Cá trích là loại cá quen thuộc với người dân Việt Nam, đặc biệt là ở các vùng biển miền Trung và Nam Bộ. Nhưng ít ai biết rằng, ở nhiều quốc gia phát triển, cá trích được xem như một loại thực phẩm "vàng" với giá trị dinh dưỡng vượt trội.
Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), cá trích nằm trong danh sách những loại hải sản có lợi nhất cho sức khỏe, đặc biệt là với hệ tim mạch nhờ vào hàm lượng Omega-3 dồi dào. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cũng khuyến nghị mọi người nên ăn cá trích ít nhất 2 lần mỗi tuần để cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ đột quỵ.
Theo American Journal of Clinical Nutrition, cá trích là một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng với nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe con người. Đây là một trong những loại cá có hàm lượng Omega-3 cao nhất, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch bằng cách giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL), đồng thời giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.
Ngoài ra, cá trích chứa nhiều DHA và EPA - hai loại axit béo quan trọng giúp tăng cường trí nhớ, cải thiện chức năng não bộ và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, đặc biệt đối với người cao tuổi. Không chỉ tốt cho hệ tim mạch và trí não, cá trích còn hỗ trợ xương chắc khỏe nhờ vào lượng canxi, vitamin D và photpho dồi dào, giúp phòng ngừa bệnh loãng xương.
Đặc biệt, protein trong cá trích có chất lượng cao, giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng, bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng, theo Mayo Clinic. Một ưu điểm khác khiến cá trích được ưa chuộng là hàm lượng thủy ngân thấp hơn nhiều so với các loại cá biển lớn khiến nó trở thành thực phẩm an toàn cho cả trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.
Còn theo Đông y, cá trích vị ngọt, tính bình, không độc, tác dụng khai vị ấm trung tiêu, hòa 5 tạng, nấu canh hay kho ăn cũng ngon. Dùng rất tốt cho người hư nhược, tỳ khí hư ăn kém, trẻ em còi, thai nhi chậm phát triển, người già sa sút trí tuệ, ngăn ngừa tim mạch huyết áp, gân xương yếu, khí huyết hư dùng đều tốt. Dưới đây là một số món ăn thuốc từ cá trích:
Cá trích kho nghệ: cá trích, thịt giò heo, nghệ, mía, gừng dầu ăn gia vị mắm muối kho nhừ ăn. Tác dụng bổ tỳ vị. Chữa chứng mệt mỏi ăn kém nhức mỏi, chóng mặt, huyết áp thấp dùng, gầy sút, gân xương yếu, phụ nữ sau sinh thiếu sữa.
Sườn nấu cá trích: cá trích, sườn heo, cà chua, cà rốt, khoai tây, hành tây, dầu ăn, gia vị vừa đủ hầm nhừ ăn. Tác dụng chữa tỳ vị khí hư. Thích hợp với người ăn kém, trẻ em còi, người già suy giảm trí tuệ.
Món cá trích xốt cà: cá trích hộp, cà chua, hành tây, rau xà lách, dầu ăn, đường, mắm gia vị vừa đủ nấu xốt ăn. Tác dụng bổ hư kiện tỳ khai vị. Dùng tốt cho người suy nhược ăn kém chóng mặt, huyết áp thấp, ngăn ngừa tim mạch huyết áp, trí nhớ giảm.
Gà nấu cá trích: cá trích hộp, thịt gà, hành tây, cà rốt mắm muối gia vị vừa đủ nấu ăn. Tác dụng bổ khí huyết. Trị chứng tỳ khí hư ăn kém, trẻ em còi, sản phụ trước sau sinh gầy yếu, người già sa sút trí nhớ, gân xương yếu.
Cá trích chiên vàng: cá trích đánh vảy chiên vàng, đường, ớt tiêu ăn kèm rau kinh giới, tía tô, rau mùi và rau thơm. Tác dụng chữa chứng ngoại cảm nội thương, mệt mỏi, ăn kém, tay chân lạnh, người gầy gò, mệt mỏi.
Cá trích nướng: cá trích tươi, tẩm gia vị gừng, tiêu nướng lên rồi rán vàng thơm ăn kèm với rau ngò tàu, húng quế, rau mùi, giá đậu, rau thơm. Tác dụng bổ tỳ khai vị, trị chứng tỳ thận hư ăn kém, người mệt mỏi hay bị cảm lạnh, đau đầu, tay chân lạnh, lưng gáy đau.
Cá trích kho dưa: cá trích, dưa cải muối chua, gia vị mắm muối kho nhừ ăn. Trị chứng tỳ khí hư hay rối loạn tiêu hóa, viêm đại tràng, gầy sút, người có tuổi ăn kém, sa sút trí tuệ, huyết áp thấp, gân xương nhức mỏi, thiếu máu dùng đều tốt.
Cá trích kho mía riềng: cá trích, mía cây, riềng, dầu ăn, gia vị mắm muối vừa đủ kho thật nhừ ăn. Tác dụng bổ hư chữa tỳ khí, ngoại cảm lạnh bụng, đau bụng, nôn ói, tiêu lỏng dùng đều tốt.
Lưu ý: cá trích tính ấm, giàu đạm vì vậy nên người nóng nhiệt không nên dùng nhiều. Người đau lưng đi tiểu vàng bút gắt, ho khan đàm vàng, đau khớp (do gút) nên kiêng.