Để nói về ẩm thực Việt Nam, bạn bè thế giới vẫn thường hay nhắc tới phở, bánh mì, bún… Mỗi món ăn lại đại diện cho một thành phố, một vùng miền, kể câu chuyện khác nhau về cuộc sống, về con người.

Trong số đó, món cuốn nổi lên như một món ăn mà đi dọc đất nước, nơi nơi đều có thể tự hào khoe về món cuốn mang đậm phong vị địa phương mình...

Nhắc tới bánh mì, người ta nghĩ ngay về thứ bánh mì pate nổi tiếng của Hà Nội, bánh mì Phượng dầy nhân nức tiếng phố cổ Hội An, hoặc ổ bánh mì Sài Gòn kẹp chả giá rẻ nhưng ấm lòng mỗi người lao động nghèo.

Nhắc tới phở, người Bắc tự hào với phở Thìn Bờ Hồ, phở Nam Định, phở gánh Hàng Trống…

Nhắc tới bún chả, dân sành ăn chẳng lạ gì bún chả Hàng Mành, rồi bún chả nướng que tre, bún chả Cửa Đông…

Vậy còn món cuốn thì sao?

Đồ rằng khó có thể định danh món cuốn với một địa danh cụ thể, bởi bản thân cuốn đã là một món ăn thật đa dạng mà người ta có thể bắt gặp bất kì đâu từ Nam ra Bắc. Hiếm có món ăn nào mà cách làm đã phong phú, cách thưởng thức cũng đa dạng như món cuốn.

Những ngày hè, được bên nhau mà thưởng thức món nem cuốn chạo với rau sống thì không còn gì bằng, vừa nhẹ bụng, vừa thanh mát. Vỏ bánh đa dai dai, bên trong là nhân nem chạo, thịt ba chỉ, tôm tươi kèm thêm các loại rau sống, rau thơm, chấm với nước mắm vị ngọt ngọt thanh thanh… chỉ nghe tả thôi đã thấy thèm.

Hay đó cũng có thể là món cuốn cá nướng cùng rau rừng ở một tỉnh miền núi phía Bắc. Đó có thể là món bánh tráng cuốn thịt heo ngon lành trong bất cứ quán ven đường nào ở Đà Nẵng. Hay món bánh tráng Trảng Bàng trứ danh tôi từng được nếm thử trong một lần công tác qua Tây Ninh. Và cả lần đầu tiên thử ăn bánh xèo kiểu Sài Gòn, khi cuộn miếng bánh vào trong lá rau cải cỡ lớn, tôi đã cảm thấy ngạc nhiên thế nào.

Càng đi nhiều, càng ăn nhiều mới thấy, cuốn không chỉ đơn thuần là một món ăn, mà còn là một nghệ thuật thưởng thức cầu kì và tinh tế, giữ trong mình tinh hoa ẩm thực đượm hồn sắc người Việt.

Người Bắc ăn món cuốn tương đối đơn giản. Chỉ cần bánh tráng (người Bắc gọi là bánh đa nem), thịt lợn ba chỉ, nem chạo, tôm, trứng, rau sống các loại (đặc biệt không thể thiếu dứa, dưa chuột, chuối xanh, khế…), có thể tùy từng khẩu vị mà kết hợp các món cho phù hợp. Món cuốn của người Bắc hợp ăn trong mùa hè vì mát, không có dầu mỡ chiên rán, cộng thêm nước mắm pha chế vừa vị. Vị đậm đà của thịt, vị tươi mát của rau, vừa có cái chua của khế lại có cái chát của chuối xanh, thêm vị ngọt của dứa… tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh mĩ vị đa sắc. Linh hồn của món cuốn của người Bắc chính là rau sống và nước chấm. Một chiếc cuốn nhỏ bé là vậy nhưng lại gói trọn biết bao mùi vị, hương sắc, tất cả giao thoa hài hòa khiến ta không khỏi trầm trồ khi vừa nếm thử lần đầu tiên.

Trong khi đó, bánh tráng để làm món cuốn miền Trung thường dày hơn một chút. Thay vì chấm nước mắm như người Bắc, món cuốn miền Trung thường được chấm với mắm nêm, cho nhiều gừng, ớt. Món bánh tráng thịt heo ở Đà Nẵng nổi tiếng với miếng thịt thái mỏng, giòn bì hai đầu, ăn với rất nhiều rau sống.

Còn món bánh tráng Trảng Bàng lại sở hữu cho riêng mình một câu chuyện riêng. Nguồn gốc ra đời chiếc bánh tráng Trảng Bàng bắt đầu từ câu chuyện một người thợ làm bánh đa, vì vô tình để mẻ bánh đa đã nướng qua đêm mà bánh mềm hết cả. Sau khi nhận ra chiếc vỏ bánh đẫm sương vô tình lại trở nên dai hơn, anh quyết định đi thu thập các loại rau quanh nhà, cuốn thử với thịt cùng bánh tráng, tạo nên một món ăn khoái khẩu. Từ một sự tình cờ thú vị, bánh tráng phơi sương Trảng Bàng đã ra đời như thế.

Đi sâu hơn vào miền trong, món cuốn (gỏi cuốn) cũng là món ăn ưa thích của người Nam Bộ. Với khí hậu nóng quanh năm, người Nam ăn gỏi cuốn cũng thật đa dạng và phong phú. Được thiên nhiên ban tặng cho lợi thế tự nhiên, đồng nhiều tôm cá, gỏi cuốn của người Nam cũng vì thế mà đầy đặn nhân, với đặc thù rau sống đi kèm phụ thuộc vào từng vùng miền. Đặc biệt, gỏi cuốn tôm thịt của Nam Bộ với nguyên liệu bún, tôm, thịt, bánh tráng cuốn, rau sống… là món ăn tiêu biểu của người Nam, nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn cả nước ngoài. Vị ngọt của tôm luộc trộn lẫn với vị béo đậm đà của thịt ba chỉ, sự mềm mại của bánh cuốn, tươi ngon của rau sống và thêm một chút mặn, ngọt, chua, cay của bát nước chấm, món ăn tạo nên một bản hòa tấu, làm dậy lên các cung bậc vị giác mà khi thực khách nào đã từng thưởng thức thì rất khó để quên.

Phải khẳng định, món cuốn trước hết là một món ăn của gia đình, của sự quây quần. Nguyên liệu cuốn thường được bày ra nhiều đĩa, ai ăn vị gì có thể tự nêm nếm vào đĩa cuốn của mình. Cảm giác tự tay mình cuốn một chiếc gỏi, đưa lên miệng từ từ thưởng thức là cảm giác không dễ gì có thể cảm nhận khi ăn bất cứ món nào khác. Khi ngón tay mình vẫn còn thơm vị của rau sống, của thịt, của nước chấm nồng vị…

Nguyên liệu món cuốn tuy đa dạng nhưng sự chuẩn bị lại không quá cầu kì. Thịt, tôm có thể luộc sẵn, thái chỉ hoặc thái mỏng. Rau sống như dưa chuột, cà rốt, khế… cũng được thái chỉ. Nước mắm lúc pha cần chú ý cho bao nhiêu đường, bao nhiêu dấm tỏi là vừa đủ để dậy vị và hài hoà. Tất cả tạo nên một món ăn dễ làm, và cũng dễ thưởng thức.

Mà bạn có để ý, trong bối cảnh nhà nhà người người đang gắn chặt cuộc sống của mình vào chiếc smartphone, món cuốn chính là một món ăn mà ở đó người ta phải bỏ-lại-tất-cả. Không smartphone, không chụp ảnh tự sướng, cuốn là một trong những món ăn mà ở đó ta thấy được rõ nhất tương tác giữa người với người.

Nhắc tới món cuốn, chỉ đi quanh Hà Nội đã đủ “mỏi gối chùn chân”. Là một món ăn dành cho giới bình dân, người ta có thể kể vanh vách những nơi bán món cuốn mà mỗi khi nhắc đến tên cũng đủ làm người ta thòm thèm. Ví như bánh tráng cuốn thịt heo (từ một món ăn miền Trung đã trở thành món phổ biến của người Hà Nội), nem tai bà Hồng ở Hàng Thùng (ăn cuốn cùng lá sung), hay cả con phố Đội Cấn giờ dày đặc những hàng bán nem lụi, bánh xèo, nem nướng Nha Trang, hoặc khu Ngũ Xã nổi tiếng với đặc sản phở cuốn.

Ở một phân khúc cao cấp hơn, có thể kể tới Viet Spring Rolls, Wrap&Roll, Noodle&Roll, Cuốn N Roll… là những nhà hàng phục vụ món cuốn nổi tiếng tại Hà Nội.

Trong số những nhà hàng kể trên, Cuốn N Roll mang tới cho khách hàng một trải nghiệm thực sự thú vị. Từ thực đơn ban đầu với 5 món cuốn, giờ Cuốn N Roll đã giới thiệu thực đơn 20 món cuốn thuần Việt thay đổi theo mùa. Mỗi món Cuốn lại là một câu chuyện, về con người, về mỗi vùng quê và được gửi gắm trong đó tất cả tình yêu và niềm tự hào của người đầu bếp. Người ăn món cuốn được thể hiện sự khéo léo và tinh tế trong việc tự tay mình làm những chiếc cuốn tròn xinh.

Món Cuốn phơi sương chính là món Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng nổi tiếng. Cuốn chả ram thường được bọc trong rau sống và dưa leo, ăn kèm nước mắm chua ngọt, khi ăn bạn sẽ nghe mùi thơm của hành tím, vị ngọt của tôm thịt rất đậm đà. Lớp vỏ giòn tan, lớp nhân béo bùi đã tạo nên thương hiệu cho món cuốn này. Hay món Cuốn bốn mùa gây ấn tượng với hơn 20 món rau sống khác nhau cùng với rất nhiều các loại thanh củ quả, được thái cắt kỹ lưỡng, và trình bày hấp dẫn, bốn mùa mang cho mình một hương vị rất riêng mà khiến cho thực khách ở mọi lứa tuổi đều ưa thích. Càng yên tâm hơn khi được biết rằng, tất cả các loại rau sống mà Cuốn N Roll sử dụng đều đến từ vườn rau hữu cơ của Cuốn, được trồng để đảm bảo giữ được “linh hồn của món cuốn”, điều mà không nhiều thương hiệu khác làm được.

Cùng với thời gian, món cuốn không chỉ là một món ngon hấp dẫn giới thiệu ẩm thực các miền, mà còn là món ăn có lợi cho sức khỏe. Bớt đi dầu mỡ, các chất gây béo, người ta dần tìm đến món cuốn nhiều hơn. Khác với nhiều mô hình cùng loại khác, Cuốn N Roll hướng khách hàng tới việc tự tay cuốn gỏi để có thể cảm nhận món ăn trọn vẹn nhất.