Kiếm đủ tiêu, không nghèo nhưng cũng không dư nổi

Nếu tạm bỏ qua tình hình ảm đạm của thị trường lao động dịp cuối năm, và cả những lời thở than về áp lực công việc, có lẽ chúng ta vẫn phải thừa nhận với nhau điều này: Chỉ cần đãi ngộ ổn, thu nhập tốt và không chậm lương, thì dù có mệt cỡ nào cũng chẳng ai muốn nghỉ việc.

Đơn giản vì phần lớn mọi người đều đi làm để kiếm tiền trang trải cuộc sống. Nhưng nếu nghĩ tiếp, thử nhìn lại những năm vừa qua, có lúc lương thấp, có lúc được tăng lương, vậy mà sau cùng nhiều người vẫn không dư đồng nào, lương về rồi lương cũng đi hết dù con số có là bao nhiêu đi chăng nữa.

Tại sao vậy?!

Bẫy thu nhập trung bình

Mới đây trên MXH Threads, một bạn trẻ đã thở dài khi nhận ra dường như mình đang mắc bẫy thu nhập trung bình. Dưới phần bình luận của bài đăng, nhiều người cũng thừa nhận điều tương tự.

Nếu bạn chưa biết: Bẫy thu nhập trung bình là một khái niệm trong kinh tế vĩ mô, miêu tả tình trạng một quốc gia đã đạt đến mức thu nhập trung bình nhưng không thể tiếp tục tăng trưởng để trở thành quốc gia có mức thu nhập cao.

Và dân văn phòng cũng dễ rơi vào phiên bản "thu nhỏ" của cái bẫy này. Hiểu đơn giản, đó là khi bạn đạt đến một mức thu nhập tạm ổn định: Đủ sống, đủ tiêu, đủ mua vài món mình thích nhưng tất cả chỉ dừng lại ở đó mà thôi.

Không tăng thêm kỹ năng, không mở rộng cơ hội, không đầu tư phát triển bản thân. Lương thì vẫn nhận đều đặn mỗi tháng, tăng vài phần trăm mỗi quý hoặc mỗi năm, nhưng sức cạnh tranh của bản thân trong thị trường lao động lại giảm dần theo thời gian. Còn tiền, sau cùng thì không dư đồng nào trong khi giá cả, nhu cầu, trách nhiệm thì cứ tăng lên. Trạng thái này được gọi là một cái bẫy vì nó khiến chúng ta dễ ảo tưởng rằng mình đang ổn, đang an toàn nhưng thực ra lại là đang bị mắc kẹt.

Chia sẻ về tình cảnh thu nhập trung bình, một người bình luận: "Thu nhập ổn nhưng không đủ cao để tự do, và cũng không đủ dư để đầu tư cho tương lai. Nhiều khi nghĩ đủ tiêu thôi là cũng tốt và may mắn hơn đầy người rồi, nhưng lúc nào cũng bất an sợ có việc này việc kia thì chẳng đào đâu ra tiền mà xoay sở..." .

Một người khác thở dài: "Người ta cứ bảo kẹt ở thu nhập trung bình là kém, là sống hưởng thụ quá mức, là lười làm ham chơi, nghe mà chạnh lòng thật sự. 5 năm rồi mình làm ở 1 công ty, lương tăng cỡ 5% nhưng giá nhà tăng từ 3 triệu lên 4 triệu - nghĩa là tăng hơn 33%, xăng cũng tăng, đồ ăn thức uống cũng tăng, giá điện giá nước cũng thế. Đâu hẳn là do lỗi của mình?" .

Một người khác thì lại khuyên: "Mình gần 40 tuổi, đi làm cũng ngót 18 năm và có 5 năm làm chủ thì thực sự muốn khuyên các bạn: Nếu muốn vừa làm vừa chill, sống cân bằng này kia đó, thì phải chấp nhận bản thân khó bứt phá, kỹ năng khó cải thiện và thu nhập cũng khó tăng trong bối cảnh hiện tại. Còn muốn thoát bẫy an nhàn giả tạo hay thu nhập trung bình, thì phải làm việc hết tốc lực, trước mắt là để kiếm tiền, lâu dài là để không "lụt nghề", để mình có khả năng và kinh nghiệm mà tự tin không ngán gì cả" .

Làm sao thoát bẫy thu nhập trung bình?

1. Nâng cấp kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm

Trong môi trường công sở có tính cạnh tranh và áp lực như hiện tại, giá trị mỗi người được đo bằng năng lực giải quyết vấn đề và khả năng tạo ra kết quả. Vì vậy, bước đầu tiên là phải liên tục trau dồi kỹ năng, chuyên môn nghiệp vụ.

Kỹ năng chuyên môn giúp bạn làm tốt hơn công việc hiện tại, còn kỹ năng mềm lại giúp bạn mở rộng cơ hội phát triển.

Ví dụ, một nhân viên kế toán không chỉ nên giỏi nghiệp vụ mà còn cần hiểu về dữ liệu, phân tích tài chính hay tự động hóa bằng công cụ mới. Hoặc một nhân viên marketing không thể mãi dừng ở việc chạy quảng cáo cơ bản, mà phải biết đọc số liệu, lên chiến lược, thậm chí hiểu thêm về hành vi người dùng.

Song song đó, kỹ năng mềm như giao tiếp, thuyết trình, quản lý thời gian hay tư duy phản biện cũng là "chìa khóa" để bạn được đánh giá cao hơn, được giao việc lớn hơn và tất nhiên, hưởng mức thu nhập tương xứng hơn. Thực tế, nhiều người không phải không giỏi, mà là không chịu cập nhật hay học hỏi, chính điều đó mới là thứ khiến khó mà khá lên được.

2. Xây dựng thêm nguồn thu thứ hai

Một đặc điểm của những người bị mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình là họ chỉ có duy nhất một nguồn thu, thường là tiền lương từ công việc hành chính.

Điều này khiến cuộc sống phụ thuộc hoàn toàn vào công việc hiện tại: Nếu nghỉ việc, thu nhập mất; nếu lương không tăng, mọi thứ đều chững lại. Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn này, hãy tìm thêm việc để làm, không chỉ để đa dạng nguồn thu nhập mà còn là đa dạng kinh nghiệm.

Quan trọng là phải hiểu rõ thế mạnh của bản thân và tìm cách biến nó thành giá trị có thể quy đổi ra tiền. Khi có thêm một dòng tiền phụ, bạn sẽ không chỉ giảm áp lực tài chính mà còn có thêm cảm giác tự chủ, dám lựa chọn công việc phù hợp thay vì phải bám lấy chỗ làm chỉ vì tiền lương.

3. Tăng thu nhập, đừng tăng chi tiêu

Một sai lầm phổ biến khiến dân văn phòng dễ rơi vào bẫy thu nhập trung bình là tâm lý "có tiền là phải tiêu": Lên đời điện thoại, mua quần áo, túi xách,... nói chung là sắm đủ thứ nhưng lại không đầu tư vào chính mình.

Cuối cùng, mức sống tăng lên, nhưng chất lượng cuộc sống và sức khỏe tài chính thì vẫn y như cũ, thậm chí còn tệ hơn.

Để thoát khỏi vòng xoáy đó, điều quan trọng là phải kỷ luật với tài chính cá nhân: Tăng thu nhập nhưng không tăng chi tiêu một cách vô tội vạ.

Một người biết kiểm soát chi tiêu, dù thu nhập không quá cao, vẫn có thể tích lũy và lâu dài sẽ "thành tấm thành món". Ngược lại, người luôn tiêu hết những gì mình kiếm được đương nhiên sẽ chẳng còn lại gì trong tay. Tăng thu nhập là quan trọng, nhưng quan trọng hơn là biết giữ và dùng đồng tiền mình kiếm được một cách hợp lý, bởi chính thói quen tài chính mới là yếu tố quyết định bạn sẽ phát triển, hay mãi ở kẹt trong bẫy thu nhập trung bình.