Bài Ngày lang thang đã thay đổi hoàn toàn cách anh nhìn cuộc sống. Nó ra đời từ một chuyến đi phượt lên Hà Giang. Vì sao anh lại quyết định đi đến đó?

Mảnh đất địa đầu của tổ quốc luôn thôi thúc tôi phải đặt chân đến. Vì nó vừa tự hào, vừa thiêng liêng. Nên khi bạn rủ đi phượt là tôi thu xếp đi liền, và tôi không bao giờ nghĩ được chuyến đi ấy đã làm thay đổi hoàn toàn cách mình nhìn về cuộc sống này. Tôi chưa bao giờ đặt chân đến những vùng đất tương tự như Hà Giang trước đó. Hồi bé tôi sống trong Đồng Nai, lớn lên thì ra Hạ Long. Làm sao tôi biết có những mảnh đất mà nhà này cách nhà kia mấy cây số. Muốn đi qua nhà người khác thì phải… trèo qua một ngọn đồi. Và họ chỉ có một phương tiện di chuyển là đi bộ, trên những cung đường mà đến đi xe máy mình còn thấy mệt. Họ sống thật là kham khổ, không có điện, không có Internet, không có phương tiện giải trí gì cả. Nhưng thật ngạc nhiên là ai cũng… cười cả. Mình có quá nhiều thứ mà sao không hạnh phúc? Sao họ lại hạnh phúc với nương ngô và những quả đồi?

Nghe Đen nói chuyện, tôi lại nhớ đến chuyến đi Bhutan. Ở đó, họ cũng không có rất nhiều thứ mà chúng ta cho là thiết yếu để sống vui vẻ. Họ thậm chí còn không ăn thịt. Vậy mà đấy là một trong những quốc gia hạnh phúc nhất. Sau chuyến đi ấy về, tôi chợt nhận ra: hạnh phúc có khi là một sự lựa chọn.

Tôi cũng cảm thấy thế. Chúng ta bị thế giới văn minh áp lên mình những quy chuẩn về hạnh phúc, nhưng quên mất hạnh phúc hoàn toàn là lựa chọn, như anh vừa nói. Mình hạnh phúc khi nào? Khi mình… thấy hạnh phúc, đúng không? Thật sự đơn giản như vậy mà. Tham vọng thật sự khiến con người đau khổ.

Trong những bài hát, thường có một nhân vật nữ mà Đen gọi là “em”. Vậy “em” ở đây là một nhân vật cụ thể, hay chỉ là một nhân vật trữ tình?

Câu hỏi này sao chưa ai hỏi tôi nhỉ? Và anh đúng rồi, có những bài là cụ thể, nhưng đa số là nhân vật trữ tình để tôi truyền đi thông điệp của mình. Tôi muốn nói chuyện với một cô gái, để câu chuyện của mình trở nên thật cá nhân.

“Em dạo này ổn không, còn đi làm ở công ty cũ?” e là nhân vật… trữ tình rồi.

Anh tinh tế phết nhỉ! Thực ra chuyện tình cảm của tôi cũng không suôn sẻ lắm đâu. Ngày xưa tôi toàn… yêu đơn phương thôi. Cũng đáng tội. Ngày xưa tôi ốm nhom ốm nhách (giờ… vẫn thế), lại còn nghèo (giờ… đỡ nghèo hơn) mà toàn đi thích những cô đẹp thôi. Nên mình tự ti, đâu có dám thổ lộ. Tự yêu rồi tự buồn vậy thôi.

Nếu ngại nói thì… viết thư? Chứ ai lại đi viết… lên cây để mình mình biết như ông Phan Mạnh Quỳnh?

Tôi có viết thư chứ. Ngày xưa bạn tôi muốn cưa gái đều nhờ tôi viết thư tỏ tình đó. Tôi viết đâu dính đó. Bạn tôi có bồ nhờ thư tôi nhiều lắm. Nhưng đến khi tôi tự viết cho mình thì… fail.

Không sao đâu anh. Vì những mối tình bất thành mới tạo ra chính… chúng ta của ngày hôm nay.

Có thể ạ. Ngay từ ngày bé tôi đã thích đọc truyện của chú Nguyễn Nhật Ánh rồi. Và tôi rất thích cách yêu của những nhân vật nam trong ấy. Cứ lầm lũi, âm thầm, có thể lửng lơ, có thể bất thành nhưng thật đẹp. Mắt Biếc là một ví dụ như vậy, bồ câu không đưa thư, bàn có năm chỗ ngồi… cũng đều vậy.

Ngoài Ngày lang thang, còn bài hát nào đánh dấu một sự thay đổi triệt để nơi anh?

“Anh đếch cần gì nhiều ngoài em” cũng mang đến cho tôi một sự thay đổi khác về mặt tư duy. Trước đó tôi cũng rất băn khoăn về việc nên viết cái mình thích hay viết cái khán giả thích. Nói chứ mình cũng đâu thoát khỏi cái suy nghĩ là khán giả ngoài kia họ thích nghe cái gì. Thời gian ấy, mọi người có vẻ thích những bài hát có màu sôi động. Nhưng với “Anh đếch cần gì nhiều ngoài em”, tôi quyết định làm cái gì mà mình thích thôi. Phải chân thành với cảm xúc của mình trước đã, nên tôi đã tìm về tiếng guitar mộc mạc. Rồi khán giả cũng thích bài ấy rất là nhiều.

Tất cả những bài hát của anh đều mang một tinh thần rất lạc quan. Có vẻ anh luôn tin là mình sẽ thành công. Ngay khi người ta chưa biết Đen Vâu là ai, tôi đã nghe anh tự tin mình là chợ đầu mối bán nhạc chill, nghe anh rao hãy lấy nhạc Đen mà gối đầu giường. Điều gì mang đến cho anh niềm tin to lớn như thế, để giúp anh luôn đi theo bóng mặt trời?

Tôi không nghĩ nhiều về sự thành công lắm đâu. Tôi tin vào điều mà Tiên Tiên từng nói hơn: “Vì tôi còn sống”. Ngay từ trước lúc đi hát, tôi cũng chưa bao giờ chán chường với cuộc sống này đến mức phải lao vào ăn chơi, chưa từng trầm cảm đến mức phải nghĩ đến tự tử. Ngay khi là một công nhân vớt rác trên biển, tôi vẫn cảm thấy đời thật đẹp. Những khó khăn mà tôi trải qua lại càng làm tôi muốn sống nhiều hơn. Nên sự lạc quan trọng nhạc của tôi không phải gồng lên mà có, nó là chính con người tôi đó. Tôi muốn nói với mọi người là hãy cứ sống đi đã, rồi chuyện gì tới sẽ tới thôi. Với tôi, chuyện sống trong hiện tại quan trọng hơn việc đuổi theo một thành công nào đó trong tương lai. Vì làm sao biết được mình sẽ thành công? Và làm sao định nghĩa được thành công là gì? Người ta kinh doanh chục tỷ, trăm tỷ còn chưa dám nói chuyện thành công nữa mà.

Tôi cũng không khác gì bao bạn chơi nhạc khác. Cũng như Thịnh Suy, Ngọt, Cá Hồi Hoang…, chúng tôi cùng làm thứ nhạc mà mình thích, rồi up lên mạng, và để cho bài hát tự có đời sống của riêng nó. Nếu nó đến được với đông người thì vui, không thì mình lại… làm tiếp. Nghĩ nhiều quá về thành công, để nó ám ảnh mình làm gì.

Nhưng sự lạc quan của anh, phong cách sống rất chill của anh rốt cục là từ bản thân mà ra, hay được truyền cảm hừng từ một người nào đó?

Không ai có thể lạc quan mãi được. Tôi cũng cần những người có thể kéo mình ra khỏi những cảm xúc tiêu cực. Những lúc mệt mỏi, tôi cũng hay nương tựa vào những bài hát. Có một thời gian, bài The Nights của Avicii đã giúp tôi rất nhiều, với những ca từ như: “Cha tao nói với tao là con hãy sống một cuộc đời mà con sẽ nhớ về nó". Đấy, âm nhạc của người khác đã vực tôi dậy, nên tôi nghĩ hay là mình viết cái của mình, rồi sẽ có lúc nó vực người khác lên.

Một người khát sống ắt sẽ sợ chết, vì thế mà anh mới viết “Trời ơi con chưa muốn chết” có phải không?

Ngày ấy, tôi xem tin tức một nghệ sĩ lớn bị bệnh và qua đời, tôi nghĩ lại bản thân mình: nếu người đó là mình, mình sẽ tiếc nuối gì? Và tôi đã có câu trả lời trong bài hát đó. Tôi sẽ tiếc những bài hát dang dở,  những nơi chốn mà mình chưa kịp đến. Nhưng tiếc nhất có lẽ là sẽ không được… sống tiếp.

Anh cứ sống phiêu du tự tại như thế, hèn chi nhạc anh… chill phết. Câu hỏi đặt ra: khi đã có thành công rồi, liệu Đen sẽ mất đi cái chill ấy để toan tính hơn trong sự nghiệp?

Tôi chưa bao giờ toan tính hay đặt ra mục tiêu gì cả. Tôi không biết điều ấy là đúng hay sai. Ước mơ lớn nhất của tôi bây giờ cũng giống như… anh thôi: muốn mình được viết thật nhiều. Rồi những bài hát ấy tới đâu thì tới. Làm sao ta biết cái gì chờ đợi mình phía trước đây? Mỗi ngày viết được hai ba câu, một tháng viết xong một bài là tôi mừng rồi. Tôi chả có mục đích gì khác đâu.

Bây giờ anh đã có danh tiếng, dù da mặt chưa cần dày thêm. Anh có sợ sự nổi tiếng làm mình thay đổi?

Tôi có một cái may là tôi luôn nhìn từ dưới lên. Công việc của tôi thay đổi, chứ cách mình nhìn đời… cũng vậy. Trước giờ chỉ nhìn vào những điều tích cực, giờ vẫn thế thôi. Tất nhiên càng vươn lên, thì mình càng thấy nhiều vấn đề, nhưng mình vẫn luôn cố tích cưc để thích nghi với nó, chứ tôi không nghĩ cách sống của mình có gì khác. Càng làm việc thì tôi càng nhận ra: công việc mình đang làm thực chất cũng chỉ là… công việc, như bao nhiêu người. Chẳng qua mình có cái may mắn là tìm được cái việc phù hợp với mình và sống được với cái nghề ấy. Và công việc thì ai cũng đáng quý như ai, chứ nếu xã hội mà toàn nghệ sĩ hết như chúng tôi chắc… banh quá.

Tôi xin phản biện. So với thời làm công nhân vệ sinh, rõ ràng thế giới của anh đã khác. Có thể anh vào đời bằng lối nhỏ, những giờ anh đã bước ra đại lộ rồi. Anh có fan, có fame, có nhãn hàng, có nhiều thứ mà nhiều nghệ sĩ khao khát…

Tôi luôn nghĩ nghề trước và sau của mình đều có chung một mục đích: phục vụ. Hồi trước tôi còn phụ bán quán cơm cho người ta. Rồi cùng bạn mở quán cà phê, cũng pha nước, rửa ly, bưng bê. Tôi đã luôn làm cái việc phục vụ suốt từ khi ra đời đến giờ. Công việc hiện tại của tôi cũng thế: phục vụ… bản thân mình, và phục vụ người nghe của mình.

Nhưng tất cả các bài hát của anh chẳng phải chỉ có duy nhất một chủ đề ấy sao: nỗi trăn trở của một con người luôn khao khát được vươn lên. Nhưng bây giờ, chẳng phải anh đã đứng ở cái vị trí mà anh từng muốn sao? Cách mình đứng ở dưới đất với trên núi phải khác nhau chứ đúng không?

Thực ra tôi chỉ chuyển từ nỗi trăn trở này sang… nỗi trăn trở khác thôi anh.  Anh nghĩ xem: nhạc của tôi có mình tôi viết cho tôi hát thôi, tôi đâu thể đặt hàng ở đâu được. Rồi sẽ ra sao nếu ba tháng, sáu tháng mà tôi không viết được bài nào hết. Viết bây giờ đã trở thành một nhu cầu giống như thở rồi anh à. Tôi luôn sợ mình sẽ không viết được nữa. Nên làm sao có chuyện tôi ngừng suy nghĩ, ngừng trăn trở được chứ. Tôi sợ rồi mình sẽ không… được phục vụ mọi người nữa. Như anh thôi, anh cũng cần phải viết, ngòi bút của anh cần phải phục vụ bạn đọc của anh. Mà muốn vậy thì ta phải làm việc. Được phục vụ, được sống có ích, đấy chả phải là một điều ý nghĩa sao?

Điều gì đã làm nên ngôn ngữ trong nhạc của Đen? Thơ ư?

Tôi ít đọc thơ lắm. Tập thơ duy nhất mà tôi mua là của Huy Cận. Tôi còn nhớ bài “Thi nghé” với mấy câu thật dễ thương: “Nghé hôm nay đi thi. Cũng dậy từ gà gáy. Người dắt trâu mẹ đi. Nghé vừa đi vừa nhảy...”. Còn lại tôi ít đọc thơ, tôi chủ yếu đọc tiểu thuyết, như truyện Kim Dung chẳng hạn. Tôi rất thích những nhân vật và những môn phái tiêu dao tự tại, không ràng buộc mình vào một khuôn khổ nào cả.

Nhưng sự chill… cực đoan của anh thực ra cũng kềm hãm sự phấn đấu. Anh nghĩ sao nếu cả xã hội này ai cũng…. chill, không còn muốn tranh đua nữa?

Tôi có tranh đua chứ, nhưng tôi không để ý chí tranh đua biến mình thành một con người nhỏ nhen, xấu tính. Trong “Trời ơi con chưa muốn chết” tôi cũng viết đó thôi: con chưa muốn chết khi anh em con còn chơi nhạc. Vì khi còn chưa nổi, tôi thấy bạn mình viết được một bài hay, tôi cũng ghen tỵ chứ. Nhưng đó là một sự ghen tỵ tích cực, để nhắc nhở là mình phải phấn đấu nhiều hơn nữa. Sự ganh đua là cần thiết chứ. Mình phải tự đặt ra những đối thủ để vượt qua chứ anh.

Vậy hiện tại đối thủ của anh là ai?

Câu hỏi gì… khó dữ vậy anh? (Bối rối, suy nghĩ). Hỏi gì… thẳng vậy? (Bối rối). Ai ta? Nói gì cho nó hay ta?

Anh cứ… nói đại thôi.

Thực ra thì khi nhìn lại, cách tôi viết bây giờ khác người quá. Nên tôi chả thấy ai làm đối thủ của mình. Không phải tôi nói không ai xứng làm đối thủ nhé. Thực ra tôi thích tìm bạn hơn tìm đối thủ đó. Có một ai hát hay sáng tác giỏi thì mình xem đó làm gương để phấn đấu, để… mời hợp tác nữa. Anh thấy đó, tôi hợp tác hát với đồng nghiệp nhiều kinh khủng.

Biển có ảnh hưởng thế nào đến sáng tác của anh?

Ảnh hưởng lớn lắm chứ anh. Vì tôi sống với biển. Tôi không đến với biển như một khách du lịch mà là một người con của biển. Tôi đã trải qua mọi cung bậc cảm xúc của biển. Tôi đã trải qua những ngày đứng trước biển mà mồ hôi đầm đìa vì không có một cơn gió. Những ngày biển dịu êm dễ chịu, những lúc biển giận dữ vì những cơn bão, rồi những ngày biển lạnh lẽo mùa đông. Trên biển còn có ngọn hải đăng nữa. Biển giống cuộc đời vậy, có khi nó sẽ tấn công ta, có khi nó sẽ vỗ về ta. Nhưng tôi vẫn yêu biển, như vẫn yêu đời.

Trên đời này ai cũng như ai, muốn có tiền nhà và xe. Anh muốn cái gì nhất trên đời này?

Tôi cũng muốn có nhà và xe chứ anh. Nhưng nó không phải là lẽ sống của tôi. Tôi muốn cái gì nhất ư? Tôi muốn được hạnh phúc.

Một câu trả lời thật… triết học.

Vì tôi thấy nhiều người phải đau đầu lắm anh. Lúc tôi viết cái câu “cùng lắm thì mình về quê, mình nuôi cá và trồng thêm rau”, tôi bị chửi lắm. Người ta nói tôi cổ súy cho lối sống an phận. Nhưng anh nhìn xem, bây giờ người ta toàn mua nhà ngoại ô, toàn xây trang trại tự trồng rau tự ăn cả. Vậy sao mình không… về thẳng quê mà không cần nghĩ đến chuyện phải giàu. Có nhiều người phải sống đến cuối đời mới biết mình cần gì. Tôi thì biết mình cần hạnh phúc.

Anh nói mình cần, nghĩa là anh chưa có?

Tôi đang đi tìm anh ạ. Nhưng tôi cũng không phải là một kẻ bất hạnh đâu. Tôi có việc để làm.

… Nhưng lại chưa có người để yêu?

Vì tôi yêu bản thân mình quá. Và vì tôi đang muốn dồn hết năng lượng cho âm nhạc. Tối làm xong về nhà mệt thì tôi chỉ muốn nghỉ ngơi, đọc vài trang sách, tôi lười nhắn tin qua lại lắm.

Hãy kể về cái lần anh cảm thấy nản lòng và được một ai đó kéo lên đi.

Có. Ngày xưa tôi làm cho ban quản lý vịnh Hạ Long. Có mấy người ở UNESCO qua dạy tiếng Anh miễn phí cho trẻ em làng chài. Có một cô tên là Gabriele, mà tụi tôi vẫn hay gọi thân mật là “Chị Năm”, nhìn giống Adele. Có một cái thú vị: chị là người đầu tiên thấy cá heo ở Vịnh Hạ Long, chị còn nhảy xuống chơi với chúng nó. Chị ấy khá thân với tôi, tôi cũng khoe nhạc của mình cho chị. Rồi tôi bày tỏ sự băn khoăn của mình với chị: “Em viết cho vui, chứ em không biết liệu người ta có nghe nhạc của em hay không? Em không rap được tiếng Anh, mà cũng không ngầu như mấy rapper bên Tây.” Chị mới bảo: “Đừng bao giờ nghĩ đến điều đó. Rap là thứ mà khi mày làm tốt, người ta sẽ bỏ qua hết mọi khái niệm về ngôn ngữ”. Tôi mới hỏi: “Trời ơi, làm sao có thể nghe khi không hiểu nội dung được?”. Chị mới bảo: “Mày hãy tin tao. Tao nghe rap từ khi mày còn chưa đẻ. Mày cứ làm đi”.

Câu nói của chị đã giúp tôi lên tinh thần rất nhiều. Một thời gian sau chị quay lại, tôi khoe chị một tấm hình mà mình biểu diễn, khoe: “Gabriele ơi, tôi đã là một rapper rồi”.

Anh có tin, con người sinh ra cùng với một sứ mệnh?

Ai cũng có sứ mệnh của riêng mình. Nói hơi xa một tí, tại sao thiên nhiên lại ban cho con người việc sinh nở vậy? Có phải để con người sinh con không? Nên với tôi, được sinh ra đã là một điều kỳ diệu rồi. Mỗi người sinh ra đã là một sứ mệnh rồi. Nên tôi cứ trở đi trở lại chúng ta phải phục vụ đó. Chỉ cần bạn sống thật tốt là một sứ mệnh rồi.

Trên Netflix có một chương trình thiên nhiên thật hay. Tôi xem cái show và thấy cái lá, cọng cỏ cũng có sứ mệnh của có. Có một loài sâu nửa đêm trèo lên ngọn cỏ, nó thả một giọt mật xuống, một loài khác ăn giọt mật đó lại đi ra phân, một con khác lại ăn cái phân đó mà sống. Tôi thấy thiên nhiên thật kỳ diệu, và sự tồn tại của mỗi cá thể trên đời đều đã mang một sứ mệnh thiêng liêng. Tôi là một con người bình thường, đang làm những điều bình thường. Nên hãy để tôi sống cuộc đời của tôi, đừng trao cho tôi một sứ mệnh nào đó lớn lao hơn thế, tôi không làm nổi đâu.

Còn các bạn, hãy hoàn thành sứ mệnh của mình đi: đó là hãy sống thật hạnh phúc!