Bà nội kể, khi sinh ra mình có đôi mắt đẹp. Mẹ thì bảo khoảnh khắc đầu tiên mình nhìn mẹ, mẹ đã nghĩ đến cái tên Minh Ánh vì đôi mắt mình đen láy, to tròn và lấp lánh như những vì sao. Nhưng lớn lên, chẳng thấy ai khen mắt mình đẹp nữa. Thay vào đó, mình bắt đầu có biệt danh "đầu to mắt cận" sau khi bắt đầu chung sống với kính cận từ năm lớp 7.

Lúc nào mình cũng ngồi bàn đầu dù cao gần nhất lớp. Mình không giỏi mấy môn thể dục, không thích chơi thể thao vì đeo kính thì không tiện nhưng bỏ kính thì chẳng khác nào người mù. Thỉnh thoảng, mình lại nghe ai đó phàn nàn là gặp người quen nhưng không chào hỏi. Chẳng hiểu sao cứ không đeo kính là y như rằng không nghe rõ được người khác nói gì, dù thính lực mình hoàn toàn bình thường.

Thế rồi mình vào đại học, vì cận nặng nên mình phải từ bỏ ước mơ trở thành một nữ chiến sĩ công an thật "ngầu", mình theo học ngành kế toán. Bốn năm đại học, mình nhận ra 2 điều quan trọng: một là mình không hợp với những con số và hai là chuyển sang lens cận cũng đầy bất tiện, chẳng hơn đeo kính gọng là bao. Trong khi vừa tốn kém hơn, mất nhiều công vệ sinh, dễ nhức mỏi mắt mà độ cận của mình thì vẫn cứ tăng theo năm tháng.

Mình ra trường và rẽ ngang sang làm truyền thông. Đặc thù công việc và làm trái ngành nên mình bận túi bụi vì vừa làm vừa học thêm. Thời gian tiếp xúc với các thiết bị công nghệ cũng ngày càng tăng, khoảng cách giữa những lần nâng độ cho kính cũng càng ngày càng ngắn lại.

Đến một ngày, gần như thức trắng đêm để hoàn thành dự án khiến mình trễ giờ làm gần 2 tiếng. Vì quá vội vàng nên mình quên mang theo lens cận, đó cũng là lúc mình nhận ra cận thị đã khiến cuộc sống của mình khác biệt tới mức nào, mình đã bỏ lỡ biết bao điều từ bình dị tới thú vị trong cuộc sống.

Không có kính, mình phải chạy xe thật chậm với tâm thế "căng như dây đàn" để tránh va chạm. Đến chỗ làm, mình chẳng nhận ra ai với ai cho đến khi nhìn sát mặt. Quan trọng nhất là dù đã tìm thấy lens cận cũ để quên trong tủ đồ thì mình vẫn không thể nào làm việc được vì độ cận đã tăng nhiều, không còn phù hợp. Có nheo mắt cỡ nào mình cũng không nhìn rõ những dòng chữ và con số trên màn hình, càng cố nhìn thì càng thấy chóng mặt, đau đầu. Mình dành 1 tiếng để hoàn thành các công việc gấp rồi quyết định xin nghỉ ngày hôm đó thay vì về nhà lấy kính như dự định ban đầu.

Lý do là vì những lời anh trưởng phòng nói với mình. Anh bảo: "em phải gõ thì cửa mới mở, việc gì cũng có cách giải quyết nhưng em phải thực sự muốn giải quyết nó đã". Hóa ra, anh cũng từng cận nặng và đã đi mổ cận ngay sau khi đỗ đại học. Nghe mình bảo lo lắng vì vừa cận vừa loạn nặng nên chưa dám đi mổ, anh lắc đầu chê mình genZ mà chậm cập nhật công nghệ. Anh cho mình nghỉ phép một ngày và đưa cho mình danh sách những bệnh viện mắt uy tín anh đã tìm hiểu. Anh nói đó là vì em gái anh cũng cận nặng và đã chờ đợi suốt 6 năm để đủ tuổi đi mổ. Điều đó lại càng làm mình quyết tâm "thoát cận" thật nhanh.

Trong số những bệnh viện được gợi ý thì có Bệnh viện Mắt Quốc tế DND ở ngay gần nơi mình sống. Mình liền tham gia vào vài hội nhóm mổ cận trên Facebook và website của viện mắt này để tìm hiểu thêm. Không ngờ, viện mắt đó nhận được rất nhiều đánh giá tích cực, còn nổi tiếng với công nghệ ReLEx SMILE mà anh trưởng phòng đã mổ cận năm xưa, nên mình quyết định tới thăm khám thử.

Mình bị bất ngờ bởi sự hiện đại của bệnh viện, sự đông đúc của những người trẻ cũng muốn "thoát cận" giống như mình cùng sự chuyên nghiệp của bác sĩ. Sau khi thăm khám 8 bước chuyên sâu cùng Ths. Bs Phạm Thị Hằng, mình được chỉ định mổ cận SMILE pro. Đây là công nghệ cải tiến của ReLEx SMILE, có thể xử lý các trường hợp vừa cận vừa loạn cao, cụ thể là cận tới 10 độ và loạn 5 độ. Đặc biệt, nếu ReLEx SMILE mổ cận chỉ 23 giây đã là nhanh thì SMILE pro còn nhanh hơn chỉ với 8 giây ngắn ngủi.

Công nghệ này được Bệnh viện Mắt Quốc tế DND đưa về Việt Nam tháng 5/2023 và mình may mắn khi quyết định mổ cận đúng thời điểm đó. Càng may mắn hơn khi đúng lúc đang có chương trình "Shining Days DND 2023 - #BetterVisionForBetterLife" nên mình được ưu đãi tới 49% chi phí. Đúng là "chọn ngày không bằng gặp ngày", mình quyết định đặt lịch mổ cận ngay lập tức.

Thực sự mình cũng không nghĩ mổ cận lại quá nhanh và nhẹ nhàng đến vậy. Sau khi mổ xong mình cũng không cần nằm viện hay chăm sóc gì quá phức tạp. Đến thời điểm hiện tại, mình đã tìm lại được đôi mắt sáng được hơn 3 tháng, mọi thứ xung quanh mình đều thay đổi, khiến mình cảm thấy như được ban phép màu vậy. Cuối cùng thì sau ngần ấy năm, mình đã có thể vứt bỏ hoàn toàn được cặp kính và lens cận, tầm nhìn rõ và rất ổn định, không chỉ công việc tốt lên mà ngoại hình cũng như được "nâng cấp". Quả nhiên là phải gõ thì cửa mới mở. Nếu biết trước mổ cận khiến cuộc sống tốt lên nhiều như vậy thì có lẽ mình đã phải làm từ rất lâu rồi.

Sau khi nghe câu chuyện của Minh Ánh, chúng tôi hẹn gặp được vị bác sĩ đãgiúp bạn tìm lại đôi mắt sáng: ThS, BS Phạm Thị Hằng - Trưởng khoa Khúc xạ,
Bệnh viện Mắt Quốc tế DND. Với những chia sẻ của chị, chắc chắn những bạn bị cận thị, loạn thị sẽ nhận được nhiều điều bổ ích. Những bạn có đôi mắt sáng cũng sẽ biết được mình nên làm gì để phòng tránh các tật khúc xạ.

Bản thân bạn Minh Ánh cũng là một genZ và nguyên nhân gây cận thị ở bạn cũng tương đồng với đa số các bạn trẻ khác. Đó là sử dụng mắt sai cách, tần suất sử dụng mắt quá nhiều.

Như chúng ta đã biết thì thế hệ genZ có điều kiện tiếp xúc với các thiết bị điện tử sớm hơn và nhiều thời gian hơn so với các thế hệ trước đó. Khi chúng ta sử dụng mắt quá nhiều, cộng thêm nhìn quá gần vào các thiết bị này khiến mắt phải tăng sự điều tiết và lâu ngày sẽ dẫn tới nhiều tật khúc xạ, phổ biến nhất là cận thị. Bên cạnh đó, còn có các yếu tố như môi trường học tập hay làm việc thiếu sáng, chế độ dinh dưỡng mất cân bằng và chăm sóc mắt chưa đúng. Những điều này vừa là nguyên nhân gây cận thị mà cũng vừa khiến độ cận tiến triển nhanh.

Ngoài ra, độ cận tiến triển còn phụ thuộc vào một số yếu tố khác nữa. Chẳng hạn như là sự phát triển bình thường của cơ thể. Tức là khi tăng chiều cao thì độ cận cũng tăng, đó là tình trạng tăng sinh lý. Tiếp theo là tăng do đeo kính không đúng độ, không thăm khám định kỳ, lạm dụng thuốc, thức khuya nhiều…

Nói là càng sớm càng tốt thì không đúng, mà phải là đúng thời điểm. Tức là nên sớm, nhưng là sớm sau khi đã thỏa mãn những điều kiện cần và đủ. Điều kiện cần đầu tiên là về độ tuổi, chúng tôi khuyến cáo là từ 18 tuổi trở lên. Nhưng không phải cứ 18 tuổi là bạn phải đi phẫu thuật hay có thể phẫu thuật ngay, mà phải xem xét đến yếu tố cần thứ hai là độ cận ổn định. Cụ thể, bệnh nhân đeo kính đúng số trong vòng 1 năm và không tăng quá 0,75 đi ốp trong thời gian đó.

Điều kiện đủ là tình trạng giác mạc, bệnh lý về mắt có phù hợp để mổ cận hay không. Từ đó tìm ra phương pháp phù hợp với tình trạng mắt, chi phí và nhu cầu của bệnh nhân.

Ví dụ với các bạn muốn theo đuổi các ngành nghề cần thị lực gần như tuyệt đối như là tiếp viên hàng không, an ninh, bộ đội, phi công thì bắt buộc các bạn sẽ phải mổ ở tuổi 18 để không lỡ kỳ thi. Chúng tôi cũng khuyến cáo những bậc phụ huynh có con em nằm trong nhóm này nên chú trọng thăm khám sớm và đều đặn để điều chỉnh trạng thái mắt tốt nhất, giữ độ cận ổn định thì khi mổ kết quả sẽ tốt hơn.

Đúng là các bạn trẻ nắm bắt công nghệ, thông tin rất giỏi. Thậm chí có những bạn khi tới thăm khám thì nói trực tiếp với tôi là đã tìm hiểu rất kỹ rồi, biết hết ưu điểm, nhược điểm của từng phương pháp rồi, biết công nghệ nào phù hợp với mình rồi. Không đâu xa, như bạn Minh Ánh thì bạn đã biết rõ về ReLEx SMILE và bạn chủ động hỏi về công nghệ mới nhất là SMILE pro.

Còn về những tiêu chí, đúng hơn là mong muốn về phương pháp mổ cận của genZ thì cũng có vài điểm khác biệt. Các bạn thường ưu tiên các công nghệ hiện đại nhất, nhưng tôi nhấn mạnh rằng không phải cứ đắt nhất hay mới nhất nghĩa là sẽ phù hợp với tất cả mọi người. Tiếp theo là công nghệ đó phải giúp các bạn được phẫu thuật an toàn, hiệu quả và không đau. Phải thoải mái trong khi phẫu thuật nhưng thời gian phục hồi nhanh, bảo toàn cấu trúc giác mạc và không cần phải kiêng khem nhiều, tỷ lệ biến chứng và tái cận thấp nhất.

Thực tế thì bạn Minh Ánh đã quyết định lựa chọn SMILE pro bởi vì công nghệ này thỏa mãn tất cả những điều trên. Cơ chế của SMILE pro là dùng laser để cắt ở trong nhu mô giác mạc với một đường mổ siêu nhỏ chỉ 2mm và hoàn toàn không lật vạt giác mạc. Nó cho phép xử lý các ca cận thị, loạn thị hoặc là vừa cận vừa loạn cao, cụ thể là 10 độ cận và 5 độ loạn. Thời gian laser chỉ có 8s, rút ngắn gần gấp 3 lần với ReLEx SMILE.

Về lưu ý khi mổ mắt với SMILE pro thì cũng không khác nhiều với các công nghệ laser khác. Điều tiên quyết vẫn là trên 18 tuổi, có độ cận ổn định, giác mạc không quá yếu. Để làm được điều này thì cần có kính đeo đúng độ từ trước đó và khám mắt thường xuyên, chăm sóc đúng cách.

Thứ hai là với những bạn đeo kính áp tròng hoặc là những bạn có make up thường xuyên thì chúng ta nên tra nước mắt nhân tạo, tra kháng sinh dưỡng mắt. Hoặc bỏ kính áp tròng ít nhất là một tuần trước khi khám mổ. Thứ ba là cố gắng sử dụng mắt ít lại, không thức khuya, giảm tần suất sử dụng thiết bị điện tử để tránh mắt phải điều tiết quá sức, giữ trạng thái mắt khỏe mạnh nhất có thể để ca mổ của chúng ta sẽ nhẹ nhàng hơn, hiệu quả cao hơn.

Dù làm nghề rất lâu nhưng phải nói thật là mỗi lần như vậy tôi vẫn rất xúc động. Nhất là với những trường hợp bệnh nhân nhỏ tuổi mà độ cận đã cao và phải chờ đợi rất lâu để được phẫu thuật.

Ví dụ như trong số bệnh nhân ngay ngày hôm qua tôi phẫu thuật bằng SMILE pro có 1 bạn đã được theo dõi độ cận từ năm lớp 6. Bạn cận tới 10 độ nên kính rất dày, lại bị loạn hơn 3 độ. Đến giờ bạn đã đủ 18 tuổi, tình trạng mắt ổn định nên mới có thể mổ. Khi mổ xong thì cả bác sĩ, y tá, bệnh nhân và người nhà đều không giấu nổi xúc động, vui mừng.

Ngày hôm sau, bạn có nhắn tin cho tôi cảm ơn và nói rằng bạn hạnh phúc tới mức ngủ dậy là phải đi khắp nhà nhìn chỗ này ngó chỗ kia. Lần đầu tiên sau ngần ấy năm không cần kính mà bạn nhìn rõ nét đến từng vạch chỉ giây trên đồng hồ như vậy. Bạn ngồi từ trong phòng khách vô tình đưa mắt cũng thấy được bên sân nhà hàng xóm, từ ban công nhìn thấy cả biển số xe của người đi đường vụt qua.

Với những người mắt sáng thì điều đó bình dị lắm, nhưng với bạn thì nó cứ như phép màu. Nên khi nghe bạn chia sẻ tôi cũng thấy hạnh phúc như chính mình trải qua, dù vẫn có chút xót xa. Xót xa khi nghĩ lại khoảng thời gian bạn ấy khổ sở vì cận loạn nặng. Câu chuyện của bạn cũng là động lực, là niềm vui của tôi. Thấy bệnh nhân thay đổi được tầm nhìn, thay đổi cuộc sống thì tôi cũng càng yêu nghề hơn, thấy công việc của mình có ích và phải cố gắng nhiều hơn nữa.

Cận thị là tật về khúc xạ, ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống hiện tại và tương lai. Nhưng phải nói rằng ở xã hội hiện đại thì việc phòng tránh cận thị là không hề dễ dàng. Muốn phòng cận thị thì phải làm từ nhỏ, làm càng sớm càng tốt và về làm về lâu về dài.

Đứng trên góc độ chuyên gia, chúng tôi có một số khuyến cáo cho phụ huynh và chính các bạn trẻ như sau:

- Nên cho con đi khám mắt định kỳ dù có tật khúc xạ hay không.

- Rèn cho các con cách chăm sóc, bảo vệ mắt, nhìn đúng cách ngay từ sớm. Nhất là khi tiếp xúc với thiết bị điện tử. Cho mắt nghỉ ngơi sau một thời gian tập trung nhất định. Ví dụ học 45 phút thì cho mắt 5 phút nghỉ ngơi, thư giãn.

- Hạn chế ở mức có thể thời gian sử dụng các thiết bị điện tử.

- Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ, cân bằng. Đặc biệt là bổ sung những thực phẩm tốt cho mắt như vitamin A, vitamin E…

- Học hành phải đi đôi với các hoạt động thể chất, nhất là thể dục thể thao ngoài trời.

Nhân đây tôi cũng xin chia sẻ về tầm quan trọng của việc khám mắt định kỳ. Thực tế khi làm nghề, tôi đã gặp không ít trường hợp các bạn hoàn toàn không biết mình bị cận cho đến khi đi khám, khám xong vẫn không tin mình bị cận. Bởi vì một mắt bạn có thị lực 10/10 nhưng mắt còn lại đã cận một vài độ. Khi nhìn bằng cả hai mắt sẽ gần như không có bất thường, rất khó phát hiện ra.

Với những bạn đã bị tật khúc xạ, nhất là cận thị mà chưa thể mổ thì việc quan trọng nhất là làm thế nào để chậm tăng độ nhất, bảo vệ cho mắt ổn định nhất. Để làm được như vậy thì điều tiên quyết là chúng ta phải đeo kính đúng độ, đúng cách.

Có những bệnh nhân chúng tôi khám 3 tháng mà chưa tìm được ra số kính. Bởi vì khả năng điều tiết của các bạn ấy rất lớn. Cũng có những bạn cận 5 - 6 độ nhưng sau khi tra thuốc hoặc là kiểm soát điều tiết xong thì độ cận chỉ có 1 - 2 độ. Tức là khả năng điều tiết của mỗi người khác nhau, có thể là rất lớn hoặc nhỏ. Muốn biết chính xác phải thăm khám chuẩn quy trình, không phải cứ đi đo rồi cắt kính là xong.

Thứ hai là nên khám mắt định kỳ và tuân thủ những khuyến cáo về chăm sóc mắt của bác sĩ, thay kính theo đúng tình trạng mắt thông qua các lần thăm khám. Thứ ba là mình biết mình bị tật khúc xạ rồi thì phải cố gắng xây dựng lối sống lành mạnh hơn. Sử dụng mắt đúng cách và không để mắt bị quá tải, hạn chế tiếp xúc với các thiết bị điện tử.

Thứ ba là cần ăn uống lành mạnh, bổ sung thực phẩm tốt cho mắt, thường xuyên tập luyện thể thao, tăng cường các hoạt động ngoài trời. Thứ 5 là ngủ đủ giấc, không thức khuya để đôi mắt của mình khỏe mạnh hơn. Thứ 6 là chú trọng vệ sinh kính cận, kính áp tròng của mình thường xuyên và đúng cách.

Cuối cùng, muốn thoát cận thì đương nhiên mình vẫn phải phẫu thuật. Nhưng muốn phẫu thuật đúng, hiệu quả thì phải đi thăm khám chuyên khoa và có quá trình theo dõi, phân tích để tìm ra phương pháp phù hợp.

Có rất nhiều phương pháp khác ngoài SMILE pro như ReLEx SMILE, CLEAR, Femto Lasik, đặt kính nội nhãn ICL hay là nhóm phẫu thuật không chạm, dùng kính áp tròng ban đêm Ortho-K... Thậm chí, mỗi mắt chúng ta phải phẫu thuật bằng một công nghệ khác nhau, tức là xử lý "case by case" để đạt hiệu quả tốt nhất. Do đó, tại Bệnh viện Mắt Quốc tế DND thì chúng tôi đã áp dụng quy trình thăm khám 8 bước chuyên sâu chuẩn quốc tế từ lâu với tổng thời gian 2 - 3 tiếng tùy trường hợp mắt.

Bởi vì không phải cứ cái gì đắt nhất hay mới nhất là sẽ có hiệu quả tốt nhất. Điều này phải được đánh giá bởi chuyên gia và dựa trên nhiều yếu tố, trọng tâm là độ cận loạn và tình trạng mắt tại thời điểm đó. Cũng không phải cứ muốn mổ mắt càng sớm càng tốt, nó phải thỏa mãn các điều kiện cần và đủ khác nhau. Để phẫu thuật không chỉ hiệu quả mà còn phải duy trì tầm nhìn ổn định, lâu dài.