Có một thế giới động vật đầy đặc biệt dưới bàn tay gã quái kiệt Wes Anderson

(Lưu ý: Bài viết có tiết lộ tình tiết phim)

Mỗi lần nhắc đến cái tên Wes Anderson, khán giả mộ điệu sẽ nghĩ ngay tới bậc thầy phù thủy với phong cách làm phim độc nhất vô nhị. Từng khung hình ở mỗi đứa con tinh thần của ông đều được chăm chút kỹ lưỡng về mặt bố cục, góc máy cũng như quá trình hậu kì. Trong số các tác phẩm điện ảnh mà ông từng tham gia sản xuất, Fantastic Mr. Fox (Gia Đình Nhà Cáo – 2009) và Isle of Dogs (Đảo Của Những Chú Chó - 2018) sở hữu nhiều điểm thú vị hơn cả.

Đầu tiên, cả hai thuộc dòng stop motion (hoạt hình tĩnh vật), kỹ thuật làm phim không còn được giới nhà nghề hiện nay ưa chuộng, bởi nó đòi hỏi giai đoạn thiết kế, xây dựng mô hình cực kì công phu. Đó là chưa kể đến việc ekip phải chụp hàng trăm tấm ảnh, rồi cẩn thận ghép chúng lại với nhau nhằm tạo nên chuyển động cho một phân cảnh duy nhất. Tiếp theo, Fantastic Mr. Fox lẫn Isle of Dogs đều sử dụng động vật như bức bình phong để gửi gắm những bài học sâu sắc.

Fantastic Mr. Fox: Truyện cổ tích chẳng dành cho thiếu nhi

Chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết nổi tiếng thập niên 70 do Roald Dahl chấp bút, Fantastic Mr. Fox kể về gia đình nhà cáo do George Clooney (Mr. Fox) cùng Meryl Streep (Mrs. Fox) lồng tiếng. Sau khi may mắn thoát chết trong một phi vụ bắt gà trộm rượu, Mrs. Fox tiết lộ với chồng rằng cô đang mang thai và cầu xin anh hãy từ bỏ chuỗi ngày phiêu lưu lang bạc. Vì quá yêu thương bà xã, Mr. Fox đành miễn cưỡng đồng ý.

Hai năm trôi đi, đôi vợ chồng Fox hiện đang chung sống hạnh phúc bên cậu con trai tên Ash. Cảm thấy chán ngán cuộc đời chui rúc dưới lòng đất, Mr. Fox quyết định chuyển nhà vào trong hốc cây cổ thụ. Anh phát hiện có ba đồn điền rộng lớn, trù phú gần đấy do ba tay nông dân keo kiết, bủn xỉn làm chủ. Dẫu hành nghề ổn định tại một tờ báo địa phương, nhưng dòng máu siêu trộm ngày nào vẫn cứ thôi thúc Mr.Fox tái xuất giang hồ. Không kiềm chế nổi, anh rủ rê ông bạn Kylie (Wallace Wolodarsky) giúp mình thực hiện phi vụ cuối cùng.

Mang màu sắc tươi tắn ấm áp, cộng thêm phần lời thoại hóm hỉnh và bối cảnh, âm nhạc phảng phất "mùi vị" viễn Tây, Fantastic Mr. Fox tưởng chừng rất phù hợp đối với các em nhỏ. Trải qua hàng loạt biến cố ảnh hưởng tới người thân lẫn láng giềng xung quanh, Mr. Fox dần nhận ra một khi đã trở thành trụ cột của gia đình, anh ta không thể sống ích kỉ cho riêng mình thêm nữa. Tuy nhiên, Wes Anderson luôn khéo léo lồng ghép vào tác phẩm nhiều ẩn ý sâu xa hơn thế.

Thực chất, bộ phim chính là câu chuyện về gã đàn ông đang nỗ lực chống chọi khủng hoảng tuổi trung niên. Ở giai đoạn này, cánh mày râu thường có xu hướng nhìn nhận lại các giá trị mà mình từng đạt được trong suốt năm tháng vừa qua, khao khát quay ngược kim đồng hồ nhằm thoải mái tung hoành ngang dọc giống như hồi trai trẻ. Tiếc thay, họ đều hiểu rằng bản thân chẳng còn cơ hội nào để liều lĩnh như trước, bởi mỗi người có quá nhiều thứ quan trọng để đánh mất: vợ con, nhà cửa, tiền tài danh vọng… Từng hành động thiếu cẩn trọng của bản thân đều có thể gây hậu quả to lớn lên những người mình yêu thương.

Đặc biệt, hình tượng chó sói trong Fantastic Mr. Fox mang ý nghĩa ẩn dụ vô cùng thú vị. Có tới tận ba lần Mr. Fox bày tỏ thái độ khó chịu lúc các nhân vật khác đề cập cái tên ấy. Trái ngược đám sinh vật kia đều đứng trên hai chân và ăn mặc quần áo tươm tất, con chó sói lại đi bằng bốn chân, trần trụi với lớp lông đen tuyền lẫn không hề phát ra bất kì câu thoại nào.

Mặc dù đang tận hưởng đời sống văn minh bên gia đình, Mr. Fox vẫn phải cố gắng kìm chế bản năng trộm cắp, thèm khát thịt gà của anh. Mr. Fox không thích nó nhưng trong thâm tâm anh biết rõ đó mới là nơi mình thuộc về. Đến cuối cuộc hành trình, khi Mr. Fox chia tay con chó sói trên triền đồi, anh đã bật khóc rồi buột miệng khen: "Sinh vật ấy thật đẹp". Sau tất cả, Mr. Fox đành ngậm ngùi thừa nhận những tháng ngày rực rỡ đã mãi mãi trôi xa, rằng anh cần chín chắn hơn để có thể đủ sức bảo bọc, chăm lo cho tổ ấm.

Isle of Dogs: Câu chuyện về tinh thần võ sĩ đạo

Do chính Wes Anderson lên ý tưởng lẫn soạn thảo kịch bản, Isle of Dogs có tông màu u tối hơn hẳn Fantastic Mr. Fox. Lấy bối cảnh tương lai giả định của nước Nhật tại đô thị hư cấu Megasaki, lúc này, cư dân thành phố đang nơm nớp lo sợ trước diễn biến bất thường từ dịch cúm chó. Nhằm cứu vãn tình hình, ngài thị trưởng Kobayashi (Kunichi Nomura) quyết định kí sắc lệnh cách ly toàn bộ lũ chó khỏi con người. Chúng sẽ được đưa tới hòn đảo rác cực kì ô nhiễm và bỏ mặc ở đó cho đến chết.

Sáu tháng sau, để giải cứu chú khuyển tên Spots (Liev Schreiber), cháu trai thị trưởng là Atari (Koyu Rankin) bèn lén lút đánh cắp một chiếc máy bay rồi nhanh chóng phóng sang đảo rác. Tại đây, cậu bắt gặp bầy chó hoang do Chief (Bryan Cranston) cầm đầu. Cảm phục tình bạn thân thiết của Atari, chúng đồng ý giúp cậu truy tìm manh mối về chú chó mất tích. Trong lúc đấy, tiến sĩ sinh học Watanabe vừa phát minh thành công vắc xin chữa bệnh cúm. Thế nhưng, ông đã bị Kobayashi ám sát trước khi kịp công bố thông tin.

Thông qua bầu không khí tràn ngập văn hóa Nhật Bản, Wes Anderson tiết lộ Isle of Dogs là bộ phim thể hiện lòng tri ân đối với bậc thầy điện ảnh Kurosawa Akira. Xuyên suốt hơn 90 phút thời lượng, khán giả mộ điệu sẽ dễ dàng nhận thấy hàng loạt chi tiết tái hiện lại các tuyệt phẩm gắn liền cùng tên tuổi vị đạo diễn huyền thoại này, ví dụ như Seven Samurai (1954), Throne of Blood (1957), Ran (1985)… Vì vậy, bóng hình loài chó trong Isle of Dogs cũng thấp thoáng dáng dấp của những samurai thời kì phong kiến.

Thuộc giai tầng thị vệ cao quý của các lãnh chúa, lực lượng samurai luôn coi trọng danh dự và sự trung thành, cúc cung hầu hạ, phục vụ chủ nhân trong mọi tình huống. Dù có bị lãnh chúa ruồng bỏ, phải sống kiếp ronin lang bạt thì họ vẫn nhất mực giữ nguyên phẩm hạnh, đề cao tinh thần bushido danh giá. Đức tính cao đẹp ấy đã được khắc họa thật tinh tế qua bầy khuyển hoang trên đảo rác. Tuy bị người nuôi đối xử tàn tệ, tống khứ như thứ đồ bỏ đi, nhưng chúng vẫn một lòng một dạ đợi chờ chủ nhân đón về.

Và chính cuộc hành giữa Atari cùng Chief đã minh chứng cho bản tính mù quáng nhưng rất đáng trân trọng ở loài vật bốn chân này. Tưởng chừng sở hữu bộ lông đen đúa, Chief ban đầu phản đối kịch liệt việc hỗ trợ cậu bé tìm kiếm Spots. Vậy mà, khoảng thời gian đồng hành bên cạnh Atari đã làm chú chó thay đổi suy nghĩ. Được cậu ta cảm hóa, Chief trở thành cánh tay phải đắc lực, bảo vệ Atari khỏi những mối nguy trực chờ trên đường đi. Phân cảnh Chief được cậu bé tắm rửa rồi để lộ sắc lông trắng muốt mang hàm ý ẩn dụ như người võ sĩ giác ngộ chân lý, từ bỏ cái phàm tục nhằm hướng đến mục đích sống cao cả hơn.

Nỗi buồn da diết từ sự trưởng thành

Chung quy lại, cả hai bộ phim hoạt hình stop motion về thế giới động vật mà Wes Anderson từng sáng tạo nên đều xoay quanh các thân phận lạc lõng, tách rời khỏi đám đông. Ẩn sau những tiếng cười trào phúng, đó là Mr. Fox luôn tự cao tự đại, thích làm theo ý kiến của riêng mình, bất chấp lời can ngăn từ phía vợ con lẫn bạn bè. Đó là chú khuyển Chief đánh mất lòng tin vào sự tử tế nơi loài người, sẵn sàng tấn công bất cứ ai muốn tiếp cận nó. Thế nhưng, trải qua chuyến phiêu lưu nhớ đời, họ dần trưởng thành hơn và học cách chấp nhận hiện thực phũ phàng.

Đối với Mr. Fox, anh nhận ra mình chẳng thể tiếp tục chuỗi ngày mạo hiểm giống như trước đây. Anh đã già và còn một gia đình nhỏ phải chăm lo. Chief thì phát hiện bản thân nó cũng không tài nào trốn tránh được số phận định mệnh dành riêng cho loài chó, người bạn trung thành nhất của con người. Cái mẫu số chung ấy thực chất vẫn luôn hiện hữu xuyên suốt các tác phẩm của Wes Anderson: một nỗi buồn thật đẹp giữa những tâm hồn đồng điệu, tìm thấy nhau trong nỗi cô đơn.