Từ Oscar 2018, nhìn lại 90 năm thăng trầm của giải thưởng điện ảnh danh giá bậc nhất thế giới
Nếu như điện ảnh là một bài ca trải dài trong suốt bao năm tháng thì lễ trao giải Oscar là những nốt nhạc xao xuyến nhất, khiến người xem đón chờ nhất qua mỗi mùa, suốt từ năm 1929 tới nay.
Năm 1929, khi điện ảnh vẫn còn là một cái gì đó xa lạ với người dân trên khắp thế giới thì Oscar đã xuất hiện, thậm chí đi qua cả Chiến tranh thế giới thứ II. Tuy nhiên năm 1930 có tới 2 buổi lễ trao giải được tổ chức nên chính vì thế, Oscar 2018 chính là lễ trao giải thứ 90 của sự kiện điện ảnh danh giá bậc nhất hành tinh này.
Trải qua nhiều năm, đã có rất nhiều sự thay đổi, bổ sung; nhiều giải thưởng mới xuất hiện và tất nhiên, vô số giải thưởng cũng đã chìm vào dĩ vãng. Ngay cả tượng vàng Oscar cũng đã chứng kiến sự khác biệt qua nhiều năm ròng. Từ Oscar 2018, nhìn lại lịch sử 90 mùa giải thưởng điện ảnh hàn lâm lớn bậc nhất thế giới này để xem mọi thứ đã thay đổi như nào trong suốt gần 100 năm qua.
Lịch sử giải thưởng điện ảnh hàn lâm
Giải thưởng điện ảnh Oscar bắt đầu trao giải vào năm 1929 để tôn vinh những thành tựu điện ảnh từ năm 1927 đến năm 1928. Buổi lễ trao giải đầu tiên khá khác so với hiện tại. Người đứng đầu lễ trao giải năm đó là chủ tịch viện Hàn lâm, ông Douglas Fairbanks và chỉ có 15 tượng vàng được trao tặng. Thời điểm bấy giờ, sự kiện diễn ra vào ngày 16/5, thay vì cuối tháng Hai hay đầu tháng ba.
Trên thực tế, người ta không coi buổi lễ đó là một lễ trao giải. Nó giống như một bữa tiệc tối và chỉ dành cho những người được mời. Vỏn vẹn 15 phút, tất cả giải thưởng đã được trao. Đó cũng là buổi lễ trao giải mà không được truyền thông trên bất cứ phương tiện nào.
Đến năm 1930, có 2 buổi lễ trao giải được tổ chức. Buổi lễ đầu tiên diễn ra ngày 3/4 còn buổi thứ hai vào ngày 5/11. Cả 2 đều được phát trực tiếp trên đài. Các phim được đề cử cho buổi trao giải ngày 3/4 là những phim được công chiếu từ ngày 1/1/1928 cho đến 31/7/1929. Chính vì thế, cần một buổi lễ ngày 5/11 để tôn vinh những bộ phim sau đó cho tới năm 1930.
Thông thường, chỉ có một người chiến thắng tại mỗi hạng mục giải Oscar. Tuy nhiên có nhiều trường hợp, một số hạng mục lại trao giải cho tận 2 bộ phim.
Những cách tân trong lễ trao giải Oscar
Lễ trao giải Oscar thứ ba chính là lần đầu tiên xuất hiện danh sách đề cử. Phải đến lễ trao giải thứ bảy, các nhà tổ chức mới làm chặt về thời gian hợp lệ cho các bộ phim và giới hạn trong vòng một năm: từ 1/1 đến 31/12. Kể từ đó trở đi, tất cả các bộ phim phải được ra mắt vào thời gian đó mới được xét trong lễ trao giải cuối tháng 2/đầu tháng 3 năm sau.
Trên thực tế, lễ trao giải lần thứ 11 mới là lễ trao giải Oscar thực thụ khi đây là lần đầu tiên người ta đặt tên cho tượng vàng Oscar.
Lễ trao giải lần thứ 12 đánh dấu sự vinh danh phim màu đầu tiên với bộ phim Cuốn theo chiều gió. Đây cũng là lần đầu tiên có một người Mỹ gốc Phi đạt giải Oscar.
Bước chuyển mình tiếp theo tại Oscar là trong lễ trao giải lần thứ 25 tổ chức vào năm 1953 khi đây là lần đầu tiên, Oscar được truyền hình trên sóng của đài NBC. Trong những năm sau đó, một vài hạng mục mới xuất hiện và nhiều giải thưởng cũ ra đi. Tuy nhiên, về cơ bản là không có quá nhiều thay đổi sau đó trong lễ trao giải.
Các hạng mục trong lễ trao giải Oscar
Giải thưởng điện ảnh hàn lâm đầu tiên chỉ có 12 giải thưởng (và 3 giải thành tựu cống hiến):
12 hạng mục Oscar đầu tiên
1. Phim xuất sắc
2. Phim nghệ thuật và độc đáo nhất
3. Đạo diễn, dòng phim chính kịch
4. Đạo diễn, dòng phim hài kịch
5. Nam chính xuất sắc
6. Nữ chính xuất sắc
7. Kịch bản gốc xuất sắc
8. Kịch bản chuyển thể xuất sắc
9. Chỉ đạo nghệ thuật xuất sắc
10. Quay phim xuất sắc
11. Kỹ thuật dựng phim
12. Title Writing
Hiện tại, lễ trao giải điện ảnh có tới 24 giải thưởng ở mỗi mùa. Những giải thưởng này khá thống nhất và không thay đổi từ năm 2001 khi giải thưởng phim hoạt hình xuất sắc được thêm vào.
24 hạng mục Oscar hiện tại
1. Phim xuất sắc (từ năm 1928)
2. Đạo diễn xuất sắc (từ năm 1928)
3. Nam diễn viên chính xuất sắc (từ năm 1928)
4. Nữ diễn viên chính xuất sắc (từ năm 1928)
5. Nam diễn viên phụ xuất sắc (từ năm 1936)
6. Nữ diễn viên phụ xuất sắc (từ năm 1936)
7. Phim hoạt hình xuất sắc (từ năm 2001)
8. Phim hoạt hình ngắn xuất sắc (từ năm 1931)
9. Quay phim xuất sắc (từ năm 1928)
10. Phục trang xuất sắc (từ năm 1948)
11. Phim tài liệu xuất sắc (từ năm 1943)
12. Phim tài liệu ngắn xuất sắc (từ năm 1941)
13. Dựng phim xuất sắc (từ năm 1934)
14. Phim nước ngoài xuất sắc (từ năm 1947)
15. Phim ngắn xuất sắc (từ năm 1931)
16. Phục trang và làm tóc xuất sắc (từ năm 1981)
17. Nhạc nền xuất sắc (từ năm 1934)
18. Thiết kế sản xuất xuất sắc (từ năm 1928)
19. Hòa âm xuất sắc (từ năm 1930)
20. Dàn dự âm thanh xuất sắc (từ năm 1963)
21. Hiệu ứng hình ảnh xuất sắc (từ năm 1939)
22. Kịch bản chuyển thể xuất sắc (từ năm 1928)
23. Kịch bản gốc xuất sắc (từ năm 1940)
24. Ca khúc chủ đề xuất sắc (từ năm 1934)
Những hạng mục không còn xuất hiện
Vì nhiều lý do, có vô số hạng mục Oscar không còn xuất hiện nữa. Nhiều trường hợp đã được hợp nhất với các giải thưởng khác hoặc bỏ đi (như phim đen trắng). Trong đó bao gồm có những hạng mục như: Trợ lý đạo diễn, phim hài kịch, hạng mục viết tiêu đề phim, hạng mục phim nghệ thuật ấn tượng...
Tượng vàng Oscar
Năm 2017, có tổng cộng 3,048 tượng vàng được trao.
Trên thực tế, thiết kế tượng Oscar gần như không đổi sau 90 mùa giải thưởng. Người sáng tạo ra nó là giám đốc nghệ thuật của tập đoàn Metro-Goldwyn-Mayer, ông Cedric Gibbons. Bức tượng mô tả một hiệp sĩ cầm thanh kiếm và đứng trên bục với 5 vòng tròn, tượng trưng cho năm nhóm hạng mục lớn của Oscars: Diễn viên, đạo diễn, sản xuất, biên kịch và kỹ thuật.
Từ năm 1982 cho đến năm 2015, R.S. Owens - nhà máy ở Chicago - là nơi sản xuất những bức tượng này. Và thường thì phải mất 10 ngày mới xong được một bức tượng. Kể từ năm 2016, Viện Hàn lâm đã chọn hãng đúc mỹ nghệ Polich Tallix để chế tác thay cho R.S. Owens, và họ chỉ cần một tiếng rưỡi là có thể ra một thành phẩm hoàn chỉnh.
Mỗi năm, có nhiều tượng Oscar được sản xuất ra hơn số hạng mục. Đây là để phòng trường hợp có nhiều người lên nhận giải cho một hạng mục. Nếu thừa, tất nhiên là để đến năm sau.
Trên thực tế, cái tên tượng vàng Oscar cũng còn là điều không mấy người biết tới. Tuy nhiên, theo một số tin đồn, khởi nguồn của cái tên Oscar đến từ năm 1931. Bà Margaret Herrick - Thư ký điều hành của Viện Hàn lâm - nói vui rằng bức tượng này làm bà nhớ đến người bác mang tên Oscar của mình.
Nhà báo Sidney Skolsky cũng có mặt ở đó đã lập tức chộp lấy cái tên ấy và "giật tít" cho bài báo của mình như sau: "Một nhân viên đã trìu mến gọi bức tượng nổi tiếng này là Oscar". Số khác thì cho rằng, tên tượng vàng Oscar được đặt theo tên chồng của Bette Davis, người từng là chủ tịch hiệp hội điện ảnh Hàn Lâm. Kể từ đó, cái tên Oscar được ra đời.
Những kỷ lục về Oscars
Các bộ phim được đề cử nhiều nhất trong 1 năm: All About Eve (1950), La La Land (2017), và Titantic (1997) đều được 14 đề cử.
Những đề cử chiến thắng nhiều nhất trong một lễ trao giải: Ben Hur (1959), Titanic (1997), và Lord Of The Rings: Return Of The King (2003) đều nhận được 11 giải, trong đó Lord Of The Rings: Return Of The King được số giải bằng đúng số đề cử.
Người được đề cử nhiều nhất: Walt Disney với 59 đề cử.
Người chiến thắng nhiều nhất: Lại là Walt Disney với 22 lần chiến thắng.
Diễn viên được đề cử nhiều nhất: Meryl Streep với 21 lần đề cử và 3 lần được giải.
Diễn viên chiến thắng nhiều nhất: Katharine Hepburn với 4 giải Oscar.
Quốc gia có nhiều phim nước ngoài chiến thắng nhất: Italy với 14 phim, tuy nhiên Pháp được đề cử tới 40 lần mà chỉ thắng có 12 lần.
