Mỹ: Xe công nghệ “giật khách” xe công cộng

Giới chức và các chuyên gia giao thông từng hy vọng xe công nghệ (như Uber, Grab, Go-Jek…) có thể hỗ trợ đắc lực cho phương tiện công cộng và giảm phương tiện cá nhân. Tuy nhiên, nhiều cuộc khảo sát và nghiên cứu cho thấy, xe công nghệ đang làm thui chột nhu cầu sử dụng phương tiện công cộng tại nhiều nước trên thế giới, nhất là Mỹ.

Xe công nghệ “cướp” khách của dịch vụ vận tải công cộng

Theo kết quả khảo sát mới nhất do Masabi - dịch vụ đặt vé qua điện thoại, phối hợp với hệ thống vận tải cùng các công ty cung cấp dịch vụ gọi xe qua ứng dụng như Uber, Lyft thực hiện cho thấy, xe công nghệ khiến việc tiếp cận hệ thống vận tải đại chúng ở Mỹ sụt giảm.

Khảo sát 1.000 thanh niên tại Mỹ cho kết quả, chỉ 1/3 số người được hỏi (tương đương 35%) cho biết, họ thỉnh thoảng kết hợp vận tải công cộng với dịch vụ xe công nghệ.

Một báo cáo khác do nhà nghiên cứu về giao thông, TS. Regina Clewlow đến từ Đại học California cho thấy, phần lớn những người tham gia khảo sát một khi đã sử dụng dịch vụ xe công nghệ sẽ ít dùng dịch vụ vận tải công cộng.

Báo cáo cho thấy: “Xe công nghệ khiến người dân Mỹ rời xa xe buýt (giảm 6%) và dịch vụ tàu nhẹ (giảm 3%)”.

Hơn nữa, các tác giả của nghiên cứu còn nhận thấy, sự ra đời của dịch vụ gọi xe không giúp kéo giảm số dặm di chuyển trên đường của người dân tại các thành phố lớn như: Boston, New York, Washington D.C, Seattle, đồng nghĩa không giúp giải quyết tắc nghẽn giao thông. Khảo sát này được thực hiện trên 4.000 người Mỹ và hơn một nửa trong số họ sống tại các khu vực đông dân.

Một nghiên cứu khác cũng cho kết quả tương tự, củng cố thêm lập luận dịch vụ xe công nghệ làm giảm lượng khách vận tải công cộng - đó là khảo sát do cố vấn giao thông Bruce Schaller, cựu Phó ủy viên Giao thông TP New York thực hiện.

Theo ông Schaller, các dịch vụ như Uber, Lyft không chỉ làm tổn hại tới ngành taxi mà còn “cướp” mất khách của dịch vụ vận tải công cộng. Ở nhiều thành phố lớn, tình trạng người sử dụng xe buýt, tàu điện ngầm… sụt giảm đáng kể.

Cắt giảm tuyến buýt vì vắng khách

Thực tế mà Cơ quan Vận tải Pinellas Suncoat (PSTA) từng phải đối mặt chính là minh chứng cho những nhận định trên. Năm 2016, với sự phát triển của Uber, PSTA chứng kiến số lượt người sử dụng các tuyến xe buýt cố định của bang Florida giảm khoảng 11% - mức giảm thấp nhất của bất cứ hệ thống giao thông lớn nào ở Mỹ.

Vì thực trạng đó, công ty vận tải công cộng của Florida đã phải hủy một số tuyến xe buýt và tìm cách thay đổi tình hình hoạt động. Nhằm bao quát được những khu vực mà họ  không thể cung cấp dịch vụ công cộng, PTSA đã trợ cấp cho Uber để cung cấp dịch vụ giá rẻ tại đây, trở thành cơ quan vận tải đại chúng đầu tiên của Mỹ thực hiện phương thức kết hợp kinh doanh này.

PTSA công bố dự án “Kết nối trực tiếp” vào tháng 2/2016; trong đó, cơ quan Nhà nước này sẽ trợ giá 5 USD/chuyến đi do Uber và công ty taxi địa phương cung cấp đến và đi từ 24 điểm dừng xe buýt đông khách tới tối đa 1.000 lượt khách/tháng.

Kể từ đó, mô hình kết hợp này ngày càng được mở rộng. Báo cáo do Viện Phát triển đô thị thuộc Đại học DePaul cung cấp, từ năm 2016, có ít nhất hơn 27 cộng đồng trên khắp nước Mỹ kết hợp với Uber, Lyft và các công ty giao thông công cộng khác để bổ sung hoặc thay thế các dịch vụ truyền thống.

Tuy nhiên, theo một số chuyên gia nhận định, mô hình hợp tác với dịch vụ gọi xe có thể giúp các công ty xe công nghệ phát triển nhưng cũng có thể gây thêm áp lực đối với chính các công ty này khi họ trở thành dịch vụ phụ trợ cho giao thông công cộng được nhiều người sử dụng.

Nhờ được hỗ trợ phí nên hiện tại mô hình kết hợp giữa phương tiện công cộng và xe công nghệ được ưa chuộng.

Nhưng nếu người sử dụng phương tiện giao thông công cộng ngày càng phụ thuộc vào Uber và các dịch vụ đi xe khác trong hoạt động đi lại hàng ngày, thì khi các dịch vụ này cố tăng chi phí đi lại để đạt lợi nhuận, họ có thể đối mặt phản ứng dữ dội.