Cách mạng y khoa cứu sống hàng trăm trẻ sinh non và rất non

Với đề tài "Giảm nguy cơ đặt nội khí quản và chi phí điều trị ở trẻ sinh rất non với phác đồ giờ vàng", TS.BS Cam Ngọc Phượng - Giám đốc Trung tâm Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cùng đồng nghiệp vừa được vinh danh Thành tựu y khoa Việt Nam vào tối 26/2.

Theo bác sĩ Phượng, hơn ba năm triển khai tại Hệ thống bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, phác đồ "giờ vàng" đã cứu sống và giảm nguy cơ biến chứng cho hàng trăm trẻ sinh non, rất non, như suy hô hấp, viêm phổi, loạn sản phế quản phổi; viêm ruột, hoại tử ruột, nhiễm trùng máu, tụt huyết áp; chậm phát triển, hệ miễn dịch kém; kém phát triển về thị giác, thính giác; bại não, xuất huyết não, đột tử...

Đó là trường hợp bé Bảo Ngọc chào đời vào tháng 10/2023 lúc 28 tuần 5 ngày, chỉ nặng 1,2 kg. Nhờ áp dụng phác đồ "giờ vàng" ngay sau sinh và chăm sóc tích cực, sau hai tháng điều trị, bé nặng 2,65 kg, xuất viện vào tuần thứ 37. Hiện bé 4 kg, khỏe mạnh như em bé sinh đủ tháng.

Trước đó tháng 4/2021, bé Bối Bối sinh non ở tuần thai 25, nặng 740 g cũng được bác sĩ bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cứu sống bằng phác đồ "giờ vàng" và khỏe mạnh xuất viện sau 3 tháng với cân nặng 2,55 kg. Hiện bé gần 3 tuổi, khỏe mạnh như các bé sinh đủ tháng.

Ngắm con gái khỏe mạnh lớn lên mỗi ngày, anh Huỳnh Nhật Hòa (bố bé Bối Bối), nói trong sự biết ơn: "Vợ chồng tôi biết ơn các bác sĩ đã cứu sống con tôi và cho con cơ hội phát triển khỏe mạnh".

"Có những bé đón về chúng tôi tiên lượng chỉ còn khoảng 5-10% cơ hội sống. Tuy nhiên, nhờ sự hỗ trợ của hệ thống máy thở mới cùng trang thiết bị hiện đại, ê kíp bác sĩ có kinh nghiệm nuôi sống nhiều trẻ sinh non mắc bệnh nặng. Đến thời điểm này, các con đều được cứu sống, khỏe mạnh", bác sĩ Phượng tự hào.

Báo cáo của Viện quốc gia về Sức khỏe trẻ em và Phát triển con người của Mỹ (NICHD), trẻ sinh non dưới 24 tuần tuổi có ít cơ hội sống sót. Trẻ sinh non ở tuần thai thứ 26 có tỷ lệ sống khoảng 78%.

Bác sĩ Phượng cho biết, trẻ sinh non và rất non thường tím tái, không thở được, thân nhiệt hạ rất nhanh, nguy cơ nhiễm trùng cao. Nếu không hồi sức cấp cứu ngay tại phòng sinh thì khó giữ tính mạng.

Thập niên trước, thở máy xâm lấn là phương pháp điều trị chủ yếu cho trẻ sinh non với hội chứng suy hô hấp, nhưng tăng cao nguy cơ viêm phổi, bệnh phổi mạn, khiến trẻ lệ thuộc oxy kéo dài cũng như tăng các di chứng về thính lực, thần kinh…

Phác đồ "giờ vàng" là tổng thể nhiều kỹ thuật y khoa cao cấp, bao gồm các yếu tố, như kẹp rốn muộn, phòng ngừa hạ thân nhiệt, truyền tĩnh mạch duy trì đường huyết sau sinh, phòng nhiễm khuẩn huyết, hỗ trợ hô hấp với phương pháp không xâm lấn, cụ thể là thở không xâm lấn (CPAP) tại phòng sinh và liên tục đến khi nhập Hồi sức sơ sinh (NICU) cho nhóm trẻ sinh rất non… Được thực hiện trong 60 phút đầu đời, ngay tại phòng sinh, phác đồ này không chỉ cứu sống trẻ sinh non và rất non từ 24 tuần tuổi mà còn giúp giảm nguy cơ đặt nội khí quản, giảm tỷ lệ thở máy xâm lấn, từ đó giúp giảm chi phí điều trị.

"Để thực hiện phác đồ ‘giờ vàng’, cần hệ thống trang thiết bị hiện đại và xây dựng ê kíp ‘giờ vàng’ gồm bác sĩ Sản khoa, Sơ sinh, nữ hộ sinh, đội ngũ điều dưỡng sơ sinh lành nghề", bác sĩ Phượng nhấn mạnh.

Tại bệnh viện Đa khoa Tâm Anh khi tiếp nhận sản phụ dưới 34 tuần có biểu hiện sinh non, bác sĩ khoa Sản báo động bác sĩ Sơ sinh có mặt để xử trí kịp thời. Ngoài việc dùng thuốc hỗ trợ phổi, giúp tăng cơ hội sống cho trẻ sinh non, sản phụ cũng được truyền magie sulfat để bảo vệ não của thai nhi.

Trẻ chào đời, được hồi sức khi dây rốn còn đập, để ổn định hô hấp, tuần hoàn, mạch, huyết áp, phòng ngừa biến chứng sinh non. Ngay sau đó, trẻ được ổn định thân nhiệt bằng túi giữ ấm, hỗ trợ hô hấp với không khí áp lực dương để phổi nở, giúp cải thiện trao đổi khí trước khi kẹp rốn.

"Nguy cơ đặt nội khí quản ở trẻ sinh rất non đã giảm trong thập niên vừa qua khi trẻ được thở CPAP sớm", bác sĩ Phượng nói.

Theo GS.TS.BS Ngô Minh Xuân, Chủ tịch Liên chi hội Chu sinh - Sơ sinh TP.HCM, hiện nay tỷ lệ tử vong trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh rất cao không chỉ Việt Nam mà cả thế giới. Đặc biệt nhóm trẻ sinh rất non nguy cơ tử vong lên tới 64% so với trẻ bình thường. Nhiều trường hợp trước đây không thể cứu sống, hoặc trẻ sống sót gặp nhiều di chứng.

"Phác đồ giờ vàng là sự đổi mới về tư duy, cập nhật kỹ thuật hiện đại trong điều trị trẻ sinh non và cực non", Giáo sư Xuân đánh giá và chia sẻ các bác sĩ sơ sinh hiện nay đang áp dụng vào bệnh viện, sắp tới có thể triển khai huấn luyện cho tuyến tỉnh, tuyến dưới, nhất là sử dụng thở không xâm lấn sớm trong giờ đầu sau sinh, giúp giảm tỷ lệ tử vong và di chứng cho trẻ sinh non.