"Black Panther" và bài học từ doanh thu đến màu da mà Hollywood luôn phớt lờ

Ngày 26/2 vừa qua, bom tấn Black Panther của Marvel/Walt Disney vượt mốc hơn 700 triệu đô doanh thu toàn cầu. Trong đó, chỉ có 200 triệu đô đến từ thị trường quốc tế. Siêu phẩm của Vũ trụ Điện ảnh Marvel thậm chí còn chưa ra mắt ở các thị trường lớn khác như Nga (26/2), Nhật Bản (1/3) và Trung Quốc (9/3).

Black Panther đã chỉ rõ, phim bom tấn với ngôi sao toàn các diễn viên da màu không phải là thuốc độc phòng vé. Những tác phẩm đậm chất da màu này hoàn toàn có thể tạo ra những thành công tuyệt vời ở thị trường trong nước lẫn quốc tế. Nhưng điều này đã bị Hollywood bác bỏ, "tẩy trắng" trong suốt thời gian dài, hết lần này tới lần khác.

Một bộ phim toàn ngôi sao với màu-da-không-trắng như Black Panther không phải là trường hợp hiếm hoi trong lịch sử. Hollywood và văn hóa đại chúng nói chung đã có hàng năm trời tranh luận, phân loại xem kiểu phim nào có thể hái ra tiền ở trong nước và loại phim nào có thể xuất khẩu ra nước ngoài. Tới cuối cùng, họ vẫn luôn bám theo những gì mà chúng ta gọi là công thức an toàn dành cho phòng vé.

Giống như việc Hollywood cứ mãi chần chừ sau rất nhiều dự án có nhân vật chính là nữ đạt được thành công là: Mamma Mia!, Twilight Saga: New Moon, Bridesmaids, Hunger Games, Frozen, Lucy, Rogue One và Wonder Woman, e rằng thành công của Black Panther chỉ giống như "ánh chớp" lướt qua trước khi mọi thứ lại trở về với mục tiêu lợi nhuận thông thường như cách mà chuyện này cứ không ngừng lặp đi lặp lại trước đây.

Bộ phim Beverly Hills Cop (ngân sách là 15 triệu USD nhưng thu về 600 triệu USD toàn cầu) không khiến Hollywood chú trọng vào việc nuôi dưỡng thêm nhiều diễn viên da màu trở thành Eddie Murphy kế tục, dù là ngôi sao hài hay thương hiệu hành động. Với tất cả sự tôn trọng dành cho Action Jackson, thật sự không có quá nhiều tác phẩm có chất hài hoặc hành động dành cho các ngôi sao-không-có-làn-da-trắng. Kết quả là chúng ta thường chỉ có những bộ phim chỉ do Eddie Murphy đóng mà thôi.

Đối với vấn đề này, phim The Color Purple của Steven Spielberg cũng nổi tiếng vì dấy lên tranh cãi chuyện đạo diễn dự án không được đề cử Oscar hơn là ý tưởng cho một bộ phim về phụ nữ da màu nhưng đã thu về 98 triệu USD ở Bắc Mỹ vào năm 1985. Nếu tính tới việc lạm phát, ở thời này phim có thể thu về 233 triệu USD.

Năm 1995, phim điện ảnh Bad Boys do Michael Bay làm đạo diễn với bộ đôi da màu Will Smith và Martin Lawrence đóng chính đã thu về 140 triệu USD (trong khi ngân sách chỉ có 19 triệu USD). Năm 1995, tác phẩm Waiting to Exhale (với dàn sao nữ da màu như Angela Basset, Whitney Houston, Loretta Devine, Lela Rochon) đã thu về 67 triệu USD tại thị trường trong nước.

Nói về trường hợp của Will Smith, anh dường như là một trong những ngôi sao da màu cuối cùng – người sở hữu gia tài phim ảnh đồ sộ (I, Robot, Hitch, Pursuit of Happyness, I Am Legend, Hancock...) - có thể chiếm vị trí lớn trên các poster phim và được đông đảo khán giả quốc tế biết đến. Will Smith đã giúp Independence Day thu về 820 triệu USD toàn cầu vào năm 1996. Đến năm 2016, Independence Day: Resurgence với anh bạn diễn da trắng Liam Hemsworth chỉ mang về chưa tới ½ doanh thu so với phần phim gốc (ở thị trường Bắc Mỹ là 1/3).

Cuối những năm 1990, những phim như Spawn và Blade giúp cho dòng phim chuyển thể từ truyện tranh có thể sống được ở Hollywood. Nhưng khi X-Men và Spider-Man xuất hiện, thì dòng phim siêu anh hùng từ truyện tranh gần như đã trở thành sân chơi của người da trắng. Năm 1998, Rush Hour của Chris Tucker và Thành Long đã tạo ra một bất ngờ nhỏ khi mang về 385 triệu USD trong khi ngân sách chỉ có 33 triệu vào giữa tháng 9.

Thật không may, sức hút của những bộ phim tương tự sau Rush Hour, Waiting to Exhale hoặc Men in Black bị hạn chế vì sự sụt giảm của việc bán DVD cũng như sự chèn ép của các thương hiệu phim hành động, giả tưởng. Từ đó, ý nghĩ những phim với ngôi sao da màu (còn gọi là "phim da đen") không làm ăn được ở thị trường nước ngoài vẫn tồn tại mạnh mẽ. Và thế là, chúng ta đã làm ra rất nhiều phim kinh phí lớn tập trung vào các ngôi sao da trắng.

Gần như toàn bộ thế hệ diễn viên da màu, ngoại trừ Denzel Washington (người duy nhất có thể tỏa sáng qua các phim xã hội đen, phim kinh phí lớn, hành động mác R) rơi vào tình trạng thiếu việc làm. Họ thường chỉ tham gia vào các chương trình truyền hình, tạp kỹ do ngôi sao da màu Tyler Perry sản xuất để sinh sống.

Thực tế đã chứng minh, khán giả da màu (và những nhóm khác) muốn đón nhận những làn gió hòa trộn nhiều thể loại phim khác nhau, với sự tham gia của nhiều diễn viên da màu. Nhưng Hollywood dường như vẫn còn bận rộn tìm kiếm Tom Cruise kế thừa thay vì một Will Smith mới. Họ mất 6 năm (từ Step Up đến The Vow) để biến Channing Tatum thành một ngôi sao hàng đầu. Nỗ lực này gặp thất bại với Taylor Kitsch trong hai "bom tạ" là John Carter, Battleship cũng như việc chọn Jake Gyllenhaal vào vai Hoàng tử xứ Ba Tư (Prince of Persia).

Đừng quên mất Thành Long và Jaden Smith trong The Karate Kid – sản phẩm hiếm hoi không có diễn viên da trắng đóng vai chính – nhưng vẫn mang về gần 500 triệu USD tiền vé vào năm 2010. Nhưng trái với lẽ thường, Hollywood không thèm thực hiện thêm phần phim ngoại truyện nào khác. Còn anh chàng Jaden trẻ tuổi thì gần như biến mất khỏi màn ảnh sau After Earth - cái tên bị giới truyền thông chỉ trích nặng nề của M. Night Shyamalan.

Quay lại với Black Panther, tác phẩm đang hướng đến mục tiêu là bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại với dàn diễn viên đa số là người da màu, cùng với hai phần mới nhất của Fast and Furious. Tôi rất muốn lạc quan tin rằng, đây là lúc Hollywood nên nhìn lại bản thân mình. Một phim như Girl Trips thú vị hơn The Mummy. Pacific Rim: Uprising, A Wrinkle in Time, Crazy Rich Asians có thể là những Get Out, Black Panther, Wonder Woman tiếp theo. Nhưng lịch sử cũng đã chỉ ra rằng, chỉ cần một phim có nam chính hoặc nữ chính da màu thất bại, Hollywood sẽ ngay lập tức quay về với việc tìm kiếm những Channing Tatum mới.

Hollywood luôn nỗ lực bấu víu vào những anh chàng da trắng điển trai như Armie Hammer, Taylor Kitsch cho những phim bom tấn lớn hết lần này tới lần khác. Thành công của Black Panther chỉ mới gần đây, nhưng 30 năm qua đã đưa ra quá đủ bằng chứng chứng tỏ chúng ta không cần thiết phải có một gã da trắng hay một dàn diễn viên toàn da trắng để tạo ra một bộ phim thành công.

Những ví dụ gần đây, như Moonlight, 12 Years A Slave và những phim xa hơn như Bad Boys, Bad Boys 2, The Bodyguard cho thấy những ngôi sao da màu có thể mang lại trái ngọt nhiều hơn những gì người ta vẫn nghĩ. Những Hidden Figures, Get Out tuy chỉ có ngân sách làm phim ít ỏi nhưng vẫn đủ sức tạo ra cơn cuồng phong ở thị trường quốc tế.

Chúng ta hãy cùng chờ xem, liệu Black Panther sẽ là khởi đầu cho một cuộc cách mạng hay chỉ là một ảo ảnh thoáng qua.

(Theo Forbes)