Vì sao một vở kịch, phim hài mà người xem thì cười "rụng rốn", người lại thấy nhạt như nước ốc?

Chẳng phải tự nhiên người ta nói rằng diễn hài là một trong những lối diễn khó nhất, vì không phải ai cũng chọc cười được thiên hạ. Nhưng cùng một vở kịch hài, một bộ phim hài mà người cười như nắc nẻ, người lạnh như tiền cả buổi thì cũng đáng để suy ngẫm.

Đối với giới khoa học, chúng ta có một số lý do sẽ được luận bàn ngay dưới đây.

Khi ngôn ngữ là rào cản

Annie Hall là một bộ phim tình cảm hài lãng mạn được đạo diễn Woody Allen thực hiện. Nội dung phim xoay quanh việc một chàng trai kể lại những lý do mà cuộc tình của mình thất bại với nhân vật nữ chính.

Điều đặc biệt chính là bộ phim này nhận được rất nhiều tình cảm của người Anh: 1/3 các nhà phê bình Anh đã bầu cho nó. Thế nhưng, không một ai trong số các nhà phê bình Pháp bầu chọn cho phim này.

Bộ phim 'Airplane!' cũng rơi vào tình trạng tương tự. 'Airplane!' tuy xếp thứ ba trong bảng xếp hạng được bình chọn bởi các nhà phê bình Mỹ và Canada, nhưng lại bị xếp thứ 7 trong bảng xếp hạng tổng thể.

Có thể thấy, khi xem xét các phiếu bầu theo nước hoặc theo khu vực, các nhà phê bình từ các quốc gia mà tiếng Anh không phải là ngôn ngữ chính, có nhiều khả năng bỏ phiếu cho những bộ phim không phải là tiếng Anh.

Chúng ta phải thừa nhận rằng, một số câu chuyện cười không thể dịch ra các thứ tiếng khác được. Làm thế nào mà bạn có thể pha trò đùa để nó gây cười ở bất kỳ ngôn ngữ nào?

Tất cả chúng ta đều có thể cười, nhưng lý do gây cười lại phụ thuộc rất nhiều vào việc ta từ đâu tới, ngôn ngữ, và ngữ cảnh lịch sử mà chúng ta quen thuộc nhất.

Đó cũng là lý do mà phim câm - như Mr. Bean và vua hề Charlie Chaplin - được các nhà phê bình Châu Á đánh giá cao. Bởi họ cho rằng, những bộ phim thuần túy chỉ có hình có thể vượt qua sự khác biệt về văn hoá một cách dễ dàng hơn, bởi vì không có rào cản ngôn ngữ.

Nhưng ngay cả khi cùng chung một thứ ngôn ngữ, vẫn có những yếu tố khác gây ảnh hưởng đến khả năng "chọc cười" của tác phẩm.

Thế giới quan – "nhân tố X" quyết định nụ cười của bạn

Các sự kiện, hiện tượng, hành vi... nảy sinh trong xã hội từ lâu đã trở thành nguyên liệu "nhào nặn" nên các tình huống của phim hài. Những tiếng cười đó không chỉ đơn thuần là sự vui nhộn, mà còn phản ánh các chuẩn mực đạo đức, quan niệm văn hóa, lối sống...

Và dĩ nhiên, nếu quan điểm hoặc hoàn cảnh sống của bạn khác với góc nhìn của nhà làm phim, bạn sẽ khó mà cười được. Bản thân bạn không hiểu, hoặc không chấp nhận được góc nhìn ấy. Đó là lý do mà cùng một bộ phim, người này xem thì cười như nắc nẻ, người khác lại thấy nhạt hơn nước ốc.

Lấy ví dụ về bộ phim 'Modern Times' (Thời hiện đại) của Charlie Chaplin được xếp số một ở Nam Á. Ý tưởng cho phim này xuất phát từ một cuộc nói chuyện giữa Chaplin và Gandhi vào đầu những năm 1930.

Khi thực hiện phim, Chaplin đã sử dụng rất hiệu quả hai chủ đề tình cảm và đấu tranh – hai chủ đề nổi bật chạm được đến trái tim và tâm tư những người dân ở một số đất nước chưa hoặc đang phát triển. Do vậy, không có gì ngạc nhiên khi tỷ lệ các nhà phê bình ở Nam và Đông Á bầu cho phim của Chaplin cao gấp 4 lần so với các nhà phê bình ở nơi khác.

Trong khi đó, bộ phim lại không nhận được một lá phiếu nào từ các nhà phê bình Anh, mặc dù Chaplin là người gốc Anh. Bởi trong thời điểm đó, nước Anh đang đặt chế độ cai trị tại Ấn Độ nên sự hài hước của Chaplin thật khó để có thể khiến cư dân Anh bật cười.

Và lý do cuối cùng: họ không thích cười

Không hẳn vì những nguyên nhân "vĩ mô" như ngôn ngữ hay thế giới quan, có nhiều người ít cười khi xem phim hài chỉ đơn thuần vì đó là tính cách của họ.

Phó giáo sư Anirban Mukhopadhyay tại ĐH Khoa học và Công nghệ Hongkong cho biết: "Những người hay cười là do họ có tính cách vui vẻ, vì thế nụ cười có tác dụng tốt đối với họ. Trong khi đó, có một số người không thường xuyên mỉm cười là do tính cách của họ như vậy, cố gắng nở nụ cười chỉ đem đến các cảm giác tiêu cực cho họ."