Tự tin ăn được mắm ở mọi miền nhưng chắc chắn bạn vẫn còn bỏ sót một loại mắm rất lạ từ đảo Lý Sơn

Chắc phải gọi Việt Nam là "vựa mắm" bởi đi dọc từ Bắc - Trung - Nam, mỗi vùng đều có những cái tên đặc sản. Nếu nhắc đến Hà Nội thì không thể quên mắm tôm, các tỉnh miền Trung nồng nàn với mắm nêm hay các loại mắm cá dân dã của miền Tây. Món ăn tuy nặng mùi nhưng đã thể hiện phần nào văn hóa ẩm thực của nước ta. Và đến vùng biển đảo Lý Sơn, bạn sẽ khám phá một hương vị không kém phần độc đáo, hấp dẫn. Đó chính là mắm nhum.

Nhum là món quà mà biển khơi đã dành tặng cho Lý Sơn và được người dân tận dụng để chế biến thành nhiều món ngon. Kể sơ qua thì có nhum kho, nhum trộn cơm hay nhum chưng cách thủy... Tuy nhiên, chẳng có gì đặc sắc bằng mắm nhum, thức quà bình dị gắn bó với đời sống nơi đây từ bao đời.

Nhum thường sống ở những gành đá ven bờ biển, chúng có hình dáng tròn và bung tỏa gai chi chít như một trái chôm chôm. Thường thì người Lý Sơn sẽ chọn "nhum ta" để chế biến thành mắm vì chúng có màu đỏ thẫm bắt mắt và thịt chắc, thơm hơn các loại khác. Không dễ để bắt được nhum, bạn phải men theo gành đá rồi dùng móc sắt giật khẽ chúng vào bao. Nếu khua mạnh, nhum sẽ bám chặt hơn và thậm chí là bắn gai vào tay.

Sau khi đã "săn" được nhum thì người ta rửa sạch để loại bỏ phần rong rêu bám bên ngoài vỏ. Cẩn thận tách thành hai mảnh rồi lấy từng lớp thịt bám phía trong ra. Công đoạn này phải thật khéo léo để thịt không bị vỡ, như thế thì ủ mắm mới ngon và thấm mùi. Chỉ cần cho những múi thịt tươi nguyên vào vại to, rắc muối theo tỉ lệ 1:1 và ủ kín trong bếp tro độ tầm 20 ngày là đã tạo ra những phần mắm đậm đà, thơm ngon.

Khi nhum chín, phần thịt dần dần nở ra và dậy lên một mùi thơm nồng nàn. Điểm đặc biệt của loại mắm này nằm ở sự giao hòa hoàn hảo của nhiều hương vị. Chạm nhẹ nơi đầu lưỡi, ấn tượng đầu tiên chính là cái ngọt tươi đặc trưng của món đồ biển, nhưng thoang thoảng đâu đó là chút chua chua, mằn mặn đan xen vào nhau. Sẽ chẳng diễn tả hết các tầng hương vị của mắm nhum, chỉ biết là một lần thưởng thức bạn sẽ nhớ mãi sự "rung động" mà món ăn này mang đến.

Mắm nhum thường được "sủng ái" trong nhiều bữa ăn tại Lý Sơn, người ta sử dụng chúng như một thứ nước chấm tuyệt hảo để tôn lên hương vị món. Đó có thể là thịt heo luộc cuốn bánh tráng hoặc đơn giản chỉ trộn cùng bún tươi cũng đủ bắt vị. Chẳng cần cầu kì, cao sang, thứ mắm sệt sền, sóng sánh cũng đủ quyến rũ thực khách bằng cái mằn mà đầy tinh tế.