Núi lửa đã thổi bùng một trong các đại dịch khủng khiếp nhất lịch sử

Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học Communications Earth & Environment đã "ngược dòng thời gian" về thời kỳ đại dịch "Cái chết đen" - tức dịch hạch - bắt đầu tấn công châu Âu và phát hiện ra mối liên hệ bất ngờ giữa thảm họa này và một ngọn núi lửa.

Khi xem xét kỹ lưỡng các tài liệu lịch sử vào thời điểm dịch hạch hoành hành các nhà nghiên cứu nhận thấy các báo cáo về việc giảm ánh nắng Mặt Trời, tăng mây và những ngày đen tối như nhật thực, được quan sát ở châu Á và châu Âu từ năm 1345-1349.

Tất cả các hiện tượng thiên văn và thời tiết này có thể bắt nguồn từ lớp khí dung núi lửa quy mô lớn, vốn được biết đến là tác nhân gây các đợt lạnh do khí dung sunfat phản chiếu ánh sáng Mặt Trời trở lại không gian, tạo nên một quãng thời gian lạnh lẽo và tăm tối bất thường.

Dữ liệu cổ khí hậu đã cung cấp cho các nhà nghiên cứu thêm một lời khẳng định: Lượng lưu huỳnh cao trong lõi băng ở vùng cực vào năm 1345, cho thấy phải có ít nhất 1 ngọn núi lửa lớn phun trào vào năm đó.

"Từ các lõi băng, chúng tôi biết rằng vụ phun trào hẳn đã diễn ra ở vùng nhiệt đới, vì sunfat được tìm thấy với nồng độ tương tự trong băng ở cả Bắc Cực và Nam Cực" - đồng tác giả Martin Bauc (Viện Leibniz về Lịch sử và văn hóa Đông Âu - Đức) nói với tờ Live Science.

Các nhà nghiên cứu cũng xem xét dữ liệu vòng cây từ khắp châu Âu và phát hiện ra rằng mùa hè năm 1345, 1346 và 1347 lạnh hơn nhiều so với bình thường, trong khi mùa thu lại ẩm ướt hơn nhiều, gây ra xói mòn đất và lũ lụt, hậu quả là mất mùa trên diện rộng.

Điều đó đã thúc đẩy các thương nhân châu Âu bắt đầu nhập khẩu sản phẩm từ khu vực biển Đen để ngăn chặn nạn đói.

Biển Đen từ lâu đã được biết đến chính là "cửa ngõ" khiến dịch hạch lan từ châu Á sang châu Âu, thổi bùng quy mô của đại dịch.

"Tuy nhiên, khi trở về vào nửa sau năm 1347, các đội tàu buôn của Ý không chỉ mang ngũ cốc trở lại các cảng Địa Trung Hải mà còn mang theo vi khuẩn gây bệnh dịch hạch Yersinia pestis, rất có thể là thông qua những con bọ chét ăn bụi ngũ cốc trong suốt hành trình dài của chúng" - các tác giả giải thích.

Phần sau của câu chuyện đã được biết đến: Một đại dịch khủng khiếp đã khiến 30-60% dân số châu Âu thiệt mạng.

Đại dịch này cũng lan truyền ở châu Á và gây hậu quả được cho là tương tự ở Trung Quốc, Trung Á và Trung Đông, nhưng các ghi chép không đầy đủ bằng.