Chầu văn - "Vũ khí sắc bén" của loạt thí sinh TV Show Việt

Chầu văn là một loại hình nghệ thuật dân gian có xuất xứ từ vùng đồng bằng Bắc Bộ. Đây thực chất là một hình thức lễ nhạc gắn liền với nghi lễ hầu đồng, hay còn gọi là lên đồng của tín ngưỡng thờ Mẫu. Có một thời gian dài trước thời kỳ Đổi mới, chầu văn và các nghi thức liên quan bị đánh đồng với hành vi mê tín dị đoan. Do tính chất và hình thưc khá đặc biệt nên chầu văn không phải lúc nào cũng được biểu diễn thường xuyên ở những sân khấu lớn nhỏ như những loại hình nghệ thuật khác.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, loại hình nghệ thuật cổ truyền này đã được quan tâm và tạo điều kiện để phát triển giống như thể loại cải lương, hát bội... Chầu văn được hát công khai trên các phương tiện truyền thông đại chúng như một trong những phương cách để quảng bá văn hóa Việt. Nhiều chương trình truyền hình thực tế trên Đài truyền hình Việt Nam cũng đưa hát văn vào khuôn khổ cuộc thi để cho các thí sinh thử sức.

Các thí sinh dẫu ở các độ tuổi khác nhau nhưng đều truyền tải được thông điệp nhân văn mà chầu văn muốn gửi gắm. Khán giả truyền hình cũng nhiều phen "mãn nhãn" khi được chứng kiến tài năng của các thí sinh trong bộ môn nghệ thuật vẫn được cho là không dễ thể hiện này. Không quá khi nói rằng, nhiều phần hát văn thậm chí còn giúp thí sinh xoay chuyển tình thế và giành chiến thắng ngoạn mục tại các cuộc thi.

Thiện Nhân trong "Giọng hát Việt nhí 2014"

Vào đêm chung kết "Giọng hát Việt nhí" mùa thứ 2, huấn luyện viên Cẩm Ly đã đưa ra quyết định táo bạo và thông minh khi lựa chọn thể loại chầu văn cho "gà cưng" Thiện Nhân của mình. Hơn ai hết, nữ ca sĩ hiểu rằng chỉ có lựa chọn một phần thể hiện đột phá và ấn tượng như thế thì Thiện Nhân mới xứng đáng để trở thành quán quân trước các đối thủ nặng kí. Không phụ kì vọng của huấn luyện viên Cẩm Ly, Thiện Nhân đã có một tiết mục đầy hấp dẫn với giọng hát trong sáng và cao vút.

Lí giải cho chiến thắng của Thiện Nhân cũng khá dễ, bởi khi một đứa trẻ đến với âm nhạc dân tộc thì sẽ rất dễ lấy được cảm tình và sự mến mộ từ phía khán giả. Qua tiết mục hát chầu văn "Cô đôi thượng ngàn", người yêu nhạc hy vọng rằng trong tương lai cô bé đến từ Bình Định này sẽ không chỉ thành công với nhạc nhẹ mà còn là một trong những ca sĩ của các loại hình nghệ thuật dân gian.

Đức Vĩnh trong "Tìm kiếm tài năng Việt Nam 2015"

Ngay từ vòng loại sân khấu, Đức Vĩnh đã gây ấn tượng mạnh trước ban giám khảo với chia sẻ: "Cháu yêu nghệ thuật truyền thống". Cậu bé đến từ Bắc Ninh này đã thể hiện nhiều loại hình sân khấu có xuất xứ từ đồng bằng Bắc Bộ như quan họ, chèo, tuồng và đặc biệt là chầu văn.

Màn hóa thân thành "Cô đôi thượng ngàn" của Đức Vĩnh đã khiến ban giám khảo phải "đứng ngồi không yên", còn khán giả không ngừng vỗ tay thán phục. Nếu so về giọng hát trong ca khúc chầu văn này thì Đức Vĩnh có lẽ không bằng cô bé Thiện Nhân. Nhưng xét ở thần thái của nhân vật trong tác phẩm thì cậu bé lại để lại nhiều ấn tượng rõ rệt. Từ ánh mắt, điệu múa và cả trang phục của Đức Vĩnh toát lên một màn hầu đồng thực sự. Cậu bé 9 tuổi không những hoàn thành vai của một cung văn mà còn "ghi điểm" khi có phong thái như một thanh đồng thực sự.

NSƯT Thanh Ngoan, người trực tiếp hướng dẫn Đức Vĩnh trong tiết mục này từng khẳng định Đức Vĩnh là một cậu bé tài năng và hiểu được cái thần của nhân vật. Ngoại hình nhỏ bé, cách nói chuyện rụt rè nhưng không thể che lấp được tài năng thiên bẩm từ hát đến múa, đến diễn kịch của cậu bé người quan họ.

Nhật Thủy trong "Gương mặt thân quen 2015"

Nhật Thủy cũng nhờ màn "lên đồng" trong "Gương mặt thân quen" mà "lột xác" hoàn toàn trong mắt công chúng. Trong những đêm thi trước, quán quân "Vietnam Idol 2014" gần như không có gì nổi bật, cô không thể hiện được chất riêng biệt của nhân vật. Thế nhưng khi đóng giả nghệ sĩ dân gian Thanh Long, Nhật Thủy thực sự để lại ấn tượng và khiến khán giả không thể quên được.

Trong tiết mục "Giá chầu đệ nhị", Nhật Thủy phải kết hợp nhiều yếu tố nghệ thuật khác nhau từ hát, múa đến thần thái trên khuôn mặt. Nữ ca sĩ gần như thoát tục trong những lời ca ngợi công đức của bậc nhân thần hiện thánh. Phần trình diễn của Nhật Thủy được đánh giá là xuất sắc nhất đêm thi, vượt cả "ông vua nhái giọng" Mai Quốc Việt lẫn thí sinh tài năng Thanh Duy.

Hồng Minh trong "Giọng hát Việt nhí 2015"

Được đánh giá là giọng hát đa màu sắc, học trò của Hồ Hoài Anh - Lưu Hương Giang có thể hát tốt ở nhiều phong cách âm nhạc khác nhau. Vào tới đêm chung kết, mặc dù là thí sinh nhỏ tuổi nhất, Hồng Minh đã không phụ sự kì vọng của hai thầy cô mà xuất thần thể hiện "Chầu văn Huế" kết hợp cùng đàn tranh như một nghệ sĩ thực thụ. Phần trình diễn của Hồng Minh khiến ngay cả những khán giả không am hiểu nhiều về loại hình nghệ thuật dân tộc này cũng phải theo dõi một cách say mê, chăm chú.

Với "Chầu văn Huế" mang đậm nét âm nhạc dân tộc kết hợp cách phối hiện đại, cô bé làm nhiều khán giả khâm phục và đập tan những tranh luận xoay quanh việc Hồng Minh đăng quang ngôi vị quán quân là chưa thuyết phục.

Hoàng Quân và Khương Ngọc trong "Gương mặt thân quen nhí 2015"

Chung kết "Gương mặt thân quen nhí" mùa hai là đêm thi mang màu sắc khá "chuyên sâu" với những tiết mục thuộc thể loại chầu văn, quê hương trữ tình chứ không mang nhiều màu sắc giải trí như những tập trước đó.

Đáng chú ý nhất là thí sinh Hoàng Quân (bé Ben) lựa chọn thể loại chầu văn – một loại hình nghệ thuật được công nhận là di sản văn hóa để khoe khả năng nhạc cảm và diễn xuất của mình.

Hóa thân thành NSND Trọng Quỳnh, bé Ben cùng HLV Khương Ngọc vốn tinh nghịch, nhắng nhít ở các tiết mục trước bỗng chịu ngồi yên để nhập tâm và hát Chầu Văn. Để học trò toả sáng, Khương Ngọc đóng vai cô đồng, nhường phần hát và trổ tài đánh đàn nguyệt cho "con trai nuôi Hoài Linh".

Đây được coi là một thể loại khá khó khăn cho một cậu bé 10 tuổi như bé Ben. Hoàng Quân cho biết để có thể vừa đàn, vừa hát em đã tìm kiếm các clip trên mạng để tập luyện trong khoảng thời gian ngắn ngủi. Bên cạnh đó, Ben cũng chia sẻ để có thể biểu diễn tiết mục ấn tượng này trên sân khấu, em đã tập đàn đến sưng cả tay.

Sau tiết mục đỉnh và phần nhập vai xuất sắc từ ca đến diễn, Hoàng Quân nhận được nhiều lời khen từ ban giám khảo. Nữ giám khảo Mỹ Linh nhận xét: “Phải nói rằng cô rất cảm phục bé Ben, 5 ngày mà con có thể chơi đàn được. Con có thể hát kiểu chầu văn rất khó, lên xuống... Cô nghĩ rằng điều đầu tiên cô phải bày tỏ sự cảm phục đối với cháu. Bất cứ vai nào cháu cũng rất tuyệt vời”.

Gia Quý và Khánh Ngọc trong "Gương mặt thân quen nhí 2015"

Cũng trong đêm chung kết "Gương mặt thân quen nhí 2015", thí sinh Gia Quý hóa thân thành nghệ nhân dân gian Thanh Long trong tiết mục chầu văn mang tên "Ông hoàng Mười".

Đây là  một tiết mục quá khó mà Gia Quý nhận được như một sự thử thách bản thân. Tuy phần trình diễn của hai cô trò Khánh Ngọc và Gia Quý hơi chông chênh, thỉnh thoảng có những nốt chưa đúng. Nhưng cả hai đã thể hiện được 80% thần thái của nhân vật mình đóng giả.

Giám khảo Hoài Linh cho biết: "Ông hoàng Mười là một đấng anh hùng rất thiêng. Tôi rất ấn tượng Gia Quý và Khánh Ngọc. Quý đã thể hiện được nhiều màu sắc của bài chầu, cách phát âm giọng Nghệ An rất tốt. Chú rất ngỡ ngàng vì con và cô Khánh Ngọc hát được như vậy vì con là một người miền Nam".

Hồ Quốc Việt của "Vietnam's Got Talent 2016"

Thí sinh Hồ Quốc Việt (13 tuổi) đến từ Quảng Nam đã khiến các giám khảo rất thích thú vì sự say mê khi hát chầu văn. Sinh ra ở miền Trung nhưng Quốc Việt lại có niềm yêu thích đặc biệt đối với các bộ môn nghệ thuật truyền thống Việt Nam, đặc biệt là những bộ môn từ miền Bắc. Trấn Thành khen ngợi: "Con hát không phải hát cho mình chấm mà con mê say luôn, chú rất là thích con". Đây chắc chắn là một dấu hiệu, đánh dấu sự bùng nổ hơn nữa của chầu văn trên truyền hình vào năm mới 2016.