Báo động: Tăng số người trẻ suy thận nặng, tổn thương não do thuốc lá điện tử

Ngã quỵ ngay sau một hơi thuốc lá điện tử

Bác sĩ, TS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết đơn vị đang điều trị cho bệnh nhân H.N.H. (19 tuổi, quê Ninh Bình) nhập viện vì ngộ độc thuốc lá điện tử. Bệnh nhân được chuyển từ tuyến dưới lên trong tình trạng phải gây mê an thần để thở máy. Sau hơn một ngày H. được cai máy thở, tỉnh táo trở lại nhưng suy thận diễn tiến rất nhanh.

Chia sẻ với phóng viên, H. kể từng sử dụng thuốc lá điện tử từ năm 2022, đến năm 2024 khi biết sản phẩm này bị cấm nên cậu đã dừng hẳn. Tuy nhiên, ngày 6/12, khi ngồi với nhóm bạn tại một quán nước, thấy bạn dùng thuốc lá điện tử, H. cũng “hút cùng một hơi”. Chỉ vài phút sau, H. bất tỉnh, co giật toàn thân, phải cấp cứu cơ sở y tế gần đó. H. cho biết trước đây từng chấn thương sọ não vùng trán do tai nạn giao thông nhưng chưa bao giờ có cơn co giật. Bác sĩ Nguyên đánh giá việc sử dụng thuốc lá điện tử lần này đã kích thích não mạnh, gây co giật nặng. Bệnh nhân H. được đánh giá có chỉ số trầm cảm mức độ vừa nhưng lo âu rất nặng, trí nhớ yếu. Hiện chưa xác định được loại chất độc cụ thể do bệnh nhân không mang theo thiết bị đã sử dụng để xét nghiệm. H. đang đối mặt nguy cơ phải chạy thận nhân tạo.

Bác sĩ Nguyên cho biết: “Trước đây đa số bệnh nhân ngộ độc thuốc lá điện tử chỉ tổn thương não. Nhưng gần đây, nhiều trường hợp kèm theo suy thận nặng, tuổi trung bình nhập viện chỉ khoảng 22”.

Không chỉ người trẻ, nhiều người trưởng thành cũng rơi vào tình trạng tương tự chỉ vì hút thử thuốc lá điện tử. Chị H.M.Tr (38 tuổi, Bắc Ninh) nhìn thấy điếu thuốc lá điện tử trên bàn khi đang chờ tại quán ăn và tò mò hút thử “một hơi cho biết”. Ngay lập tức chị ngã quỵ, bất tỉnh. Dù tỉnh lại sau 1-2 giờ, bệnh nhân vẫn đau đầu dữ dội, choáng váng, đau ngực và được gia đình đưa vào Bệnh viện Bạch Mai sáng hôm sau.

Tại Trung tâm Chống độc, bệnh nhân trong tình trạng thở gấp, kiệt sức, phản ứng chậm, liên tục kêu đau đầu. Xét nghiệm cho thấy bệnh nhân bị nhiễm toan chuyển hóa nặng - dấu hiệu thường gặp trong ngộ độc ma túy tổng hợp hoặc chất kích thích mạnh. Kết quả MRI sọ não cho thấy tổn thương não rõ rệt, nguy hiểm, có thể để lại di chứng lâu dài. Kiểm tra chức năng nhận thức cho thấy bệnh nhân suy giảm trí nhớ trầm trọng, gần như không nhận ra người quen và gần như không thể ghi nhớ thông tin mới.

Điều đáng chú ý, test ma túy nhanh trên nước tiểu hoàn toàn âm tính. Theo TS. Nguyên, điều này không bất thường: “Nhiều loại tinh dầu thuốc lá điện tử chứa các nhóm ma túy mới như synthetic cannabinoid, chất kích thích họ amphetamine, cathinone… mà xét nghiệm thường quy không phát hiện được”.

Ngộ độc nặng, tổn thương não có thể vĩnh viễn

Các bác sĩ ghi nhận nhiều bệnh nhân ngộ độc chất kích thích nhìn bên ngoài vẫn tỉnh táo, nói chuyện bình thường nhưng khi kiểm tra kĩ lại có hàng loạt bất thường: rối loạn hành vi, suy giảm trí nhớ, rối loạn điện hoạt động não. Đặc biệt, nhiều trường hợp xuất hiện hội chứng serotonin - tình trạng kích hoạt quá mức hệ thần kinh, gây đổ mồ hôi nhiều, nhịp tim nhanh, thở gấp, kích động hoặc ảo giác.

TS. Nguyên cho biết hiện không có thuốc giải độc đặc hiệu cho các loại hóa chất tổng hợp đang bị trộn vào thuốc lá điện tử. Việc điều trị chỉ dựa vào hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn, giải độc không đặc hiệu, điều chỉnh rối loạn chuyển hóa và theo dõi sát tổn thương thần kinh. “Tổn thương não và suy giảm nhận thức có thể kéo dài dai dẳng hoặc vĩnh viễn”, bác sĩ Nguyên cảnh báo.

Trung tâm Chống độc cho biết đã tiếp nhận nhiều trường hợp ngộ độc thuốc lá điện tử, trong đó không ít bệnh nhân khi ra viện tỉnh táo nhưng sau đó vẫn tiếp tục gặp tình trạng giảm trí nhớ, giảm tập trung, rối loạn hành vi. Tuy nhiên, nhiều người không quay lại bệnh viện nên số liệu tổn thương kéo dài khó thống kê đầy đủ.

Nếu không cấm tuyệt đối, sẽ đối mặt với một “thế hệ tổn thương não”

Bác sĩ, TS. Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo Việt Nam có thể phải đối mặt với một thế hệ trẻ bị suy giảm trí nhớ, rối loạn hành vi và ảnh hưởng sức khỏe tâm thần nếu thuốc lá điện tử không bị cấm tuyệt đối trong thời gian tới. “Những tổn thương não này không thể phục hồi hoàn toàn”, bác sĩ Nguyên nhấn mạnh.Thuốc lá điện tử, kể cả thuốc lá nung nóng là môi trường chứa chấp chính của các loại ma túy tổng hợp thế hệ mới hiện nay. Đây là các loại ma túy phức tạp nhất, độc tính và khả năng gây nghiện mạnh, thay đổi mới liên tục và khó phát hiện nhất

Theo ông, tác hại của thuốc lá điện tử hiện vượt xa thuốc lá truyền thống. Không chỉ gây hại cho người sử dụng, nhiều ca viêm phổi nặng ở trẻ em, phụ nữ mang thai và người xung quanh đã được ghi nhận do hít phải hơi chứa hóa chất từ những thiết bị này.

“Việt Nam cần cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Nếu chần chừ chỉ vài năm nữa, các sản phẩm này sẽ lan rộng trong giới trẻ, khiến tỉ lệ nghiện tăng mạnh, kéo theo hệ lụy nặng nề về sức khỏe, tâm thần, hành vi, đồng thời tạo gánh nặng lớn lên hệ thống y tế”, vị chuyên gia cảnh báo.

Ông nhấn mạnh, Việt Nam từng có nhiều chính sách mạnh mẽ trong việc kiểm soát các chất gây hại và đạt hiệu quả rõ rệt. Với thuốc lá điện tử vốn đang trở thành “con đường” đưa ma túy và hóa chất độc vào cộng đồng cần áp dụng biện pháp tương tự, thậm chí quyết liệt hơn.Mục tiêu là không để sản phẩm này núp bóng “thuốc lá thay thế”, bởi chúng chứa nicotine và nhiều loại ma túy tổng hợp, phải được ngăn chặn và loại bỏ ra khỏi đời sống.

“Phần lớn thuốc lá điện tử hiện được mua bán qua mạng hoặc từ các cửa hàng tạp hóa nhỏ. Nếu không ngăn chặn từ bây giờ, những lỗ hổng này sẽ khiến mọi nỗ lực trở nên vô nghĩa. Đây là thời điểm mang tính bước ngoặt; nếu không hành động ngay bây giờ, sẽ quá muộn khi thuốc lá điện tử đã trở thành thói quen xã hội, ăn sâu vào giới trẻ và gây nghiện trên diện rộng”, TS. Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo.