Bố mẹ mua nhiều thứ này, cứ nghĩ là tốt nhưng lại làm ảnh hưởng đến sự phát triển IQ lẫn EQ của trẻ

Trẻ không cần quá nhiều đồ chơi, và càng nhiều đồ chơi chưa chắc đã tốt cho sự phát triển của trẻ. Trái lại, việc sở hữu quá nhiều đồ chơi có thể mang lại những tác động tiêu cực đến tâm lý, khả năng tập trung và phát triển kỹ năng của trẻ.

Trẻ có quá nhiều đồ chơi không phải lúc nào cũng tốt. Thực tế, nghiên cứu cho thấy rằng việc có quá ít đồ chơi có thể khuyến khích trẻ sáng tạo và tập trung hơn. Việc có quá nhiều đồ chơi có thể khiến trẻ mất tập trung, khó chọn lựa và không tận hưởng trọn vẹn từng món đồ.

Một nghiên cứu của Đại học Toledo (Mỹ) cho thấy trẻ nhỏ sáng tạo và tập trung hơn khi được chơi với ít đồ chơi. Cụ thể, trẻ chơi sâu hơn, lâu hơn và sáng tạo hơn với 4 món đồ chơi so với 16 món. Các nhà nghiên cứu khuyến nghị nên xoay vòng một số lượng đồ chơi nhỏ thay vì cung cấp quá nhiều để tránh gây phân tâm.

Nghiên cứu cũng ghi nhận xu hướng sở thích đồ chơi theo giới tính do ảnh hưởng sinh học và xã hội: bé trai thích xe cộ, súng đạn; bé gái thích búp bê, đồ gia đình. Dù trung bình mỗi trẻ sở hữu 238 món đồ chơi, chúng chỉ thường chơi khoảng 12 món mỗi ngày.

Các nghiên cứu trước đó và các chuyên gia cũng đồng tình rằng ít đồ chơi giúp trẻ sáng tạo hơn, rèn kỹ năng tập trung, biết trân trọng và giữ gìn tài sản. Triết lý “ít nhưng chất” giúp trẻ phát triển tư duy linh hoạt, tháo vát – kỹ năng có giá trị lâu dài trong cuộc sống.

Dưới đây là phân tích nguyên nhân vì sao “càng nhiều đồ chơi” không đồng nghĩa với “càng tốt”:

1. Giảm khả năng tập trung và sáng tạo

Khi có quá nhiều lựa chọn, trẻ dễ chơi hời hợt, không gắn bó với món nào đủ lâu để phát triển trí tưởng tượng hay học hỏi sâu hơn.

Trẻ sẽ có xu hướng “chơi thử”, “chơi lướt qua”, rồi bỏ, thay vì khám phá món đồ thật sự kỹ lưỡng.

Một môi trường đồ chơi quá phong phú khiến trẻ mất đi khả năng tự tạo ra trò chơi từ trí tưởng tượng – một kỹ năng cực kỳ quan trọng.

Ví dụ: Một bé chỉ có vài khối gỗ có thể biến nó thành xe, thành nhà, thành động vật… Còn một bé có quá nhiều mô hình sẵn có thì không cần tưởng tượng gì thêm.

2. Giảm kỹ năng trân trọng và giữ gìn đồ đạc

Khi trẻ luôn có đồ chơi mới hoặc nhiều món thay thế, chúng sẽ dễ xem nhẹ giá trị của từng món đồ.

Trẻ ít học được cách bảo quản, nâng niu món đồ chơi – vì “mất cái này sẽ có cái khác”.

Hệ quả lâu dài: Thái độ dễ buông bỏ, tiêu xài hoang phí, không biết quý trọng công sức của người khác.

3. Ảnh hưởng đến khả năng kiên trì và giải quyết vấn đề

Một đứa trẻ có ít đồ chơi thường phải tìm cách chơi mới, tìm cách sửa khi hỏng, hoặc sáng tạo để đồ chơi trở nên thú vị.

Còn trẻ có quá nhiều đồ chơi dễ chuyển món chơi ngay khi gặp khó khăn, hình thành tư duy bỏ cuộc sớm.

4. Tăng cảm giác bội thực – gây căng thẳng ngầm

Một không gian ngập đồ chơi khiến trẻ bị quá tải về thị giác và cảm xúc, giảm khả năng thư giãn, khó đi vào trạng thái “chơi sâu”.

Trẻ cũng khó phát triển khả năng “chơi tự do” – vốn rất cần cho sự phát triển trí não.

5. Tạo tâm lý đòi hỏi, phụ thuộc vào vật chất

Trẻ lớn lên trong môi trường luôn có đồ mới dễ hình thành tâm lý tiêu dùng, luôn muốn cái mới, không hài lòng với những gì đang có.

Điều này lâu dài có thể dẫn đến chạy theo vật chất, ảnh hưởng đến nhân cách và giá trị sống của trẻ.

Vậy bao nhiêu đồ chơi là đủ?

Không có con số cố định, nhưng theo chuyên gia giáo dục Montessori và phương pháp giáo dục tối giản:

Chỉ nên để trẻ chơi luân phiên 5–7 món đồ chơi mỗi tuần.

Lựa chọn đồ chơi thiên về kích thích vận động, tư duy, sáng tạo hơn là đồ chơi điện tử hoặc có chức năng sẵn.

Đồ chơi càng đơn giản, càng mở (open-ended toys) như: khối gỗ, đất nặn, đồ chơi vai diễn… càng tốt cho phát triển não bộ.

Kết luận

Đồ chơi không cần nhiều, mà cần đúng.

Một đứa trẻ được “chơi sâu” với vài món đồ phù hợp sẽ phát triển tốt hơn rất nhiều so với một đứa trẻ có hàng núi đồ chơi nhưng không gắn bó với món nào.