Ẩn họa HIV từ nhóm đồng giới nam: Sai lầm một phút, hiểm họa cả đời

HIV lây qua đường tình dục tăng khoảng 70% và trở thành hình thái lây truyền chính. Với số ca mắc gia tăng như hiện nay, cuộc chiến chống dịch vẫn còn là thách thức, nhất là khi nhóm nguy cơ này vẫn “ẩn nấp”, chưa tiếp cận các dịch vụ y tế, tạo ra hiểm họa lây lan trong cộng đồng.

Một bệnh nhân 25 tuổi nhập viện trong tình trạng sút gần chục cân, sức khỏe suy kiệt và phải thở oxy. Anh bất ngờ khi được chẩn đoán đã bước sang giai đoạn AIDS. Trước đó, anh từng quan hệ với nhiều bạn tình đồng giới và không biết bị lây nhiễm từ ai.

“Khi quan hệ với bạn tình đồng giới, em không biết bạn ấy bị nhiễm HIV. Em không nghĩ nam với nam quan hệ qua cơ quan sinh dục có thể lây nhiễm, nên hơi sốc. Chắc là chẳng còn tương lai gì nữa” - bệnh nhân chia sẻ.

Tương lai phía trước vẫn là một điều khó đoán với bệnh nhân. Khi bị suy giảm miễn dịch, anh dễ nhiễm trùng nặng, chỉ từ một vết nhọt nhỏ mà dẫn đến áp xe toàn bộ vùng gáy.

TS. Đoàn Thu Trà, Phó Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới Bạch Mai, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: “Lúc bệnh nhân đến với chúng tôi, tổn thương sưng nề, chảy mủ rất nhiều, bao phủ toàn bộ phía gáy. Nếu không điều trị sớm, chắc chắn bệnh nhân có nguy cơ tử vong. Nhóm bệnh nhân này thường ẩn nấp, không đến cơ sở y tế sớm, nên phát hiện ở giai đoạn muộn”. 

Gần 90% bệnh nhân mới điều trị tại Viện thuộc nhóm quan hệ tình dục không an toàn, chủ yếu là thanh niên trẻ, có quan hệ đồng giới nhiều bạn tình, dẫn đến lây nhiễm HIV. Nhiều trường hợp phát hiện muộn, điều trị khó khăn, nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội cao.

PGS.TS. Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới Bạch Mai phân tích: “Quan hệ tình dục nam nam hiện nay có thể do lối sống thay đổi. Nhiều bạn quan hệ qua đường hậu môn, không sử dụng biện pháp bảo vệ, không dùng bao cao su hay chất bôi trơn, dẫn đến niêm mạc bị rách, tăng nguy cơ lây nhiễm”. 

Sai lầm một phút trong quan hệ tình dục không an toàn đã khiến chàng trai này nhận kết quả dương tính với HIV – hậu quả kéo dài cả đời.

Tính đến năm 2024, cả nước ghi nhận hơn 13.000 trường hợp dương tính với HIV, gần 2.000 ca tử vong. Nam giới chiếm phần lớn ca nhiễm mới, chủ yếu ở độ tuổi 16–29.

Để hoàn thành mục tiêu chấm dứt đại dịch AIDS vào năm 2030, cần nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó mở rộng điều trị và các biện pháp dự phòng nhiễm HIV được ưu tiên hàng đầu. Hiện hàng trăm cơ sở cung cấp dịch vụ PrEP đã được triển khai trên cả nước, góp phần giảm lây nhiễm và bảo vệ cộng đồng.

Đẩy mạnh dịch vụ dự phòng HIV cho nhóm đồng giới nam

HIV vẫn là ẩn họa nếu nhiều người chưa biết sợ. Tính đến năm 2024, cả nước ghi nhận hơn 13.000 trường hợp dương tính với HIV, gần 2.000 ca tử vong. Trong số các ca nhiễm mới, nam giới chiếm phần lớn, chủ yếu từ 16-29 tuổi, gia tăng qua các năm. Để hoàn thành mục tiêu chấm dứt đại dịch AIDS vào năm 2030, nhiều giải pháp được triển khai, trong đó mở rộng các biện pháp dự phòng HIV, đặc biệt PrEP, được ưu tiên hàng đầu. Hiện đã có hàng trăm cơ sở cung cấp dịch vụ PrEP trên toàn quốc.

Tại Thanh Hóa, nhóm Unicorn duy trì các buổi sinh hoạt cộng đồng 4-5 lần/tháng trong gần 12 năm, từ 3 thành viên ban đầu đến gần 40 hiện nay, chủ yếu tư vấn điều trị dự phòng bằng PrEP và xét nghiệm sớm HIV.

Anh Nguyễn Xuân Thịnh, trưởng Nhóm Unicorn Thanh Hóa chia sẻ: “Tôi đến cơ sở y tế khá ngại, nên tìm đến các cộng đồng để được tư vấn nhanh, ít người, không ngại ngùng”. 

Tuy nhiên, việc tiếp cận dịch vụ vẫn gặp nhiều khó khăn với thanh thiếu niên 16-18 tuổi hoặc nhỏ hơn. Trong môi trường học đường, các bạn thiếu thông tin về dự phòng và bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Một bệnh nhân đồng giới cho biết: “Chúng tôi yêu nhau lâu, không công khai và cũng không tiếp cận dự phòng. Vì tin tưởng bạn tình, tôi nghĩ sẽ an toàn, nhưng thực tế không phải vậy”.

Theo thống kê, tổng số khách hàng điều trị PrEP tại Thanh Hóa hơn 1.000 người, 82% thuộc nhóm MSM. Kỳ thị xã hội là rào cản khiến nhiều người trong nhóm đồng giới nam chưa tham gia điều trị.

Bác sĩ Lê Trường Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thanh Hóa cho biết: “Chúng tôi phát bao cao su, chất bôi trơn và sử dụng cộng tác viên, đồng đẳng viên trong nhóm MSM. Bên cạnh đó, tổ chức can thiệp điều trị PrEP với tư vấn, chăm sóc và cấp thuốc miễn phí”. 

Đa dạng mô hình dự phòng HIV, từ cố định đến lưu động, giúp người trong nhóm nguy cơ tiếp cận dễ dàng, an toàn và bảo mật. Chỉ khi người trong cuộc chủ động xét nghiệm, tham gia điều trị PrEP và các hội nhóm cộng đồng, nguy cơ lây nhiễm HIV mới được hạn chế. Ý thức dự phòng là yếu tố quyết định trong việc ngăn chặn dịch bệnh lây lan.

Thanh niên đồng giới chủ động dự phòng HIV để bảo vệ bản thân và người yêu

Không ngại công khai mối quan hệ và đối diện với tình trạng sức khỏe của nhau, nhiều cặp đôi trong nhóm đồng giới nam luôn chủ động các biện pháp dự phòng HIV để bảo vệ người mình yêu.

“Mình và anh ấy yêu nhau cũng một năm rồi, chúng mình không biết trước kia anh đã yêu ai và như thế nào. Nhiều khi trong giới này đi nhanh và đến nhanh, nhưng khi đã đến được với nhau thì phải quan tâm sức khỏe của nhau” - cặp đôi chia sẻ.

Thay vì "ẩn náu", nhiều bạn trẻ trong nhóm MSM tìm đến các buổi tư vấn sức khỏe an toàn đồng giới để chia sẻ về xu hướng tính dục. Hoàng Anh, một thành viên, cho biết phải mất thời gian dài mới dám tham gia các câu lạc bộ, nhưng từ đó anh hiểu hơn về kiến thức giới tính và các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV mà trước đây luôn né tránh.

“Trước đây tôi khá e ngại và dè dặt khi nói về bản thân cũng như sự đa dạng về giới tính. Sau khi đến với CLB, mình thấy tự tin và muốn chia sẻ những điều thầm kín chưa thể nói được” - anh Hoàng Anh cho biết.

Anh Mai Quang Trung, đại diện nhóm “Bồ công anh”, nhấn mạnh: “Chúng tôi luôn lắng nghe chia sẻ của các bạn, vì không phải ai cũng cởi mở về xu hướng tính dục hay bản dạng giới. Mục tiêu cuối cùng là không để ai cảm thấy cô đơn". 

HIV vẫn là “nỗi sợ” với nhiều người, nhưng chỉ cần chuẩn bị tâm lý vững vàng, có kiến thức đầy đủ về sức khỏe tình dục và tham gia các hoạt động dự phòng, HIV sẽ không còn là mối nguy đáng lo.