Một mùa thi THPT Quốc gia vừa kết thúc. Những gương mặt thủ khoa, á khoa bắt đầu lộ diện với không ít điểm cao ngất ngưởng, bao gồm cả điểm tuyệt đối. Báo chí, mạng xã hội bắt đầu có những bài viết khai thác quá trình học tập, rèn luyện của các bạn. Từ đó, có một sự thật dần lộ diện: họ chẳng phải siêu nhân hay thần thánh phương nào, họ sống một cuộc đời bình thường như chính chúng ta. Nhưng họ lại giỏi giang, xuất chúng một cách khó tin, và có thật.

Lứa nào cũng có những tấm gương gây choáng váng của lứa ấy. Với những người đã đi làm, mỗi chiếc tít báo như "CEO 9X sở hữu 2 công ty đắt giá ngay vị trí đắc địa" hay "Chàng trai đạt học bổng 6.5 tỷ của loạt trường đại học top đầu nước Mỹ" luôn là những cú sang chấn. Sao người ta lại thành công thế nhỉ?

Cảm giác choáng váng khi biết điểm số, thành tích, thu nhập chỉ là lớp váng trên cùng, hậu vị đọng lại trong mỗi chúng ta là một nỗi tự ti nhen nhóm. Nhìn đâu cũng thấy những con số choáng ngợp khiến người ta không khỏi đặt câu hỏi về bản thân, đặt mình vào một guồng quay liên tục của việc phấn đấu. Bao giờ thì những tít báo kia sẽ gọi tên mình? Làm sao để thành công, làm sao để mình không đứng bên lề của hai chữ này là câu hỏi ám ảnh những người trẻ trong xã hội.

Ở khía cạnh tích cực, những câu chuyện của các cá nhân xuất chúng cho ta nguồn cảm hứng mạnh mẽ để nỗ lực hơn trong lĩnh vực của mình. Theo đuổi thành công không xấu, nó là động lực để mỗi người hoàn thiện, tạo ra giá trị mới, thích ứng với những thay đổi của thời cuộc. Tuy nhiên, đi cùng động lực là áp lực nặng nề. Mà hệ quả đầu tiên, rõ ràng nhất là người ta đồng bộ sự thành công bằng những con số.

Chẳng nói đâu xa, top trending gần như ám ảnh các nghệ sĩ Việt. Người người, nhà nhà đổ tiền tỷ vào làm MV, cạnh tranh lượng views và top trending khốc liệt với các nhánh nội dung giải trí khác. Bên cạnh đó, nghệ sĩ cũng phải chạy đua với lượng stream nhạc trên các nền tảng nghe trực tuyến, lượng follow trên mạng xã hội và cả lượt mua digital album trên app store. Nhìn vào tổng thể có thể thấy, giá trị nghệ thuật, sự sáng tạo, tiếng nói của người làm nghề lại không được đề cao bằng con số - dữ liệu chỉ mang tính thời điểm và không đánh giá thấu đáo được quá trình trưởng thành của người làm nghề. 

Với những người bình thường, trên chặng đường bình thường cũng rải đầy con số của lương, KPI, của thu nhập khủng, nhà, xe, sổ tiết kiệm... Chẳng mấy khi nói ra, nhưng trong lòng ai cũng hiểu 25 tuổi mà thu nhập vẫn loanh quanh đầu 10 thì sao dám gặp bạn bè? Hộ chiếu trống trơn chưa đi đủ 10 nước trước năm 30 thì chẳng có gì đáng ghi nhận. "Khi còn sinh viên, ít tiền còn được chấp nhận chứ đi làm rồi, ai lại nghèo mãi thế?" - Bạn tôi kết luận bằng một câu hỏi rồi uống vội tách cà phê, tiếp tục gõ lạch cạch trên máy tính. Lúc ấy là 3h sáng, ở quán cà phê 24 giờ.

Mong muốn được công nhận, được trở nên hữu hình giữa đám đông là những mong muốn rất người, rất đỗi bình thường. Giữa guồng quay bận rộn, người ta ít có cơ hội nhìn hết chặng đường phát triển, nỗ lực của một ai đó. Và vì thế, con số là cách dữ liệu hóa rõ ràng, trực quan nhất để thể hiện một cá nhân. Nhưng liệu có phải là cách duy nhất?

Sống trong sự bủa vây của con số quá lâu, chúng ta dần cảm thấy mệt mỏi, kiệt quệ, bào mòn cảm hứng sáng tạo và mất đi khả năng cảm nhận niềm vui sống. Thành công giờ đây không đến cùng với niềm hạnh phúc. Những con số làm ta ngại nhận lời khen (vì từ giờ sẽ phải cố gắng hơn thế nữa), sợ không bước qua cái bóng của sản phẩm cũ (nhỡ đâu dính lời nguyền one-hit-wonder), không chấp nhận được sự thật là có những thứ mình không giỏi, không bao giờ cảm thấy đủ (vì luôn so sánh với người khác).

Khẳng định giá trị bản thân qua các con số là điều không sai, nhưng không phải tất cả vì vô hình trung, nó thu hẹp góc nhìn và lựa chọn. Bạn tôi, sau 3 năm đánh vật với những con số trong một tập đoàn kiểm toán thuộc hàng top đã quyết định nghỉ việc, về làm dự án hoa của riêng mình: "Lẽ ra cứ tiếp tục thì 3 năm là đủ để lên 1 vị trí mới tốt hơn, theo đúng lộ trình đặt ra nhưng dần dần mình bị mất hết năng lượng. Áp lực từ báo cáo, data, ranking không phải chuyện nói chơi. Tất cả mọi người đều chuyển động, mình cũng không thể đứng yên. Thật khó để không lung lay với suy nghĩ bỏ qua những giá trị của bản thân khi nhìn vào thành tích đồ sộ của người khác".

Với nghệ sĩ, top trending là một vấn đề khá nhạy cảm. Ca sĩ Tóc Tiên có những chia sẻ thẳng thắn khi nói về chủ đề này: "Top trending có cũng được, vui, nhưng đó không phải đích đến cuối cùng. Top trending, con số đó không đánh giá, quyết định được sản phẩm nghệ thuật tôi làm ra. Đừng để những con số đó trở thành đích đến cuối cùng trong nỗ lực thành công của các bạn. Bởi vì sau cùng, chuẩn mực xã hội không định hình nên giá trị của bạn. Chỉ có những lựa chọn của bạn mới định hình nên bạn là ai, bạn đi bao xa trong cuộc sống này". 

Quả thật, mỗi nghệ sĩ có định hướng phát triển khác nhau, màu sắc nghệ thuật cũng như mục tiêu theo đuổi khác nhau. Top trending và views chỉ là 2 trong số nhiều nét vẽ tạo nên bức tranh chặng đường phát triển của họ. Mà dựa vào đặc điểm để đánh giá toàn thể sẽ là không công bằng với bất kỳ nghệ sĩ nào, cũng như bất kỳ ai. Thành công không phải một đích đến, mà là một trạng thái. Mỗi người có một thời điểm chín muồi khác nhau, một cách nhìn nhận  khác nhau để biết rằng mình đã làm tốt và thu về thành quả tương xứng.

Nhưng không phải ai cũng hiểu được điều ấy, mọi người không hẳn là sợ thất bại, mà là sợ không thành công ngay, kết quả không mỹ mãn, không wow như điều họ muốn người khác sẽ nhìn thấy. Giảm 20% mỡ toàn thân trong 3 tháng tập luyện, trong 1 tháng giãn cách phải đọc xong 5 cuốn sách, công việc mới phải có thu nhập tốt hơn 30%, kết thúc năm 2020 phải tiết kiệm được 200 triệu… áp lực phải làm được cái gì đó wow khiến con số trở thành gánh nặng, thậm chí là nhà tù ám ảnh tâm trí. Quay cuồng trong đó quá lâu, họ loay hoay tìm cách đổi mục tiêu, đổi con số. Nhưng trả lại trọng trách bình thường của những con số mới là cách giúp ta bình tâm hơn trong việc hiểu mình là ai, mình thực sự mong muốn điều gì.

Cơ thể luôn có cách để báo cho bạn rằng nó đang có vấn đề gì, và cần bạn lắng nghe ra sao. Tâm trí cũng vậy. Khi cảm thấy lung lay, hãy hỏi mình 2 điều: chặng đua này là do bạn muốn hay người khác muốn; bạn có vui khi theo đuổi nó hay không? Lúc này, cái đầu lạnh sẽ giúp bạn có cái nhìn khách quan với những tiêu chuẩn, thả lỏng và lắng nghe những suy nghĩ, mong ước mạnh mẽ từ bên trong. Trái tim nóng sẽ phát huy sức mạnh của đam mê, mách bảo cho mỗi lựa chọn của bạn. Ai cũng có một tiếng nói bền bỉ, thức tỉnh từ bên trong (true calling) về những gì mình thực sự muốn làm. Hãy cho mình một khoảng không gian riêng tư để đối thoại với những tiếng nói ấy. Có thể bạn sẽ không hoàn hảo theo cách của người khác, nhưng hoàn hảo vì được là chính mình. Khi đó, ngay cả khi chưa có đáp án chính xác về chuyện tương lai, nhưng ít nhất ở hiện tại, bạn cũng không còn bị bủa vây bởi những nghi ngại về bản thân.

Đồng hành cùng người trẻ Việt trong một quãng thời gian dài, CLEAR thấu hiểu những áp lực, thách thức trong bối cảnh cuộc sống hiện đại. Với thông điệp Đầu Lạnh, Tim Nóng, CLEAR mong rằng đây sẽ là kim chỉ nam dẫn lối, giúp mỗi người trẻ có đủ động lực, đủ niềm tin, đủ sức mạnh để bền bỉ đi cùng những điều bạn đã chọn. Vì con số, dẫu có là điểm sáng trong cuộc đời của ai, xuất chúng thế nào đi chăng nữa thì cũng chỉ là một phần. Vẫn còn những điều thuộc vùng thiếu sáng phía sau để họ cũng bình thường như ta.