7,5 triệu đồng cho căn phòng chỉ rộng 1,39 - 1,67 m2: Cuộc sống nghẹt thở sau những toà chung cư chọc trời ở Hong Kong (Trung Quốc)

Kiến trúc nghẹt thở

Giữa một Hong Kong của những tòa nhà chọc trời bằng kính lộng lẫy, vẫn ngự trị những khu chung cư cũ kỹ, có mật độ đáng sợ, phản ánh mặt trái của đô thị đắt đỏ nhất hành tinh.

Những khu chung cư này không chỉ là nơi ở, mà còn là biểu tượng của cuộc sống đô thị nén chặt. Mỗi khối nhà cao hàng chục tầng, với hàng trăm căn hộ nhỏ bé, xếp chồng lên nhau tựa như những chiếc hộp diêm khổng lồ.

Khi ngước nhìn từ dưới lên, ta dễ có cảm giác choáng ngợp trước hiện thực đô thị nén chặt. Hàng trăm ô cửa sổ san sát chen chúc nhau trên bề mặt tường loang lổ, cũ kỹ theo thời gian. Xen kẽ vào đó là mạng lưới dây điện chằng chịt, cùng quần áo phơi lơ lửng vô tình tạo nên một bức tranh đô thị rối rắm nhưng đầy chân thực, phơi bày trọn vẹn diện mạo đời sống sinh hoạt của người dân Hong Kong trong không gian chật hẹp.

Hong Kong là một trong những nơi có mật độ dân số cao nhất thế giới. Với quỹ đất đô thị hạn chế và dân số không ngừng tăng, giải pháp phát triển nhà ở theo chiều cao là điều bắt buộc. Hệ quả là các tòa nhà không chỉ cao vút mà còn được xây dựng với khoảng cách cực kỳ nhỏ.

Thêm vào đó, mức giá nhà đất đắt đỏ bậc nhất đã khiến diện tích căn hộ bị chia nhỏ tối đa, tạo nên những không gian sống bị "nén" lại. Trong hơn một thập kỷ qua, giá bất động sản Hồng Kông liên tục ở mức cao khiến nhiều gia đình thu nhập thấp buộc phải thuê SDU (một căn hộ lớn bị chủ nhà ngăn vách ra thành nhiều phòng nhỏ loại nhà rẻ hơn) nhưng thường ẩm thấp, chật chội và xuống cấp nghiêm trọng.

Chính mô hình kiến trúc này, khi đối mặt với sự cố hỏa hoạn, đã trở thành một thách thức lớn về an toàn và lối thoát hiểm, buộc giới chức phải nhìn nhận lại tiêu chuẩn quy hoạch đô thị.

Sống trong những nơi tưởng chừng chẳng thể sống

Hãy tưởng tượng, bạn sống trong một căn nhà chỉ rộng từ 1,39 - 1,67 m2 và mỗi tháng bạn phải trả khoảng 7,5 triệu đồng cho không gian ấy. Duỗi tay ra, bạn có thể chạm vào hai bức tường đối diện. Nằm xuống, chân bạn chạm vào đống đồ lộn xộn. Riêng tư? Không hề. Thông gió? Hầu như không có.

Và điều kinh khủng hơn, đây không phải ác mộng hay phòng giam mà là nhà của bạn. Đối với hơn 200.000 người ở Hong Kong, đây là thực tế hằng ngày trong những gì thế giới gọi nhà quan tài.

Bên trong những "căn hộ" tại Hong Kong (Ảnh:Benny Lam/SoCo/ The Guardian)

Những căn hộ này không phải là nhà theo nghĩa thông thường. Chúng là các hộp gỗ hoặc kim loại xếp chồng như tủ hồ sơ, ẩn mình trong những tòa nhà cũ kỹ ở các góc bị lãng quên của Hong Kong. Một số căn hộ còn được phân chia thành 26 “căn phòng”. Một bóng đèn nhấp nháy, một chiếc quạt vật lộn trong cái nóng ngột ngạt, một tấm nệm, một chiếc TV phủ đầy dây điện - đó là tất cả những gì bạn có được với 7,5 triệu đồng ở thị trường nhà đất ở đắt đỏ nhất thế giới.

YouTuber Drew Binsky từng gọi đây là “thực trạng đáng buồn của cuộc sống ở Hong Kong” khi ghi lại một căn hộ như vậy. Ông đúng. Nhưng “đáng buồn” thôi là chưa đủ.

Đi trên các con phố ở Mid-Levels hay Victoria Peak, bạn sẽ thấy những tòa tháp sang trọng, các trung tâm thương mại lấp lánh và sự xa hoa khiến người ta trầm trồ. Nhưng rẽ một góc vào Sham Shui Po hay Mong Kok, Hong Kong hiện ra một hình ảnh hoàn toàn khác.

Sau những cánh cổng rỉ sét và cầu thang bong tróc là những căn hộ quan tài - thường không có ánh sáng tự nhiên, không cửa sổ, không vệ sinh hợp lý.

(Ảnh:Benny Lam/SoCo/ The Guardian)

Nhiều cư dân phải để cửa trượt mở không phải vì muốn mà vì cần thiết. Nếu không, những căn hộ này sẽ trở thành lò nung ngột ngạt. Côn trùng bò qua các khe hở, không khí bốc mùi ẩm mốc, thức ăn thừa và tuyệt vọng. Nhà vệ sinh chung cho hàng chục người thường dơ bẩn và hiếm khi được dọn.

Và trong những không gian chật chội này, người già hưu trí, nhân viên giao hàng, thậm chí cả nhân viên văn phòng toàn thời gian tìm được chỗ trú. Họ không còn lựa chọn nào khác.

Câu chuyện về nhà quan tài không mới. Chúng xuất hiện từ cuối những năm 1950. Các chủ doanh nghiệp thường cung cấp chỗ ở tạm thời - những chiếc giường tầng bằng kim loại, bao quanh bởi lưới thép. Một số căn “nhà lồng” này vẫn còn tồn tại đến hôm nay, như những di tích của một quá khứ chưa bao giờ rời đi hoàn toàn.

Ảnh: Bobby Yip/Reuters

Theo thời gian, những căn hộ tạm bợ này trở thành giải pháp thường trực cho người lao động nghèo và người già. Nhưng hậu quả về sức khỏe rất nghiêm trọng. Chật chội và thiếu vệ sinh, những nơi này làm trầm trọng thêm các bệnh thể chất lẫn tinh thần. Trầm cảm, lo âu, bệnh hô hấp trở nên phổ biến. Trong đại dịch COVID-19, việc giữ khoảng cách xã hội ở đây gần như là trò đùa tàn nhẫn; nhiều tòa nhà chứa gấp sáu lần sức chứa dự kiến.

Chính phủ vào cuộc quyết liệt

Một khảo sát của Hiệp hội Tổ chức Cộng đồng (SoCO) từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay, thực hiện với 300 người sống trong SDU, căn hộ “hộp diêm” "quan tài" và nhà trên mái, cho thấy:

93% người được hỏi cảm thấy mùa hè năm nay nóng hơn mọi năm. 77% phải dùng điều hòa hoặc quạt để chống nóng. 36% mở cửa sổ để thông gió, nhưng 35,7% không thể mở vì cửa sổ hướng vào giếng trời hoặc không có cửa sổ. 4% sống trong SDU không có cửa sổ.

Ngoài ra, 80% phàn nàn về hóa đơn điện nước cao, với mức trung bình 350 đô la Hồng Kông (khoảng 1,1 triệu đồng) tiền điện và 100 đô la (khoảng 330.000 đồng) nước mỗi tháng, trong khi thu nhập trung bình chỉ 11.500 đô la Hồng Kông (khoảng 38,9 triệu đồng) - chưa bằng một nửa mức trung bình toàn thành phố là 22.500 đô la (khoảng 76 triệu đồng).

Trước áp lực dư luận, chính quyền Hồng Kông đã tăng tốc giải quyết vấn đề SDU, đặt mục tiêu xóa bỏ toàn bộ SDU và nhà lồng trước năm 2049.

Một trong những nỗ lực đáng chú ý là sáng kiến “Phòng sinh hoạt cộng đồng”, cung cấp không gian dùng chung miễn phí 24/7 cho cư dân SDU bao gồm bếp, khu giặt, phòng ăn, không gian học tập và sinh hoạt. Tại đây còn có các hoạt động cộng đồng và buổi nói chuyện giúp cư dân cải thiện chất lượng sống và gắn kết xã hội.

Năm 2024, 4 phòng sinh hoạt cộng đồng đầu tiên được mở, 5 phòng mới tiếp tục hoạt động trong năm nay  đủ phục vụ ít nhất 4.000 hộ SDU với hơn 610.000 lượt sử dụng mỗi năm.

Tháng 9 vừa qua, chính quyền công bố thêm 6 phòng sinh hoạt cộng đồng, nâng tổng số lên 15, dự kiến hỗ trợ 7.000 hộ gia đình và 1,4 triệu lượt sử dụng/năm.

Cùng lúc đó, Hội đồng Lập pháp đã thông qua Luật Nhà ở Cơ bản, đặt tiêu chuẩn tối thiểu cho các SDU và phạt nặng chủ nhà không đạt chuẩn. Mọi SDU không đạt tiêu chuẩn phải nâng cấp hoặc đóng cửa trước 28/2/2030.

Chính phủ ước tính 30% trong số 110.000 SDU hiện nay cần cải tạo lớn, phần còn lại chỉ cần sửa nhỏ để đạt tiêu chuẩn.

Chính quyền Hong Kong cho biết đã triển khai hàng loạt biện pháp để tăng nguồn cung nhà công (Public Rental Housing - PRH), giúp người thu nhập thấp được dọn vào sớm hơn. Theo Cục Nhà ở, đến quý II năm nay, thời gian chờ trung bình cho nhà công giảm còn 5,1 năm - mức thấp nhất kể từ 2018.

Nguồn: Times Of India, Think China