Tại sao xả nước trốn trong nhà khi có hỏa hoạn lớn lại là một hành động dại dột?

Một bà mẹ sống tại tầng 11 chung cư Grenfell ở thủ đô London, Anh cho biết đã may mắn thoát chết nhờ xả nước trong nhà tắm để làm mát trong lúc chờ cứu hộ. Cách xử lý này đã và đang được rất nhiều người tung hô và coi đó là một việc làm đúng đắn. Nhưng ít ai biết đó thực chất lại là một hành động dại dột.

Chúng ta thường nghĩ rằng nước là nhân tố khắc với lửa, vậy nên mỗi khi có hỏa hoạn xảy ra, thứ đầu tiên chúng ta nghĩ đến luôn là nước. Tuy nhiên không phải lúc nào phương pháp này cũng hiệu quả.

Những đám cháy có liên quan đến khí đốt, dầu hỏa hay các chất lỏng dễ cháy thì tuyệt nhiên không được dùng nước để dập lửa, đây là nguyên tắc cơ bản mà hầu như ai cũng biết. Ngoài ra, với đám cháy lớn, như trường hợp cháy tòa nhà ở London, thì dùng nước để giảm nhiệt độ cũng là một hành động dại dột.

Theo các chuyên gia, trong câu chuyện của "người mẹ anh hùng" trên, họ đã may mắn thoát chết nhờ lực lượng cứu hộ đã hành động kịp thời chứ không phải vì cách xử lý "sáng suốt" của người mẹ. Bởi nếu lực lượng cứu hỏa đến muộn, rất có thể gia đình đó đã bị ngạt do hít phải khí nóng, khí độc, hoặc bỏng do lượng nước xả ra không những không dập tắt được ngọn lửa mà còn hấp thụ một lượng nhiệt cực kì lớn.

Được biết tòa Grenfell là một khu dân cư nên có đường dây điện cực kỳ phức tạp. Hơn nữa các đám cháy khu chung cư thường thuộc dạng hỗn hợp nên dùng một lượng nhỏ nước không hề có tác dụng, mà ngược lại còn là tác nhân gây nên một số thiệt hại khác như chập điện gây nổ, hay có thể khiến một số chất như dầu, mỡ lan rộng ra, làm đám cháy tồi tệ hơn.

Nếu như tòa nhà được xây dựng bằng một số loại kim loại phản ứng được với nước thì hậu quả còn nghiêm trọng hơn rất nhiều. Trong trường hợp này sử dụng nước có thể không hiệu quả và thậm chí gây tử vong. Các kim loại thường bị cháy ở nhiệt độ rất cao, và các kim loại kiềm, lithium, natri, kali, rubidium và caesium đặc biệt phản ứng với nước. Khi nước được đưa vào lửa kim loại kiềm, các hạt nước nóng có thể phân tách thành hydro và hydroxit. Hydro hoạt động như một chất gia tốc (tăng tốc độ đốt) và có thể gây nổ.

Để hiểu được cách thức ngăn chặn đám cháy, chúng ta nên hiểu rõ cách thức hoạt động của lửa, và cả nước, là công cụ để dập tắt ngọn lửa. Theo giáo sư Hóa học Andrew Wolff, để một ngọn lửa có thể cháy, chúng cần 3 yếu tố: nhiên liệu, nhiệt lượng và oxy. Còn nước sẽ dập tắt được lửa trong trường hợp: có đủ lượng nước lớn để làm giảm nhiệt và hạn chế oxy khiến cho lửa không thể tiếp tục cháy.

Nếu chúng ta loại bỏ được bất kì nhân tố nào trong 3 nhân tố tạo nên lửa thì đám cháy sẽ được dập tắt.

Hầu hết những người thiệt mạng do hỏa hoạn đều không tử vong do bị thiêu cháy, mà nguyên nhân chính lại đến từ khí độc và khí nóng thải ra từ đám cháy. Điều này lại không thể ngăn chặn được bằng nước.

Trong trường hợp này, nạn nhân nên tìm mọi cách để hạn chế lượng khí độc hít vào người và tìm cách thoát thân hơn là trốn trong nhà kín và chờ đợi lực lượng cứu hỏa tới. Cách đơn giản nhất là bạn có thể giặt khăn ướt đắp lên mũi để lọc không khí trước khi hít vào, cúi thấp người hoặc di chuyển bằng cách bò ra sàn nhà bởi vì khói độc thường bay ở phía trên cao.

Hãy xem xét 4 loại hỏa hoạn, theo Hiệp định Chống cháy Quốc gia (NFPA), được thông qua tại Hoa Kỳ và cách tốt nhất để dập tắt từng loại Hỏa hoạn và tại sao nước không phải lúc nào cũng là giải pháp tốt nhất.

Loại A

Nhiên liệu: giấy, rác, gỗ, vải, cao su, vv

Tốt nhất để dập tắt: nước

Loại B

Nhiên liệu: chất lỏng dễ cháy, mỡ bôi trơn, khí

Dập tắt tốt nhất bởi: xốp lỏng

Tại sao không phải là nước: nước trong trường hợp này sẽ là nhân tố giúp cho ngọn lửa lan truyền nhanh chóng hơn.

Loại C

Nhiên liệu: dây cháy, lửa điện, và các thiết bị điện có nguồn điện

Được dập tắt tốt nhất bằng: bình chữa cháy carbon-dioxide

Tại sao không phải là nước: nước có thể gây hư hỏng thiết bị và dẫn điện gây sốc điện

Loại D

Nhiên liệu: kim loại dễ cháy (natri, titan, magiê, vv)

Tốt nhất để dập tắt: bột khô bằng đồng hoặc natri clorua

Tại sao không phải là nước: nước có thể làm cho đám cháy to hơn.