Trào lưu làm phim giang hồ chưa kịp nguội, showbiz đã xuất hiện "trend" mới: Phim "bùa ngải"?

Chủ đề huyền bí, tâm linh từ lâu đã bị giới làm phim xem là một chủ đề "nhạy cảm" vì nếu làm không khéo sẽ bị vướng vào quy định cấm tuyên truyền văn hoá mê tín dị đoan của Cục điện ảnh. Vì vậy mà tuy nhạy cảm nhưng chủ đề tâm linh, bùa phép vẫn là một mảnh đất màu mỡ ít có người đặt chân đến khai phá. Mới đây, sự xuất hiện của phim điện ảnh Thiên Linh Cái và web drama Cừu Đen dường như là một dấu hiệu cho thấy các nhà làm phim đang dần mạnh tay hơn trong việc khai thác chủ đề nhạy cảm này, và khi đã dám đưa phim đến với khán giả thì tin chắc rằng ai cũng đã có cách xử lý chủ đề này để phim không bị dán mác "mê tín dị đoan".

So với những chủ đề kinh dị mang yếu tố tâm linh, ma quỷ; chủ đề bùa ngải có vị trí "gần" với án phạt của Cục Điện Ảnh hơn vì chủ đề bùa chú phép thuật dễ bị lầm lẫn là khuyến khích khán giả tin tưởng vào những hành động phi thực tế, cực đoan khi mang những bùa phép hại người của giới tâm linh lên màn ảnh rộng. Nên nếu làm dòng phim này, phải biết cách xử lý thật khéo để phim không bị mang màu sắc dị đoan.

Chủ đề tâm linh bùa ngải còn đòi hỏi một sự hiểu biết nhất định của người đạo diễn để thể hiện lên phim sao cho không bị ngây ngô, và đậm tính chất văn hoá "ngầm" của Việt Nam nhất có thể. Việc làm phim về tâm linh, huyền hoặc ở Việt Nam mà lại bị "nhiễm" những yếu tố phép thuật phương Tây hay các khu vực khác của châu Á vào sẽ khiến nhà làm phim trở nên ngây ngô trong mắt khán giả. Chính vì vậy mà rất ít ai dám đưa chủ đề này lên màn ảnh.

Từ bước chân tiên phong e dè

Nói e dè thì là hơi nói quá, vì một trong những tác phẩm đầu tiên của điện ảnh Việt đánh thẳng vào vấn đề này là Lời Nguyền Huyết Ngải (2011) đã không hề e dè khi thể hiện chủ đề nào chút nào. Phim xây dựng hẳn một cây huyết ngải bằng mô hình dựng vào giữa trường quay, khẳng định với khán giả về sự tồn tại song song về cộng đồng những người chuyên luyện bùa phép giữa xã hội hiện đại mà không hề kiêng dè bất cứ quy định nào.

Ấy vậy mà người ta vẫn kiêng dè chủ đề này như một "thánh địa" bỏ hoang ít dám lui tới. Đó là vì đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đưa được huyết ngải lên phim, thì không có nghĩa là ai cũng sẽ làm được. Trình độ lúc bấy giờ của ông đã cách các đạo diễn điện ảnh còn lại lúc đó quá xa. Năm 2012, khi phát hành Lời Nguyền Huyết Ngải, Bùi Thạc Chuyên đã rất cứng tay trong điều khiển hình ảnh, âm thanh và khẳng định uy tín trong mắt khán giả với Tay Đào Đất (2002), Sống Trong Sợ Hãi (2005) và Chơi Vơi (2010). Chưa kể mỗi phim kể trên đều mang về cho đạo diễn họ Bùi này một giải thưởng Cánh Diều Vàng, khi đó các đạo diễn thuộc thế hệ Việt Kiều mới chỉ chân ướt chân ráo về Việt Nam và kinh nghiệm lẫn việc nắm bắt thị trường vẫn chưa vững. Những đạo diễn miền Bắc nổi trội như Phan Đăng Di vẫn đắm chìm trong dòng phim lãng mạn, còn Phước Sang... thì lại chỉ biết làm phim "mì ăn liền" để thu lợi nhuận. Nói cách khác, thị trường điện ảnh thời gian này vẫn chưa ai đủ "lực" để thực hiện một tác phẩm lấy đề tài bùa ngải, táo bạo mà thành công, lại còn không bị "cấm chiếu" như đạo diễn Bùi Thạc Chuyên.

Trong khi đó, một đạo diễn "đủ" dũng cảm để làm phim bùa ngải cũng chỉ dám đề cập gián tiếp đến chủ đề này. Hãy nhìn sang dự án Scandal - Bí Mật Thảm Đỏ ra rạp vào năm 2012 của Victor Vũ. Phim chỉ dám "rón rén" đề cập tới nội dung liên quan đến việc các nghệ sĩ trong showbiz dùng bùa phép bí thuật để hãm hại lẫn nhau, nhưng cũng nhanh chóng giải thích với khán giả ở cuối phim rằng, tất cả mọi sự việc, kể cả chuyện bùa ngải đều là do Vân Trang... bịa ra.

Cho đến tận năm 2018, khi Victor Vũ đã dạn tay hơn trong việc nghiên cứu chủ đề tâm linh bí thuật này trong Người Bất Tử, thì cho dù anh có miêu tả kỹ tới mấy, chứng tỏ với người xem độ hiểu biết của anh về bùa chú cải tử hoàn sinh tới mấy đi chăng nữa, thì cuối phim vị đạo diễn vẫn chơi nước bài an toàn cũ, đó là đổ lỗi mọi chuyện cho... giấc mơ của Đinh Ngọc Diệp. Trường hợp của Victor Vũ, có cảm tưởng như anh rất muốn khai thác chủ đề phép thuật, tâm linh nhưng lại chưa đủ dũng khí để công nhận nó như một khía cạnh của xã hội. Cứ cuối một phim của mình, Victor Vũ lại ngầm bác bỏ mọi vấn đề mang màu sắc huyền bí mà anh từng đặt ra trong phim. Vậy thì cũng như không!

Đến những động thái táo bạo hơn

Người tiên phong, cũng như người tìm ra cách thể hiện chủ đề tâm linh một cách thực tế, rõ ràng và không "phủ nhận" sự tồn tại của một thế giới duy tâm có lẽ là Huỳnh Lập với web drama Ai Chết Giơ Tay. Vị đạo diễn tài năng từng chia sẻ rằng trước khi làm series Ai Chết Giơ Tay đã phải đắn đo rất nhiều, về cách làm sao cho phim của mình tuy nói về chủ đề tâm linh, bùa phép nhưng không tuyên truyền mê tín, dị đoan và Huỳnh Lập cùng ekip đã làm được điều đó sau thành công vang dội của Ai Chết Giơ Tay. Lúc này thì chìa khoá để làm phim bùa ngải đã được phát hiện. Đó cũng chính là thông điệp mà web drama của Huỳnh Lập muốn gửi đến khán giả. Thế giới tâm linh luôn tồn tại song song với thế giới vật chất, nhưng việc để cho bản thân bị ảnh hưởng bởi thế giới đó hay không? Lại là quyết định của mỗi người, chừng nào các nhà làm phim còn đưa ra được thông điệp này trong những phim về phép thuật, tâm linh của mình thì chừng đó phim vẫn còn chưa phạm vào ranh giới văn hoá phẩm tuyên truyền mê tín dị đoan.

Bám theo phát hiện của Huỳnh Lập, một năm sau khi Ai Chết Giơ Tay ra đời, những dự án về bùa ngải, bùa chú đã mạnh dạn xuất hiện nhiều hơn. Có thể thấy Thiên Linh Cái là một dự án tiên phong như vậy. Phim tái hiện lại vụ giết người, lừa đảo núp dưới bóng bùa ngải linh thuật từng gây chấn động các tỉnh miền Tây thời gian trước. Mặc dù Thiên Linh Cái miêu tả rất chân thực và táo bạo các chi tiết luyện bùa trong vụ án gốc, nhưng các nhà làm phim vẫn tự tin rằng phim sẽ được ra rạp vì xét cho cùng phim đã chọn thể hiện lại một trường hợp khá tiêu biểu của việc lầm lẫn giữa tâm linh với mê tín dị đoan. Các nạn nhân trong vụ án gốc, vì quá mê tín đã biến chính bản thân thành nạn nhân của một gã thầy bùa lừa đảo, sát nhân để rồi cuối cùng chẳng thu lại được gì ngoài cái chết. Việc luyện bùa luyện ngải có tồn tại là thật, nhưng phép màu chúng mang lại có linh nghiệm hay không lại là một chuyện khác, và việc quá mê tín sẽ khiến chúng ta dễ bị lợi dụng bởi những kẻ tâm địa không đàng hoàng.

Gần đây nhất là sự xuất hiện của web drama Cừu Đen, với vai diễn khách mời là Ninh Dương Lan Ngọc và các diễn viên chính là Fung La, Tú Hảo v.v... cũng là một tiếng nói đả kích việc tin tưởng quá lố của các cô gái lười làm nhưng thích hưởng thụ, muốn thành công thật nhanh để rồi chuốc lấy tai hoạ khi đi thỉnh những con búp bê huyền bí về nhà. Tuy có cách khai thác khác với Thiên Linh Cái, và cũng chưa biết được Cừu Đen sẽ xử lý ra sao để không trở thành một tác phẩm quảng bá cho nạn mê tín dị đoan, nhưng dựa vào trailer được tung ra, có thể thấy tinh thần chung của phim là đả kích vấn đề này chứ không phải cổ suý. Đây cũng là một hướng tiếp cận chủ đề bùa ngải, tâm linh khá an toàn và hiệu quả mà các nhà làm phim nên xem xét.

Tạm kết

Dù chưa thể nói trước xu hướng huyền bí, tâm linh này có nở rộ hay không, nhưng chắc chắn là các nhà làm phim đã mạnh dạn và sáng tạo hơn trong cách bóc tách, khai thác vấn đề chứ không còn nhát tay như hồi 5-10 năm về trước. Mà chuyện gì cũng vậy, phải làm trước thì mới biết được cách làm đúng và người này làm sai sẽ là cơ hội cho người khác học hỏi. Trong tương lai gần, hy vọng các nhà làm phim đừng sợ sai, sợ bị "cấm chiếu" nữa mà hãy táo bạo hơn trong việc khai thác, thực hiện những phim chủ đề tâm linh, bùa ngải để khán giả có thêm nhiều lựa chọn thú vị hơn ngoài rạp chiếu.

Thiên Linh Cái với sự tham gia của các diễn viên Hoàng Yến Chibi, Quang Tuấn, Đinh Y Nhung, Thanh Tú, Thanh Mỹ... sẽ ra rạp vào ngày 19/04 năm nay.