Lambda - biến thể còn nhiều ẩn số

Có không ít đánh giá về mức độ nguy hiểm của Lambda, như khả năng lây nhiễm mạnh hơn hay khả năng kháng vaccine cao hơn, hay thậm chí có ý kiến nói rằng có thể kháng được các loại vaccine hiện sử dụng.

Giới khoa học nhiều nước tỏ ra lo ngại về sự xuất hiện của biến thể này và khả năng tác động tới nỗ lực chống dịch nói chung. Nhưng đến nay, thực tế mới chỉ có số ít nghiên cứu trong phòng thí nghiệm về biến thể Lambda. Do đó, tranh cãi mức độ nguy hiểm của biến thể này tới đâu vẫn còn chưa rõ ràng và cần chờ thêm nhiều nghiên cứu mới.

Trong một thời gian ngắn, Lambda trở thành biến thể chủ đạo và chiếm tỷ lệ lớn ca bệnh tại Mỹ Latin. Biến thể này chiếm 81% trong tổng số ca nhiễm được phân tích trình tự gene ở Peru từ tháng 4 đến nay. Lambda phát tán và ghi nhận số ca nhiễm cao tại Chile, Argentina, Brazil…

Tính đến cuối tháng 6, Lambda cũng đã xuất hiện tại khoảng hơn 40 quốc gia. Tại Mỹ, nơi đứng đầu thế giới về số ca mắc và tử vong do COVID-19, số liệu ít ngày trước ghi nhận hơn 1.000 ca bệnh nhiễm biến thể Lambda tại 44 bang. Một số nghiên cứu mới nhất cho thấy biến thể Lambda có chứa những đột biến làm tăng khả năng lây nhiễm, nhưng giả thiết này đang còn tồn tại tranh cãi.

Tiến sĩ Ricardo Soto-rifo - Viện nghiên cứu Y sinh, Đại học Chile nói: "Đột biến L452Q có trong biến thể Lambda giống như một đột biến có trong biến thể Delta, vốn được cho là "chất xúc tác" khiến biến thể Delta lây mạnh hơn. Nhưng vẫn còn sớm để kết luận tác động thực sự của đột biến này".

Giới chức y tế phải cảnh giác ngay khi xuất hiện một biến thể có khả năng lây lan nhanh trong cộng đồng. Các biến thể mới vẫn xuất hiện, và liệu những biến đổi bên trong gene của virus có giúp chúng mạnh hơn và gây bất lợi cho con người hay không. Trong trường hợp biến thể Lambda là có thể.

Về câu hỏi Lambda liệu có thể kháng vaccine như nhiều lo ngại. Theo các nhà khoa học, biến thể này mang 3 đột biến có thể thoát khỏi kháng thể trung hòa sau khi nhiễm COVID-19 và sau khi tiêm các loại vaccine của Pfizer, Moderna và Sinovac. Nhưng vẫn còn sớm để cho rằng Lambda ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả của vaccine.

Đơn cử tại Chile, hai loại vaccine Pfizer và AstraZeneca ít được sử dụng nên không đủ dữ liệu để đánh giá phản ứng của Lambda trước vaccine. Đối với vaccine Sinovac-CoronaVac của Trung Quốc, nghiên cứu được tiến hành tại Đại học Chile đã quan sát thấy đối với những người đã tiêm hai liều, biến thể Lambda đã làm tăng khả năng lây nhiễm và thoát khỏi kháng thể trung hòa do vaccine tạo ra.

Tiến sĩ Pablo Tsukayama - Nhà nghiên cứu vi sinh vật, Đại học Peruana Cayetano Heredia cho rằng: "Bằng chứng sơ bộ cho thấy Lambda có thể dễ tác động tới tế bào hơn và có khả năng phản kháng hệ miễn dịch của con người cao hơn một chút. Chúng ta cần thêm dữ liệu dựa trên hiện tượng nhiễm virus trong ống nghiệm, trên mô hình động vật và thử nghiệm trung hòa. Cần nhớ hiện nay các vaccine đều đủ khả năng bảo vệ chống lại các biến thể đã biết".

Theo các nhà khoa học, hiện còn quá sớm để xác định liệu biến thể Lambda có dẫn đến nguy cơ bệnh nặng hoặc tử vong cao hơn, hay có thể trở thành biến thể chủ đạo hay không. Nhưng theo các nhà khoa học, nỗ lực kiềm chế dịch bệnh, tránh tình trạng số ca nhiễm mới tăng cao ở các khu vực, cũng có thể giảm khả năng hình thành biến thể có khả năng né hoàn toàn kháng thể do vaccine sản sinh.

Cũng giống biến thể Delta hay nhiều biến thể khác của virus SARS-CoV-2, biến thể Lambda xuất hiện tại những nơi có tỷ lệ lây nhiễm cao. Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến khó lường, để ngăn chặn danh sách biến thể mới tiếp tục dài ra, đe dọa nỗ lực chống COVID-19, việc kết hợp tiêm vaccine và thực hiện các biện pháp phòng dịch như giãn cách, đeo khẩu trang vẫn là công thức hữu hiệu nhất.