Bank của "Bad Genius": Ngay thẳng, ngố tàu, đáng thương ư? Đừng hòng!

(Bài viết có tiết lộ nội dung phim, độc giả chỉ nên đọc tiếp sau khi đã xem hết bộ phim)

Không ít người khi xem Bad Genius (Thiên Tài Bất Hảo) không vượt qua được cú shock về Bank. Một vài cảm thấy hụt hẫng và oán trách là dường như biên kịch ép Bank vào vai phản diện để kết thúc. Một số, vui vẻ hơn, thì chỉ thầm mong Lynn sẽ gật đầu đồng ý và tiếp tục những phi vụ nghẹt thở táo bạo hơn. Mấu chốt của Bad Genius chính là sự tương phản song hành của cặp đôi Lynn và Bank.

Nhưng rất tiếc, từ đầu kịch bản của Bad Genius đã được xây dựng để vươn đến đoạn kết cuối cùng không thể thay đổi ấy. Đó là một đoạn kết đã được phát triển, gửi gắm hết sức khéo léo và tỉ mỉ, không thể khác đi. Bad Genius vượt ra một bộ phim giải trí kịch tính thông thường. Phim ẩn chứa rất nhiều tầng thông điệp được gửi gắm tỉ mỉ sâu sắc mà mỗi lần xem lại, chiêm nghiệm lại có thể ra một góc nhìn mới.

Bạn còn nhớ câu nói của Bank trong phim chứ? "Học giỏi như nhau, không có nghĩa là cư xử giống nhau".

Câu nói này thực sự rất đúng. Và mỉa mai là chúng ta có thể nói "Cùng là quay cóp, cùng làm sai; nhưng cũng không có nghĩa 2 người giống nhau".

Trước hết, hãy nhìn vào lý do để quay cóp. Lần đầu tiên Lynn nhúng chàm, liều lĩnh cho bạn quay cóp không hề có tính vu lợi. Phim rất tinh tế khi tạo ra 1 nhân vật Grace đáng yêu, gần gũi, một cô gái mà nếu quả thực chúng ta có một cô bạn như vậy, chúng ta cũng phải động lòng mà cho cô ấy quay bài. Lynn cho Grace quay bài, vì tình bạn, vì muốn Grace có thể tiếp tục phát huy thế mạnh trong đội kịch của trường. Bên cạnh một chút liều mình vì bạn, thì Lynn còn một tí bất mãn và thách thức với hiện tượng giáo viên cho trước đề những học sinh đã học thêm với mình nữa.

Rồi sau đó, Lynn bắt đầu nghiện cảm giác thách thức nhà trường, thách thức thi cử và mang đến trao đổi lợi ích: tiền bạc cho mình và điểm số hợp lý cho người khác.

Ở phía ngược lại, Bank không có bạn bè – theo lời Pat. Khi một người nói cậu ta cho quay cóp; cậu ta đã cư xử như hình mẫu đứa-bạn-tao-chưa-học-bài-đừng-nhìn-bài-tao điển hình chúng ta từng gặp thời đi học. Điều này thì cũng bình thường thôi. Quan trọng là khi thấy cậu bạn kia khổ sở nhìn sang Lynn, Bank làm gì? Báo cho Lynn biết là đang có người quay bài. Chưa dừng lại ở đó, cậu báo cho cán bộ coi thi. Rồi chưa dừng lại ở đó, cậu báo cho hiệu trưởng.

Phim khéo léo ở chỗ, để mang đến đoạn kết bất ngờ mà giảm bớt rất nhiều những lợn cợn về nhân vật Bank; cố tình lái chúng ta nghĩ rằng Bank làm vậy vì ngay thẳng.

Nhưng hoàn toàn không phải.

Chúng ta hãy nhớ đến lần đầu Bank xuất hiện trong phim. Bank áp lực, nôn trong nhà WC khi tham gia 1 show truyền hình.

Lynn vui vẻ động viên, bảo Bank rằng tiền thưởng cũng cao đấy chứ. Bank đã trả lời cao gì mà cao, chúng ta còn phải trả 15% tiền thuế; chia đôi nữa là còn xyz tiền.

Lynn vẫn rất vô tư, nói rằng cũng đủ để chúng ta ăn buffet thoải mái, thi xong chúng ta đi đi. Và Bank lắc đầu từ chối.

Chỉ một đoạn rất nhỏ, nhưng ngay từ ban đầu chúng ta đã thấy sự đối lập của Lynn và Bank.

Tiếp đến là khi Lynn bị hiệu trưởng bắt vì cho bạn quay bài. Phim đã cố ý để chúng ta hiểu theo hướng Bank thật thà, ngay thẳng và hơi ngố (và cố tình chọn cast 1 bạn nam rất xinh trai để cả Lynn và không ít khán giả xao xuyến, kém tỉnh táo, kém nghiêm khắc với bạn ấy). Nhưng khi Lynn đã thừa nhận là mình có cho bạn quay bài, cô hiệu trưởng gặng hỏi tại sao Lynn lại làm vậy, thì Bank ngay lập tức thêm vào: "Vì tiền ạ!"

Nếu chỉ là một người vô tư tốt tính thì không bao giờ làm vậy. Cả Lynn, và cậu bạn kia đều đã bị vỡ lở, đều có thể sẽ bị phạt. Nếu Bank cần công bằng thì cứ để hiệu trưởng phân xử. Giáo viên có thể hiểu Lynn vì thương bạn nên nể tình cho quay cóp và như vậy sẽ giơ cao đánh khẽ. Nhưng không, Bank bằng vẻ ngoài ngố tàu của mình đã nhanh nhảu tố giác rằng Lynn cho bạn quay bài vì tiền, để trở thành người duy nhất được có cơ hội lấy học bổng.

Thực chất Bank căm ghét quay bài, Bank tố giác, Bank không đồng lõa chưa bao giờ là vì lý tưởng đúng sai. Cậu làm vậy vì cậu học giỏi, và cậu không muốn bất cứ ai dễ dàng có được những gì mình rất vất vả để lấy điểm; ghét đến mức cực đoan. Tâm trạng này của Bank không sai, chỉ là cậu đang vì mình, chứ không phải vì lý tưởng công bằng nào hết. Và một phần, Bank có bản lĩnh tâm lý rất yếu. Đi thi gameshow còn căng thẳng nôn ọe, báo Lynn có người quay bài còn run bần bật, thì làm gì có lá gan quay cóp?

Chính vì không có lý tưởng đạo đức mà bám vào sự công bằng không gian lận như một thứ đảm bảo quyền lợi cho mình, Bank dễ dàng đồng ý khi Lynn rủ rê với một kế hoạch an toàn và một số tiền quá lớn. Càng hợp lý khi cậu bỏ đi rồi lại quay lại vì muốn ít nhất mình có tiền. Sự ích kỷ và vì bản thân của Bank ngày một lộ rõ dần về cuối, khi cậu ta lật kèo đòi thêm 1 triệu baht, bất chấp việc này đẩy kế hoạch của tất cả mọi người, bao gồm Lynn, vào vòng nguy hiểm không thể nào biết được hậu quả. Và nút thắt vỡ òa cuối cùng là khi cậu ta đòi Lynn đồng lõa kiếm tiền; mơ mộng số tiền tỷ từ gian lận mà không phải đi làm, thậm chí đe dọa một cách hết sức đốn mạt ép Lynn phải làm điều sai trái.

Chúng ta bị biên kịch của phim lừa một cách ngoạn mục khi tất cả các tình tiết đều được lái theo hướng Bank đáng thương, Bank thật thà, Bank ngố. Nhưng nếu chịu khó xâu chuỗi lại tất cả của Bank, thì sự tiến triển từ một cậu bạn ích kỷ, khư khư theo luật đến một con người sẵn sàng vì tiền mà làm, vì "có phát hiện cũng không ở tù", nó hợp lý và chuẩn mực đến lạnh người.

Tôi không nghĩ, quay cóp là một điều đúng, dù chúng ta và Lynn thích nó đến đâu. Cảm giác mình có quyền lực vượt lên trên một hệ thống, vượt lên người lớn, thực sự rất quyến rũ. Bản thân Lynn nhiều lần định dừng lại, nhưng vì lại có ý tưởng mới, lại bị kích thích bởi cảm giác háo thắng mà sa đà.

Nhưng chuẩn mực ở chỗ, người thông minh và có bản lĩnh, họ biết đâu là điểm dừng.

Lynn là người như thế. Cô thông minh, lanh trí, nhạy bén, và đầy bản lĩnh, thứ Bank chưa bao giờ có được. Bank nôn ọe khi lên tivi, Lynn điềm nhiên an ủi. Cùng bị gõ cửa trong nhà vệ sinh, Bank luống cuống làm bể nắp bồn WC; Lynn nhanh trí nhét điện thoại cất vào đôi giày. Bank không bao giờ phạm luật, vì không dám. Lynn có thể vì bạn, có thể vì bất mãn mà tìm mọi cách giúp Grace không vu lợi. Lynn dũng cảm hơn Bank rất nhiều, vậy nên cô biết quay đầu, và sớm nhận ra được đúng sai. Buồn thay, lý do khiến Lynn từ bỏ là vì Bank. Cô tổn thương khi Bank bị đuổi học, bị bắt mà bản thân không giúp được. Đó là mấu chốt khiến Lynn muốn rời khỏi một cuộc chơi mà không sớm thì muộn, để bảo vệ bản thân chúng ta sẽ phải quay mặt lại với nhau, bỏ mặc nhau.

Thông điệp Người bản lĩnh có thể sai biết điểm dừng, Người kém bản lĩnh thì không là một thông điệp ngầm không phải ai xem phim cũng nhận ra. Một điều tinh tế khác chính là nền tảng. Lynn có bạn bè và có một người bố rất đạo đức. Bố cô có thể mắng cô, có thể giận run khi cô làm sai, có thể tìm đến sân bay và đòi mời bạn trai con mình ăn cơm, dù cô đã nói dối. Ngược lại, mẹ của Bank chúng ta không bao giờ thấy mặt. Một người phụ nữ lầm lũi, khổ cực, không có một vai trò gì, không trò chuyện, không dạy dỗ con mình, chuyện con hôm sau đi thi học bổng cũng không hay biết.

Cá nhân tôi không xót xa mấy cho Bank. Bank thực sự có rất nhiều lựa chọn trong cuộc đời cậu ấy. Bank có thể lựa chọn làm bài thi xong, báo hiệu trưởng rồi thôi; không cần sân si ép Lynn đến đường cùng. Bank có thể lựa chọn, tốt thì tốt cho trót, không tham gia vào phi vụ của Lynn. Bank có thể lựa chọn bỏ hết tất cả, không đồng lõa với trò gian lận khi đánh Pat và bỏ về. Bank cũng có thể lựa chọn theo cuộc chơi; không đòi thêm 1 triệu, làm mất thời gian và đẩy bản thân bị nghi ngờ vì ở WC quá lâu. Tất cả những thứ Bank có, Bank đều xứng đáng và tự Bank gây ra hết.

Lynn luôn là người cân nhắc, lựa chọn. Và cuối cùng, cô đã lựa chọn đúng.