Tranh cãi nảy lửa chuyện "SuperM không xứng đáng với #1 Billboard 200 như BTS", "SM bundle lộ liễu": phải trái, đúng sai như thế nào?

SuperM là một cái tên thu hút sự chú ý của người hâm mộ Kpop trong nửa cuối năm 2019. Đây là một mô hình nhóm nhạc hoàn toàn mới với sự kết hợp giữa các idol vốn đã có một mức độ nổi tiếng nhất định đến từ những boygroup đình đám của SM. Mô hình "bình mới rượu cũ" đảm bảo cho SuperM không cần phải lo lắng trong khoản tạo dựng hình ảnh từ khi debut, một bước tiến thẳng lên hàng siêu sao. Tuy nhiên, chính điều đó cũng đã tạo nên những thách thức không hề nhỏ khi sự kỳ vọng của người hâm mộ đối với nhóm là vô cùng lớn. 

Mới đây, SuperM đã xuất sắc giành vị trí no.1 tại Billboard 200 (BXH album âm nhạc uy tín của Mỹ) với album "SuperM". Với thành tích này, SuperM trở thành nghệ sĩ Hàn Quốc đầu tiên đạt no.1 tại BXH này ngay từ album debut, nhóm nhạc Kpop thứ 2 lên ngôi vương tại BXH này sau BTS. Tuy nhiên, tranh cãi đã nổ ra trong nhiều ngày qua xoay quanh vấn đề: SuperM có thực sự xứng đáng với vị trí đã đạt được hay không. Rất nhiều dẫn chứng, lập luận đã được đưa ra để chứng minh cho việc thành tích #1 tại Billboard 200 của SuperM là ảo, chủ yếu nhờ công sức của SM chứ chẳng phải sức hút thực sự của nhóm.

Netizen phán: "Vấn đề lớn nhất của SuperM là sale bài hát. Bên Mỹ đánh giá thông qua sale album physical, download và streaming. SuperM bán được hơn 160.000 bản physical nhưng download và streaming của họ tệ hại. Có nhiều người nói về chuyện đó. Họ cũng nói về việc SuperM gần như không có sale Mỹ nhưng lại đạt #1 trên Billboard 200, và không có mặt trên BXH bài hát, đây là sự việc chưa từng xảy ra trên Billboard. Nhiều người bao biện là ca sĩ Mỹ cũng dùng bundle. Nhưng họ bundle đạt #1 trên Billboard 200 và cũng có #1 trên Billboard Hot 100. Nghĩa là họ thực sự nổi tiếng và thực sự bán tốt. SuperM thì trên BXH bài hát chẳng thấy đâu. Nói cách khác, SuperM lọt vào Billboard vì sale tới từ ngoài nước Mỹ".

Đúng là tại thị trường Hoa Kỳ, một ca khúc muốn lọt vào BXH Billboard Hot 100 hội tụ nhiều yếu tố: tiêu thụ bản vật lý (physical sales), tiêu thụ bản điện tử (digital sales), streaming trên các nền tảng được công nhận và một yếu tố đặc thù nữa là radio request – yêu cầu phát trên các hệ thống radio của nước Mỹ. Việc "Jopping" không xuất hiện trên #1 Billboard Hot 100 chứng tỏ SuperM thực sự chưa được người nghe Mỹ stream đủ nhiều và chưa thực sự phổ biến. 

Tuy nhiên, một album đạt #1 Billboard 200 nhưng chưa chắc một hoặc nhiều single trong đó có thể dễ dàng đạt được #1 Billboard Hot 100. Trường hợp điển hình gần đây nhất chính là album "Lover" của Taylor Swift khi cả 3 single chính thức đều không đạt vị trí Quán quân trên BXH Billboard Hot 100, "You Need To Calm Down" và "ME!" đều chỉ dừng chân ở hạng 2.

Cụ thể, "Lover" đã được "tẩu tán" 867.000 đơn vị trong tuần đầu ra mắt, bao gồm 697.000 bản thuần. Đây là thành tích kém nhất của Taylor Swift suốt gần 10 năm qua khi album "Speak Now" (2010) bán được 1.047.000 bản trong tuần đầu, "Red" (2012) bán được 1.208.000 đơn vị, "1989" (2015) đạt kỉ lục 1.287.000 bản trong khi "Reputation" (2017) cũng tẩu tán được 1.216.000 bản trong tuần đầu ra mắt. Đây là album đầu tiên của Taylor Swift sau gần 10 năm không tiêu thụ được trên 1 triệu bản trong tuần đầu ra mắt, khiến không ít fan hụt hẫng.

Cũng cần phải hiểu thêm về cách tính điểm của Billboard 200. Các thông số được tính về để cấu thành nên thứ hạng của một album trên Billboard 200 gồm: lượng đĩa thuần/ đĩa vật lý bán ra (physical sales), lượng album điện tử (digital sales), số lượt tải về các track trong album (TEA) và lượt streaming của album đó (SEA). Trong đó, đĩa thuần và đĩa điện tử được tính trọn vẹn là một đơn vị, cứ mỗi 10 ca khúc bất kì trong một album được tải về sẽ được quy đổi thành 1 đơn vị, 1.500 lượt stream album cũng sẽ được quy thành một đơn vị.

Album của SuperM đã tiêu thụ 168 nghìn đơn vị, trong đó có 164 nghìn đến từ việc bán album. Lượt streaming đạt 4.9 triệu lượt trên toàn nước Mỹ.  Điều này có nghĩa là, trong toàn bộ quá trình tiêu thụ album của SuperM trong tuần lễ đầu, 98% đến từ hai nguồn physical sales/ digital sales, gọi tắt là pure sales. Một sự thật là lượt streaming của album lẫn "Jopping" đều thấp. 

Lí giải về vấn đề lượt streaming thấp cũng khá dễ hiểu: vì SuperM vừa debut tại xứ cờ hoa, nên lượng khán giả phổ thông - những người góp phần lớn nhất vào thông số streaming - sẽ không biết đến nhiều. Cũng cần hiểu việc streaming từ các nền tảng Spotify, Apple Music, Tidal... không mất phí hoặc phí thấp hơn nhiều việc bỏ tiền ra mua hoặc tải về một album, chính vì thế nên điểm số quy đổi thấp hơn rất nhiều. Lượt tiêu thụ album truyền thống/trực tuyến cao, chứng tỏ có một lực lượng fan SuperM có sẵn hoặc fan Kpop đủ lớn để tiêu thụ 164 nghìn bản trong tuần đầu ra mắt.

So với BTS, trong 3 album gần đây nhất của họ đều đồng loạt đạt vị trí Quán quân Billboard 200, lượt stream đến từ các album của họ trong tuần đầu dao động khoảng từ 35 – 37 triệu lượt. Tuy nhiên cũng phải nhìn vào thời điểm BTS ra mắt album, nhóm đã được tạo đà rất lớn: trước khi ra mắt "Love Yourself: Tears" là chuỗi chiến thắng của họ tại American Music Awards và Billboard Music Awards tạo nên sự tò mò lớn của người dân nước Mỹ, khi "Love Yourself: Answer" ra mắt với "Idol" làm ca khúc chủ đạo, đó là màn kết hợp cùng Nicki Minaj. 

Với "Boy With Luv" và "Map of The Soul: Persona" có công rất lớn của Halsey vì Halsey lúc đó vừa sở hữu một bản hit đạt #1 Billboard Hot 100, tên tuổi đang lên mạnh tại Mỹ, radio-friendly (được các đài phát thanh yêu thích vì nhạc thân thiện với khán giả), đồng thời cũng là một cái tên nặng ký về streaming. Màn kết hợp với Halsey đã mang về cho "Boy With Luv" lượng stream và radio request đáng kể, phần còn lại, fan BTS đã góp phần vào pure sales và một phần streaming. Và kết quả tổng hòa chính là thành tích của BTS về mặt album lẫn single.

Netizen phán: "Điểm khác biệt là SuperM có 60 bản bundle và bị chỉ trích. Nhưng dù họ có 60, 100, hay 200 thì vẫn là chiến thuật marketing. Có người bảo 'Ngôi sao lớn khác cũng làm, SuperM làm quá một tí nhưng khác gì đâu?'. Vấn đề là vị trí album được mua phản ánh trên BXH Mỹ, như Korea Herald đã nói. Có một phỏng vấn nói hầu hết sale album tới từ Hàn. Vấn đề gây tranh cãi là sale Hàn lại giúp họ trên BXH Mỹ. SuperM bán hơn 110.000 bản nhưng không biết bao nhiêu được ship tới Hàn. BTS đạt #10 trên Billboard Hot 100 với "Fake Love", nhưng SuperM còn không thể vào BXH đó. Vậy là fan Mỹ mua 110.000 bản mà không thèm stream nhạc ư... Trừ phi sale của họ tới từ người nước Mỹ, đây là tình huống khó giải thích".

Việc SuperM có sử dụng bundle hoàn toàn là do chiến thuật từ nhà SM. Tuy nhiên việc gây tranh cãi nhất ở đây chính là việc lần đầu tiên có một đơn vị công khai số lượng bundle bán ra, trong khi cả BTS và các nghệ sĩ khác đều sử dụng bundle nhưng con số không được công khai và chưa từng được công khai. Vấn đề ở đây là nhà SM đã bị công khai một con số quá lớn gây shock và tranh cãi trên diện rộng.

Không có luật nào cấm không tính những album được bán ở ngoài nước Mỹ góp phần vào album cả, thậm chí cả các nghệ sĩ lớn như Taylor Swift, Katy Perry, Britney Spears... các fan nước ngoài vẫn có chiến dịch pre-order đặt trước các CD tại Mỹ, đóng góp trực tiếp vào doanh số tuần đầu của nghệ sĩ mình yêu thích trên đất Mỹ. SuperM không phải là nhóm nhạc đầu tiên và chắc chắn không phải cuối cùng. 3 album của BTS tiêu thụ tại Mỹ không có gì để chứng minh việc hoàn toàn không có sự tiếp sức từ khán giả nước ngoài đã đặt mua những album tại Mỹ cả.

Thậm chí, thành tích bán album của SuperM còn được khen ngợi. Trích theo nguyên văn câu nói của một trong những nhà điều hành của Music Watch và là một chuyên gia phân tích, Russ Crupnick: "Ngay lúc mà mọi người cho rằng những thế hệ trẻ không còn nghe album và không còn mua album nhiều nữa, một đội ngũ Marketing thông minh biết cách gây thu hút fanbase đã chứng minh câu nói đó là sai". Đây đúng là một vấn đề chung của toàn nước Mỹ hiện tại khi các nền tảng streaming phát triển như vũ bão, đẩy các phương thức tiêu thụ album hoặc đĩa đơn, dù là trực tuyến hay ngoại tuyến, vào cảnh vô cùng khó khăn.