SỐC: Ô nhiễm không khí khiến người dân Hà Nội chịu tổn hại sức khỏe tương đương hút thụ động 2 điếu thuốc lá mỗi ngày

Hà Nội ô nhiễm thứ 10 trên thế giới

Lúc 7h sáng nay (2/12), chỉ số AQI tại nhiều điểm quan trắc ở Hà Nội giảm so với sáng qua nhưng chất lượng không khí vẫn ở mức xấu và kém.

Theo hệ thống quan trắc của Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), vào lúc 6h sáng, tại trạm đo ở cổng Đại học Bách khoa Hà Nội trên đường Giải Phóng, chỉ số AQI ở mức 162 - những người bình thường bắt đầu có các ảnh hưởng tới sức khỏe, nhóm người nhạy cảm có thể gặp những vấn đề về sức khỏe.

Đến 7h, chỉ giảm xuống 161. Với chỉ số này, không khí được phân loại ở mức xấu.

Tại trạm 556 Nguyễn Văn Cừ ghi nhận lúc 6h sáng nay, chỉ số AQI là 130. Đến 7h, chỉ số tăng lên 136.

Trạm đo Công viên Nhân Chính - Khuất Duy Tiến, chỉ số AQI lúc 6h là 116. Đến 7h, chỉ số AQI giảm xuống 108.

Theo Ứng dụng đo chỉ số ô nhiễm không khí IQAir lúc 7h15 sáng nay, Hà Nội là thành phố ô nhiễm thứ 10 trên thế giới với chỉ số AQI là 186 - ngưỡng đỏ, không lành mạnh cho sức khỏe.

Trong đó, tại trạm Quảng Khánh (khu vực Hồ Tây) có chỉ số ô nhiễm rất cao, AQI lúc 7h là 224 - ngưỡng tím, rất không tốt cho sức khỏe.

Cùng thời điểm, tại trạm Thạch Thất chỉ số ô nhiễm không khí cũng ở mức rất cao, AQI 241 - ngưỡng tím.

Người Hà Nội 'hút' thụ động 2 điếu thuốc lá mỗi ngày

Hà Nội đang trong đợt ô nhiễm không khí thứ ba kể từ đầu mùa, bắt đầu hôm 28/11 và dự báo kéo dài đến 5/12, theo mô hình dự báo chất lượng không khí ứng dụng trí tuệ nhân tạo (HanoiAir) của nhóm nghiên cứu Địa không gian thông minh (GEOI), Trường Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội. 

Theo đó, nồng độ bụi mịn PM2.5 mức 77 µg/m³ - gấp 5 lần khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) - 15 µg/m³.

Một nghiên cứu từ năm 2015 của Berkeley Earth, tổ chức nghiên cứu khoa học khí hậu độc lập có trụ sở tại Mỹ, hít thở không khí có nồng độ PM2.5 ở mức 22 µg/m³ trong 24 giờ, phổi và tim mạch chịu tổn thương tương tự hút một điếu thuốc. Mức PM2.5 theo khuyến nghị của WHO là 15 µg/m³ (tương đương hút 0,7 điếu thuốc). Đây là quy đổi dựa trên mức độ tổn hại sức khoẻ, không phải về thành phần hoá học giữa thuốc lá và bụi mịn.

Dựa trên dữ liệu nồng độ PM2.5 trung bình năm 2024 theo phường, xã (sau sáp nhập) do nhóm nghiên cứu GEOI cung cấp, VnExpress quy đổi mức độ ô nhiễm không khí với ảnh hưởng sức khoẻ tương đương lượng thuốc lá tiêu thụ. Theo đó, người dân Hà Nội "hút" thụ động trung bình hai điếu thuốc mỗi ngày, tương đương nồng độ PM2.5 là 41 µg/m³.

Theo WHO, ô nhiễm không khí là "kẻ giết người thầm lặng". Thống kê của World Bank năm 2021 cho thấy 40% dân số Hà Nội (3,5 triệu người) bị ảnh hưởng bởi nồng độ bụi trên 45 μg/m3, gấp 5 lần tiêu chuẩn của WHO (mức PM2.5 trung bình năm khuyến nghị giảm từ 10 µg/m³ xuống 5 µg/m³ sau tháng 9/2021). Số người tử vong do các nguyên nhân bắt nguồn từ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội chiếm tới 32%, tương đương khoảng 5.800 ca tử vong.

Trao đổi với PV Lao Động, ông Lê Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kết quả quan trắc cho thấy, ở Hà Nội và một số tỉnh đồng bằng sông Hồng ô nhiễm bụi mịn đang có diễn biến rất phức tạp và ở mức cao.

Nguyên nhân chủ yếu là do phát thải của các ngành công nghiệp, phát thải của ngành giao thông vận tải, nguồn thải từ ngành nông nghiệp, vấn đề đốt rác thải sinh hoạt ở các địa phương và các hoạt động xây dựng…

Đánh giá về tác động sức khỏe, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam, so sánh việc hít thở không khí ngoài trời những ngày này "gây tác hại ngang hút hai bao thuốc lá", báo VnExpress đưa tin.

Bụi mịn PM2.5 với kích thước siêu nhỏ - bằng khoảng 1/30 sợi tóc người - có khả năng xâm nhập sâu vào đường thở, làm tổn thương niêm mạc khí quản, phế quản và đi thẳng vào các phế nang, gây viêm, xơ hóa. Các bệnh lý cấp tính như viêm hô hấp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim có xu hướng gia tăng mạnh vào khoảng tháng 9 đến tháng 12 - thời điểm cộng hưởng giữa ô nhiễm nghiêm trọng và thời tiết khắc nghiệt mùa lạnh. Nhóm người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền hô hấp rất dễ tái phát viêm xoang, viêm họng, thậm chí viêm phế quản phổi nặng.

Dữ liệu từ Tổ chức đo chất lượng không khí thế giới (AirVisual) và GEOI từ 2019 đến nay đều cho thấy, trong mùa ô nhiễm, người Hà Nội hít thở tương đương hút 3-4 điếu thuốc mỗi ngày.

Theo báo cáo AirVisual năm 2024, New Delhi, Ấn Độ là thành phố ô nhiễm nhất thế giới với nồng độ PM2.5 là 91,8 μg/m3, tương đương khoảng 4,2 điếu thuốc mỗi ngày. Xếp thứ hai là thủ đô N'Djamena của Cộng hoà Chad với PM2.5 là 91,6 μg/m3. Hà Nội đứng thứ 7 trong bảng xếp hạng này với PM2.5 là 45,4 μg/m3, tương đương hai điếu thuốc mỗi ngày.

Bác sĩ Mạnh lưu ý phép quy đổi sang thuốc lá của Berkeley Earth mang tính tham khảo. Mức độ ảnh hưởng thực tế còn phụ thuộc vào gen, khí hậu và đặc thù phơi nhiễm của từng người. Ví dụ, nhân viên văn phòng sẽ chịu ít rủi ro hơn người lao động trực tiếp tại công trường.

“Việt Nam cần nghiên cứu cụ thể hơn nữa về tác động của PM2.5 trên thể trạng người Việt và điều kiện khí hậu tại Việt Nam để đưa ra những cảnh báo sát sườn nhất về mức độ nghiêm trọng của ô nhiễm không khí”, ông nói.

Các chuyên gia khuyến cáo, khi chỉ số chất lượng không khí đạt mức nguy hại (AQI 301-500), người dân nên hạn chế tối đa việc ra ngoài, tạm dừng các hoạt động ngoài trời và chuyển sang sinh hoạt trong nhà. Cần đóng kín cửa để tránh tiếp xúc với ô nhiễm. Với nhóm nhạy cảm, khuyến nghị càng nghiêm ngặt hơn: tuyệt đối không ra ngoài và đảm bảo môi trường trong nhà được thông khí, an toàn.