của một nhiếp ảnh gia là sự nhẫn nại. McCurry thường nghiên cứu kỹ lưỡng những điều thú vị của địa điểm mình dự định tới và chụp ảnh, ông cũng hiếm khi làm việc một mình. “Một trợ lý hoặc người hướng dẫn đáng tin cậy là yếu tố quan trọng. Họ nắm trong tay cuộc sống của nhiếp ảnh gia, họ giúp đỡ hoặc có thể phá vỡ câu chuyện của bạn”, ông nói.

Không chỉ là một nhiếp ảnh gia chụp ảnh chiến sự xuất sắc, Steve McCurry còn làm công việc của một nhiếp ảnh gia thời trang. Ông từng chụp ảnh lịch với các người mẫu ăn mặc mát mẻ cho Pirelli, một hãng sản xuất lốp xe của Italia. Tuy vậy, các hình ảnh vẫn vô cùng nghiêm túc và nghệ thuật, nhờ vào cái nhìn đầy thẩm mỹ của Steve McCurry.

“Chụp ảnh giống như một hình thức thiền định. Khi tôi di chuyển và làm việc với ống kính, tôi như có một tư duy đặc biệt, hòa mình vào thế giới chung quanh. Đó là niềm vui sống và có thể là những gì đã qua”, Steve McCurry định nghĩa về công việc của mình.

Dưới đây là những bức ảnh đời thường tâm đắc của Steve McCurry.