Điện ảnh Việt Nam: Thời đại… bùng nổ nhà sản xuất phim

Ở Hollywood, sản xuất phim luôn là một trong những vị trí được coi trọng nhất. Các nhà sản xuất tên tuổi như Jerry Bruckheimer hay Harvey Weinstein thật sự là những người quyền lực bậc nhất giới điện ảnh, có thể "hô mưa gọi gió" và tạo ra phép màu cho các dự án. Một trong những nhà sản xuất thành công nhất Hollywood là Kevin Feige của Marvel, người đứng sau mọi bom tấn của hãng, kiểm soát tất cả mọi thứ và giữ vững sự thống nhất cho một vũ trụ điện ảnh đã kéo dài đến 12 bộ phim cùng hàng loạt TV series.

Sản xuất phim ở Hollywood - Cuộc chơi của những người xuất sắc nhất

Một nhà sản xuất có tài không chỉ am hiểu về điện ảnh, mà còn phải nắm được tâm lý số đông, cũng như giỏi giao tiếp và điều phối từng chi tiết. Anh ta/cô ta giữ những dự án có khi lên tới hàng trăm triệu đô, mà mỗi sai lầm đều có thể trở thành một thảm họa. Chính vì vậy, không nhiều người có đủ thực tài để làm nhà sản xuất ở Hollywood. Phần lớn họ phải trải qua những khóa đào tạo gian nan, cũng như làm việc trong nhiều năm trời để tích lũy kinh nghiệm.

Đơn cử như nhà sản xuất Jason Blum của Whiplash từng đánh thuê nhiều năm cho Weinstein, trước khi đủ sức tách ra và bắt đầu thực hiện những tác phẩm như Insidious hay The Purge. Hay như Kevin Feige từng lăn lộn ở Marvel Studios, làm đồng sản xuất và giám đốc sản xuất cho hàng loạt phim như X-Men, Spider-Man, Daredevil, Hulk hay Fantastic Four, v.v… Trong khoảng thời gian này, Kevin đã học hỏi rất nhiều từ những bậc tiền bối (đặc biệt là Avi Arad), cả trong những phim thành công lẫn các phim "thảm họa", để rồi bắt đầu gây dựng đế chế của riêng mình.

Một con đường khác để trở thành nhà sản xuất là đi lên từ vị trí đạo diễn hay diễn viên. Ưu điểm của những người này là nắm vững kiến thức trên trường quay, nhưng lại chưa quen với các công việc ở tầm cao hơn. Một số cái tên tiêu biểu cho trường phái này có Steven Spielberg, Michael Bay, Tom Cruise, Ben Affleck hay Brad Pitt. Cá biệt nhất có George Clooney, một con người toàn tài của Hollywood, từng giành Oscar với phim Argo trên cương vị nhà sản xuất. Không chỉ vậy, ông còn được đề cử ở đủ loại hạng mục, từ Nam chính, Nam phụ, Đạo diễn, Kịch bản gốc đến Kịch bản chuyển thể. Đến nỗi Clooney từng nói đùa rằng ông dự định sẽ… chuyển sang làm Hóa trang để tìm thử thách mới.

Nhìn lại điện ảnh nước nhà

Trong vài năm gần đây, điện ảnh Việt Nam có bước tăng trưởng thần tốc về số rạp chiếu và đầu phim. Nếu như trước đây, một năm chỉ có lèo tèo vài phim Việt, thì hiện nay, tháng nào cũng có 2, 3 đầu phim, có khi hai phim cùng ra trong một tuần. Thế nhưng, hệ quả của chuyện này là số lượng nhà sản xuất đủ trình độ không theo kịp tốc độ tăng trưởng. Để lấp đầy khoảng trống này, điện ảnh Việt xuất hiện một trào lưu kỳ lạ: ai ai cũng có thể trở thành nhà sản xuất.

Ở Việt Nam, không phải dự án điện ảnh nào cũng may mắn được các hãng lớn đỡ đầu, mà một phần lớn là tự bỏ tiền túi ra làm. Do tính chất đặc thù này, "nhà sản xuất" của Việt Nam chưa chắc cần kinh nghiệm hay trình độ, mà điều kiện tiên quyết là phải có tiềm lực tài chính. Nếu như đa số các nhà sản xuất của Hollywood được làm việc trong các tập đoàn đã có khuôn mẫu, thì nhà sản xuất của Việt Nam hoạt động theo kiểu "vừa làm vừa học". Chính vì vậy, chất lượng của các sản phẩm đôi khi rất "hên xui".

Trước đây, Phước Sang từng là một nhà sản xuất quyền lực của phim Việt, dù anh có xuất phát điểm từ sân khấu kịch. Mặc dù phim của Phước Sang thường ăn khách, nhưng không thể đánh giá cao những tác phẩm này về mặt chất lượng (trừ phim của Lưu Huỳnh). Kịch bản lủng củng, nội dung chắp vá những mảng miếng tấu hài là những gì người ta có thể nhớ về những Hello Cô Ba hay Công Chúa Teen Hay Ngũ Hổ Tướng.

Một danh hài khác là nghệ sĩ Hoàng Mập cũng tham gia thị trường điện ảnh và liên tiếp… tạo ra hai thảm họa. Không chỉ có kịch bản khiên cưỡng, bộ phim Lọ Lem Sài Gòn (2013) của anh còn mang tiếng "treo đầu dê, bán thịt chó" với màn quảng bá rầm rộ cho cậu bé Hwang Min Woo, để rồi "Psy nhí" chỉ xuất hiện có 1 phút trong phim (?!). Sau đó, Hợp Đồng Bắt Ma cũng bị khán giả chê tơi tả vì có chất lượng không hơn gì một… phim truyền hình.

Trần Bảo Sơn chắc chắn là một diễn viên tài ba, nhưng có vẻ như anh không mát tay lắm trên cương vị nhà sản xuất. Dự án Hy Sinh Đời Trai của nam tài tử này nhận nhiều ý kiến trái chiều, cũng như vướng vào không ít lùm xùm hậu trường. Ngay cả Đàm Vĩnh Hưng, với danh tiếng và độ quảng giao của mình, cũng không thật sự thành công với Hiệp Sĩ Mù. Tác phẩm này được khen ngợi vì quay đẹp và những màn võ thuật, nhưng phần thoại lại quá sến sủa như "phim bộ".

Đàm Vĩnh Hưng không phải ca sĩ duy nhất bất ngờ "nhảy cóc" sang sản xuất phim. Trong năm vừa qua, Ưng Hoàng Phúc có Hùng Ali và Sáu Lóc Cóc, và mới đây là Thủy Tiên với Vợ Ơi… Em Ở Đâu?. Bị phần đông khán giả quan ngại ngay từ… cái tên phim, nhưng hóa ra hai tác phẩm này cũng tạm ổn, dù chưa thể gọi là xuất sắc.

Thành công nhất trong các nhà sản xuất mới có lẽ là Ngô Thanh Vân và Trương Ngọc Ánh. Với năng lực quản lý và kinh nghiệm dồi dào trên phim trường, hai đả nữ của điện ảnh Việt không khó để thực hiện trơn tru Ngày Nảy Ngày Nay và Hương Ga. Năm nay, người hâm mộ cũng rất trông chờ Tấm Cám, dự án Ngô Thanh Vân đảm nhiệm cả vai trò đạo diễn lẫn nhà sản xuất, cũng như Truy Sát, bộ phim vừa tung ra trailer ấn tượng. Một nhà sản xuất nữ khác là Thanh Thúy cũng thành công với Ma Dai, nhưng dấu ấn cô để lại không nhiều như chồng mình là Đức Thịnh.

Khi công bố dự án Vòng Eo 56 dựa trên cuộc đời chính mình, Ngọc Trinh từng khiến dư luận nổi sóng và phần đông đều chê bai cô. Thế nhưng Ngọc Trinh không hề khờ khạo như nhiều người lầm tưởng. Khi Vòng Eo 56 công chiếu, bộ phim đã nhận được rất nhiều ý kiến trái chiều, vô hình trung tạo sự chú ý rầm rộ và kéo khán giả đến rạp. Cái hay của Ngọc Trinh là chọn lựa được một ê kíp tốt để thực hiện bộ phim, với Vũ Ngọc Đãng đạo diễn, cùng các diễn viên Lương Mạnh Hải và Petey Nguyễn, còn cô chỉ bỏ vốn và đóng vai chính. Mô hình này khác với kiểu quán xuyến chặt chẽ của Ngô Thanh Vân hay Trương Ngọc Ánh, nhưng hợp lý đối với một người ít kinh nghiệm như Ngọc Trinh.

Với đặc thù của điện ảnh Việt Nam hiện tại, cũng khó có thể yêu cầu cao hơn. Muốn có một hệ thống sản xuất chuyên nghiệp và bài bản, có lẽ phải chờ đến 10-20 năm nữa với những cái tên mới mẻ hơn. Còn hiện tại, khán giả chỉ biết trông mong những người đương thời "đi mãi rồi thành đường", đầu tư nghiêm túc hơn để tạo ra những sản phẩm chỉn chu.