Underground Việt qua bài phát biểu của Đen tại WeChoice 2018: Ai cũng đã hiểu những đứa trẻ ấy đang làm gì

"Từ những ngày đầu Đen thu âm ở nhà, những người hàng xóm luôn than phiền tôi hát nhạc gì đây. Với giải thưởng này, bố mẹ tôi chắc hẳn sẽ bất ngờ và tôi hi vọng những người hàng xóm đã hiểu mình làm gì". Rapper Đen Vâu đã có những chia sẻ rất thật lòng khi liên tiếp nhận hai giải thưởng "Sản phẩm Underground được yêu thích" và "Ca sĩ có hoạt động đột phá" tại gala WeChoice Awards 2018 vừa qua. 

Giữa một thị trường âm nhạc Việt được bao trùm bởi những sản phẩm chiều theo thị hiếu số đông và đậm màu sắc giải trí như hiện nay, những nghệ sĩ Underground như Đen, Justatee… vẫn âm thầm theo đuổi thứ âm nhạc của riêng mình. Con đường ấy khó khăn hơn với những nghệ sĩ rap như Đen, bởi không nhiều người "cảm" được thứ âm nhạc tưởng như gai góc ấy.  Những trái ngọt đầu tiên mà giới Underground gặt hái được trong năm 2018 không chỉ đơn thuần là giải thưởng hay thành tích, mà là sự công nhận của khán giả và lời khẳng định niềm đam mê từ những đứa trẻ bị gắn mác đua đòi, gàn dở, chạy theo trào lưu năm nào.

Những đứa trẻ "chạy theo trào lưu"

Còn nhớ vào những năm đầu thập niên 2010, khi kênh giao tiếp của giới trẻ gói gọn trong Yahoo! Messenger và những diễn đàn tự phát, rap và hip hop được coi như một thứ trào lưu thời thượng. Không cầu kì và phức tạp như việc sáng tác một bài hát, bất cứ ai cũng có thể cho ra một bài rap với những đoạn beat có sẵn, một chiếc máy tính cũ và một chiếc tai nghe. Vinh dự nhất của một người trẻ tập tành làm rapper lúc đó chỉ là được công nhận tại những diễn đàn rap của từng tỉnh, từng khu vực hay lớn hơn đó là LadyKillah.

Dù là những đầu tư nho nhỏ vì sở thích cá nhân, nhưng rap và hip hop thời bấy giờ là một cuộc chơi bị đánh giá là tốn thời gian và vô bổ. Một bản thu có vài ngàn lượt nghe và trở thành chủ đề nóng trong vỏn vẹn vài ngày cũng đã có thể trở thành một thành công nho nhỏ thúc đẩy đam mê, nhưng điều đó hiển nhiên là chưa đủ để có thể định hình nên một giấc mơ cho một bạn trẻ kiên trì theo đuổi. Hơn thế nữa, những rapper trẻ tuổi lại gặp phải rào cản rất lớn từ xã hội và gia đình.

Sự khác biệt trong tư duy, cách ăn mặc và cả lối hành xử của những bạn trẻ yêu hip hop dường như chưa bao giờ làm hài lòng được những thế hệ đi trước. Khi đa số bạn trẻ yêu hip hop đều là học sinh sinh viên, việc ngồi bên máy tính hàng giờ để thu âm và tự mix lại những bản rap ngây ngô, tụ tập cùng nhau trong những buổi offline, mặc những bộ quần áo rộng thùng thình… tất cả đều dễ bị gắn cái mác đua đòi. Đam mê là một điều gì đó rất viển vông và xa xỉ, bởi lẽ nhìn chung rất khó để có thể trở thành nghệ sĩ chuyên nghiệp từ gốc rễ rap và hip hop.

Những cá nhân tuyên bố rằng mình theo đuổi âm nhạc với niềm đam mê và khao khát được công nhận của rap Việt 10 năm về trước là không hề ít, nhưng không phải ai cũng có thể đi đến thành công. Phần đông những "người nổi tiếng" trong cộng đồng rap Việt năm xưa hiện tại đã buông bỏ giấc mơ âm nhạc của mình. Bài toán kinh tế không chừa một ai, giới underground trước đây khó có thể sống được chỉ nhờ vào những bài rap, chưa kể đến thói quen dùng beat "chùa", những đoạn giai điệu làm mẫu trên mạng khiến cho kiến thức về bản quyền bị hạn chế. Không phải ai cũng có thể kiên trì theo đuổi đam mê của mình như Justatee, Đen Vâu, cũng ít ai có thể đi từ quá khứ tập tành làm rapper lên tới vị trí ngôi sao hàng đầu Vpop như Sơn Tùng M – TP hiện tại.

Khi trào lưu nhất thời trở thành một "thế lực" của Vpop.

Chưa bao giờ người ta nhắc đến underground nhiều như trong năm 2018 vừa qua. Với những bản hit lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội, loạt MV trăm triệu lượt xem Youtube, Underground đã trở thành một thế lực mới, thậm chí đủ khả năng áp đảo cả những nghệ sĩ mainstream.

Youtube và mạng xã hội đã mở ra một cơ hội mới cho những rapper Underground thay vì loanh quanh trong những sân chơi nhỏ hẹp. Thậm chí, hiện tượng "Hongkong1" còn trở nên nổi tiếng sau một đêm chỉ nhờ một đoạn video "say rượu" hát chơi. Một hiện tượng, một bài hit không thể giữ được sức hút lâu dài cho cả một nền giải trí mang tên Underground, nhưng hàng trăm cái tên đang ngày đêm hoạt động thì có thể. "Người lạ ơi" (Karik, Orange), "Thanh xuân" (Da LAB), "Thằng điên" (Justatee, Phương Ly), "Anh đếch cần gì nhiều ngoài em" (Đen, Vũ., Thành Đồng), "Hongkong1" (Nguyễn Trọng Tài)… hàng loạt những bản hit Underground lần lượt nối đuôi nhau để biến một làn sóng nhất thời trở nên hùng mạnh.

Chỉ trong vòng 1 năm qua, số lượng sản phẩm âm nhạc được tạo nên từ những nghệ sĩ Underground là không hề ít. Cũng giống như âm nhạc của giới Mainstream, khán giả đều phải "đãi cát tìm vàng", chọn lọc giữa loạt sản phẩm mới có thể tìm ra một vài điểm sáng. Càng ngày những sản phẩm của giới Underground càng trở nên chuyên nghiệp, đảm bảo được cả phần nghe lẫn phần nhìn. Sự chuyên nghiệp trong kĩ thuật đi kèm với sự độc đáo trong nội dung đã khiến cho Underground được dự đoán là còn phát triển lâu dài hơn nữa, đồng thời cũng khiến cho bộ mặt của Vpop thêm phần đa dạng về thể loại.

Giới Underground càng được biết đến nhiều hơn thì chất lượng của những sản phẩm hay kĩ năng của những nghệ sĩ càng được phân biệt rõ ràng hơn. Rap không còn là một thể loại "đọc thuộc" những bài văn xuôi có vần mà bất cứ ai cũng có thể trở thành nghệ sĩ. Từ chất giọng, flow cho đến lời rap đều cần kiến thức và sự rèn luyện kĩ năng theo thời gian, sự khổ luyện đó cũng không hề thua kém sự khổ luyện của những người ca sĩ. Những sự biến đổi về thể loại âm nhạc để luôn giữ được sự độc đáo cũng tốn rất nhiều chất xám của những nhà sản xuất không chuyên, thậm chí không ít những producer bước ra từ giới Underground ngày nay đã có kĩ năng vượt trội hơn hẳn những producer chuyên nghiệp.

Một thế hệ rapper/ nghệ sĩ Underground truyền cảm hứng

Đêm trao giải WeChoice Awards 2018 vừa khép lại, khán giả đã không ngừng chia sẻ lời phát biểu chân thật và đầy cảm xúc của rapper Đen Vâu: "Từ những ngày đầu Đen thu âm ở nhà, những người hàng xóm luôn than phiền tôi hát nhạc gì đây. Với giải thưởng này, bố mẹ tôi chắc hẳn sẽ bất ngờ và tôi hi vọng những người hàng xóm đã hiểu mình làm gì". 

Tại WeChoice Awards 2018, Đen Vâu được vinh danh trong 2 hạng mục đó là "Sản phẩm Underground được yêu thích" cho bản hit "Anh đếch cần gì nhiều ngoài em" và "Ca sĩ có hoạt động đột phá". Trên sân khấu lớn của Gala WeChoice Awards 2018, vẫn là một nghệ sĩ giản dị, không màu mè, Đen Vâu đã cất lên tiếng nói chung cho cả một thế hệ rapper kì cựu của rap Việt, những người có công lớn hơn cả trong việc đẩy âm nhạc Underground lên vị trí tiệm cận và sau đó là hòa mình vào dòng chảy của âm nhạc Việt Nam.

2018 quả thật là một năm mà Đen có nhiều đột phá trong âm nhạc nhờ những bản hit được chia sẻ rầm rộ. Những năm về trước, Đen được biết đến nhờ những bản rap viết về cuộc sống có phần lời đầy chất thơ, nhưng sự nổi tiếng của Đen lúc đó chỉ gói gọn trong cộng đồng những bạn trẻ có thói quen nghe nhạc Underground.

Khi tên tuổi của Đen Vâu vượt lên trên giới Underground và âm nhạc đưa anh đến với một cộng đồng khán giả lớn hơn, không ít người cho rằng Đen Vâu đã để mất đi cái chất của bản thân ở thời "Đi theo bóng mặt trời" hay "Mưa trên những mái tôn". Tuy nhiên, chính những thành tích mà Đen có được nhờ loạt sản phẩm trong năm 2018 đã đánh thức cả một quá trình sáng tạo âm nhạc thầm lặng, khi mà Đen Vâu làm nhạc vì đam mê và vì để chia sẻ cái tôi cá nhân của mình. Nhìn lại quá trình đó, không chỉ Đen Vâu mà còn rất nhiều những cái tên khác như Justatee, SpaceSpeakers… đều đã có một khoảng thời gian dài cố gắng nỗ lực mà không cần bất cứ sự thừa nhận nào.

"Trước nhiều người chỉ coi Underground là một trào lưu, tôi đi đâu làm gì cũng tự lực cánh sinh một mình, chẳng có được sự hậu thuẫn nào. Nhưng tôi nghĩ cũng phải có những hi sinh, những sự kiên trì ấy mới có được sự công nhận của khán giả với Underground như hiện tại", Justatee đã nói về chặng đường theo đuổi âm nhạc đầy gian nan của mình như thế. Những lời chia sẻ hài hước và chân thành về nghiệp rapper của Đen Vâu trong đêm gala WeChoice 2018 đã được lan truyền đến cho hàng triệu khán giả, nhưng những người hàng xóm của Đen có thể vẫn sẽ không hiểu được thứ âm nhạc mà anh đang theo đuổi, thậm chí sẽ không công nhận đó là âm nhạc.

Khoảng cách thế hệ luôn luôn tồn tại, dù là 10 năm trước đây khi những đứa trẻ ăn mặc theo phong cách hip hop bị cho là đua đòi hay là bây giờ, khi Underground đã không còn là một sân chơi mà là "kho báu" mới của làng giải trí. Tuy nhiên, với chặng đường đã qua và những sự công nhận đầu tiên, những rapper kì cựu của rap Việt đã truyền lại nguồn cảm hứng cho cả một thế hệ Underground kế cận.

Những câu nói như "chỉ cần theo đuổi đam mê âm nhạc với một trái tim chân thành và sự quyết tâm thì chắc chắn sẽ đến lúc được công nhận" luôn có phần sáo rỗng. Cần có tài năng, sự học hỏi và đương nhiên là một chút may mắn thì mới có thể có được Đen Vâu, Justatee… như ngày hôm nay. Nhưng cánh cửa Underground đã mở rộng hơn và chứa đựng nhiều cơ hội hơn bao giờ hết. Niềm tin về việc được sáng tạo âm nhạc để thỏa mãn cái tôi của bản thân nhưng đồng thời có thể trở thành một bộ phận của nền âm nhạc Việt Nam, có thể sống được bằng âm nhạc mà không cần lo lắng về vấn đề kinh tế…, hoặc đơn giản chỉ là để những người thân có cái nhìn thiện cảm hơn về đam mê vẫn luôn bị đánh giá là gàn dở, tất cả sẽ là động lực lớn để thế hệ những nghệ sĩ Underground kế cận tiếp tục thỏa sức phát huy sự sáng tạo của mình.