Nàng tiên cá Ariel da màu: Hành trình tìm kiếm sự công nhận hay màn "chơi lớn" khác biệt của Disney với dấu ấn tuổi thơ?

Cách đây không lâu, Disney đã khiến công chúng rầm rộ, chia thành hai phe với hai luồng ý kiến trái chiều khi danh tính nàng Ariel bản người thật cho dự án live-action của The Little Mermaid (Nàng Tiên Cá) được công bố, nhân vật gắn liền với tuổi thơ của những đứa trẻ cho đến một bộ phận không hề nhỏ những người đã trưởng thành, kể từ năm 1989 cho tới thời điểm hiện tại.

Đối với bất cứ dự án live-action hay chuyển thể nào cũng vậy, việc "bản người thật" có điểm tương đồng với nguyên tác luôn là yếu tố nhận được sự chú ý lớn từ phía khán giả. Một nàng tiên cá xinh đẹp, da trắng và nổi bật với mái tóc đỏ đã luôn gắn liền với hình dung của bất cứ ai từng biết tới nàng tiên cá Ariel huyền thoại của Disney. Với nữ chính được công bố là Halle Bailey, một cô gái có ngoại hình hoàn toàn trái ngược với tưởng tượng của khán giả cho một bản người thật, đã gây ra tranh cãi lớn trên MXH. Đỉnh điểm là khi hashtag #notmyAriel được trend mạnh mẽ trên twitter, bày tỏ sự phản đối khi để Halle Bailey đảm nhiệm vai nàng tiên cá.

Phe phản đối cho rằng, nhà sản xuất phải tôn trọng nguyên tác trong truyện cổ tích của Hans Christian Anderson, tôn trọng phiên bản hoạt hình Ariel với nàng tiên cá được lấy nguồn cảm hứng từ nữ diễn viên Alyssa Milano.

1. Đã có ai thấy nàng tiên cá?

Chắc chắn chưa hề có một ai đã nhìn thấy nàng tiên cá, kể cả nhà văn Hans Christian Andersen. Đặt bối cảnh câu chuyện được xuất bản lần đầu vào năm 1837, Hans Christian Andersen không thể nào tưởng tượng nàng tiên cá là một người da màu, cũng chưa từng đề cập quá cụ thể tới nhân vật nàng tiên cá có ngoại hình ra sao.

Xã hội của châu Âu nói chung và Đan Mạch nói riêng là thế giới của người da trắng, sự tồn tại của những người da màu hầu như không có bất kì vị trí nào trong xã hội. Chưa kể, đây là một ấn phẩm dành cho trẻ em, Vì vậy, ấn phẩm buộc phải có một bối cảnh phù hợp với số đông. Ngay cả phiên bản hoạt hình vào năm 1989, yếu tố công bằng (equality) hay những phong trào bình đẳng chưa hề mạnh mẽ như thời điểm hiện tại, The Little Mermaid cũng được thực hiện khi chưa có sự sáng tạo nào vượt quá xa so với phiên bản truyện gốc.

2. Nếu Ariel có thể là người da màu, Mulan có thể là người da trắng?

Sai. So với các nàng công chúa khác, Ariel được xác định không phải là người, chưa một ai từng thấy tiên cá. Chính vì vậy, cô ấy có thể đến từ bất kì chủng tộc nào. Tất cả nàng tiên cá cho đến thời điểm đều là sự tưởng tượng rập khuôn của con người. Đây có lẽ chính là cơ hội tốt để Disney giới thiệu một nàng công chúa hoàn toàn khác với tưởng tượng của công chúng.

Trong khi đó, các nàng công chúa khác đều được xác định chủng tộc của mình ngay từ phiên bản gốc. Hoa Mộc Lan (Mulan) là người Trung Quốc, Jasmine đến từ Ả Rập hay Tiana là người Mỹ gốc Phi. Việc casting của Ariel sẽ cởi mở hơn, mở ra nhiều cơ hội đến với các diễn viên không phải là người da trắng.

3. Tại sao Ariel phải là da màu?

Từng có khán giả cho rằng, "Khi tôi còn bé, tôi thật sự thích Ariel bởi vì cô ấy có mái tóc giống tôi. Điều này cực kì có ý nghĩa với tôi khi xung quanh mọi người hành xử rất thô lỗ chỉ vì ngoại hình khác lạ. Bây giờ, một nhóm các em nhỏ khác đã có một phiên bản The Little Mermaid dành cho họ. Sự hiện diện này rất quan trọng với chúng."

Chủ nhân của dòng tweet này là người có mái tóc xoăn đỏ. Đối với các bạn da trắng có mái tóc giống vậy, đôi khi sẽ bị kì thị vì khác biệt với số đông. Trong thế giới của trẻ nhỏ, sự khác biệt sẽ là điều khó chấp nhận nếu như không có định hướng từ gia đình, nhà trường và xã hội. Đó là lí do tại sao, đa số những trường hợp bị bắt nạt trong học đường đều xuất phát từ yếu tố khác biệt. Vì vậy, Ariel và những công chúa phiên bản mới của Disney đang thể hiện cho những nỗ lực, hết mình xây dựng cho con đường tiến tới sự bình đẳng trên toàn thế giới.

4. Tại sao Disney phải làm như vậy?

Từ một xưởng phim nhỏ được thành lập vào năm 1923, Disney đã tạo nên một đế chế có sức ảnh hưởng toàn cầu về cả văn hoá lẫn xã hội. Người ta có thể không biết tới người sáng lập Disney là ai, nhưng chắc chắn họ biết chuột Mickey hay một thế hệ thần tượng lừng lẫy được Disney đào tạo như Britney Spears hay Miley Cyrus.

Disney đã luôn ủng hộ cho sự công bằng (equality), thể hiện ngay từ số điểm tuyệt đối về môi trường làm việc công bằng nhất cho cộng đồng LGBT: đồng tính, song tính và chuyển giới, hay môi trường làm việc công bằng cho tất cả mọi người.

Những bộ phim của Disney sau này cũng bắt đầu mang đến một hình ảnh đa dạng hơn. Trước đây, các bộ phim hoạt hình huyền thoại của hãng vẫn còn đâu đó tồn tại những khuôn mẫu, điển hình như công chúa Jasmine trong bản hoạt hình năm 1992 giữ vai trò khá mờ nhạt so với dàn nam, đa phần các nhân vật đều có kiểu yêu từ cái nhìn đầu tiên, hạnh phúc mãi mãi về sau.

Còn bây giờ, trong những bản live-action mới đây, Disney đang dần "sửa" lại những hạn chế: công chúa Jasmine đã không còn phải "im lặng" trong bản phim mới nhất, nữ hoàng băng giá Elsa được cho đang trên con đường "come out", trở thành nàng công chúa đồng tính đầu tiên với những bài phỏng vấn khá cởi mở từ ekip sản xuất.

Những thay đổi này sẽ dần trở thành bước tiến để phù hợp với con đường tạo nên sự công bằng. Các sản phẩm truyền thông đại chúng không chỉ khắc họa về xã hội hiện tại, chúng còn góp phần tạo nên và xây dựng văn hoá, giải quyết các vấn đề nhức nhối được đề cập tới. Điển hình như việc thế hệ những người sinh năm 1980 trở về trước sẽ không cởi mở về vấn đề LGBT như thế hệ 1980 trở về sau. Rõ ràng, những chuyện như LGBT ngày trước sẽ ít được đề cập trên phương tiện truyền thông đại chúng hay các sản phẩm đương đại so với bây giờ.

Chính vì vậy, nếu như bạn ước ao con cái của mình được sống trong một thế giới công bằng trong tương lai, hãy ủng hộ những sản phẩm khác biệt như điều Disney đang làm với The Little Mermaid. Thế giới này sẽ không có những thay đổi, nếu như không có những người đi tiên phong.

"I just don't see things the way he does. I don't see how the world that makes such wonderful things - could be bad." (Tôi không nhìn nhận mọi thứ như cách ông ấy nhìn thấy. Tôi không nhìn nhận một thế giới làm nên những điều tuyệt vời - lại có thể tồi tệ). Đây là lời thoại của nàng tiên cá Ariel ngây thơ trước khi cất tiếng hát ca khúc Part Of Your World huyền thoại trong phiên bản năm 1989. Một lần nữa, Ariel thế hệ mới sẽ phải tìm kiếm sự chấp nhận, nhưng thay vì hoàng tử, mà là từ công chúng. Kết thúc của Ariel lần này sẽ là một cái kết mở mà thời gian sẽ trả lời. Liệu Ariel sẽ tan thành bọt biển hay có một cái kết hạnh phúc mãi mãi về sau sẽ nằm trong tay của chính mỗi khán giả.