Lịch sử thăng trầm của dân gốc Á tại Hollywood: Từ nỗi đau mất vai đến hội Rich Kid Singapore
Dù là một cộng đồng không hề nhỏ nhưng người gốc Á ở Mỹ vẫn phải đang đấu tranh để thấy được tiếng nói của mình nhiều hơn trong các bộ phim của Hollywood.
Với bộ phim chuyển thể tiểu thuyết Crazy Rich Asians (Con Nhà Siêu Giàu Châu Á) sắp ra rạp tới đây, Hollywood đã tạm gác lại các động thái "tẩy trắng" nhân vật để mang đến một sản phẩm với dàn diễn viên chính hoàn toàn là người gốc Á. Kể từ The Joy Luck Club năm 1993, đây là lần đầu tiên một dự án có dàn diễn viên như vậy được thực hiện. Theo thống kê năm 2017, có tới 5.8% dân số Mỹ là người gốc Á nhưng không có nhân vật người châu Á nào xuất hiện trong 37 bộ phim ăn khách nhất năm của nước này (nghiên cứu của đại học Southern California).
Vì thế, tính đến thời điểm này, Crazy Rich Asians không chỉ đại diện cho sự đa dạng sắc tộc ở xã hội Mỹ mà còn mang trách nhiệm là bước đi khởi đầu cho các bộ phim có diễn viên chính gốc Á tiếp theo được thực hiện. Bước đi này không chỉ đến từ sự đấu tranh của khán giả mà còn là của những cái tên như Lý Tiểu Long, Wayne Wang, Lý An trong những thập kỷ trước. Để biết con đường tỏa sáng vươn ra khỏi châu lục của dân châu Á như thế này, cùng nhìn lại dòng lịch sử phức tạp của người gốc Á trong các bộ phim của Hollywood như sau nhé!
Năm 1918: Sessue Hayakawa mở một studio phim
Diễn viên phim câm người Nhật Bản Sessue Hayakawa được biết đến là ngôi sao người Mỹ gốc Á đầu tiên. Năm 1918, ông tích luỹ đủ vốn để mở hãng phim riêng tên là Haworth Pictures Corp sau khi đã nhẫn nhịn quá đủ trước cái nhìn đầy định kiến và phiến diện về người châu Á trong phim của Hollywood.
Trong quá trình điều hành Haworth, ông đã sản xuất 23 phim và là một trong những diễn viên được trả lương cao nhất. Năm 1922, Hayakawa rời Hollywood khi làn sóng bài châu Á lên đến cao trào rồi trở lại sau đó khi thế chiến thứ hai kết thúc. Năm 1957, ông nhận được một đề cử Oscar cho vai diễn trong phim The Bridge on the River Kwai.
Năm 1935: Anna May Wong bị Luise Rainer lấy mất vai diễn gốc Á
Nữ diễn viên gốc Trung Quốc Anna May Wong là một ngôi sao phim câm của thập niên 20 nhưng thường bị đóng đinh vào những vai gốc Á khuôn mẫu. Khi tiểu thuyết The Good Earth của Pearl Buck được chuyển thể thành phim, Wong bày tỏ với truyền thông rằng bà muốn vào vai nhân vật người Trung Quốc trong tác phẩm.
Tuy nhiên, nguyện vọng của Wong đã bị từ chối bởi nhà sản xuất muốn một diễn viên da trắng đảm nhiệm vai này. Ngoài ra, đạo luật chống hôn nhân khác sắc tộc của thời điểm đấy cũng không cho phép một người phụ nữ không phải da trắng đóng vai vợ của của một người da trắng.
Cuối cùng năm đó Luise Rainer thắng giải Oscar cho vai người Trung Quốc của mình. Đây có thể coi là thời kỳ đỉnh cao của phân biệt chủng tộc tại Hollywood khi họ tạo ra hai nhân vật là Fu Manchu và Charlie Chan do các diễn viên da trắng trang điểm để thủ vai một cách đầy định kiến và hoang đường.
Năm 1961: Flower Drum Song là bộ phim âm nhạc đầu tiên ở Hollywood có diễn viên chính gốc Á
Ngay cả ở thời này thì việc làm một phim có người gốc Á đóng chính vẫn rất mạo hiểm. Cùng năm đấy thì Mickey Rooney cũng vào vai một ông hàng xóm răng hô người Nhật trong phim kinh điển Breakfast at Tiffany’s.
Trong rất nhiều năm sau đó, người gốc Á ở Mỹ vẫn mang những cảm xúc lẫn lộn về bộ phim này. Lý do bởi bộ phim chứa đầy những định kiến cổ hủ về người châu Á khi nhấn mạnh vào hai nhân vật một người vợ ngoan hiền cam chịu và một cô nàng đào mỏ khét tiếng nhưng suốt 56 năm sau khán giả vẫn chưa được thấy người gốc Á nào khác hát và nhảy trên sân khấu lớn này ở Hollywood.
Năm 1973: Mãnh Long Quá Giang đưa Lý Tiểu Long trở thành huyền thoại bất tử
Sau vai Kato trong The Green Hornet, Lý Tiểu Long vẫn rất khó khăn để tìm được cho mình một vai chính ở Hollywood. Đã từng có một TV series tên Kung Fu được lên kế hoạch cho anh đóng vai chính nhưng sau này lại bị David Carradine lấy mất vai. Cố gắng nhiều nhưng không thành, Lý Tiểu Long quay lại Hồng Kông để lập nghiệp.
Ở đây anh đóng trong ba phim lớn và nhờ đó được Warner Bros để ý. Họ mời anh đóng chính cho Mãnh Long Quá Giang. Tuy nhiên, Lý Tiểu Long qua đời trước khi phim ra mắt sáu ngày, đóng lại trang cuối cho giấc mơ Hollywood vẫn còn chưa kịp cất cánh. Tuy nhiên, Mãnh Long Quá Giang là bước đi then chốt để những ngôi sao võ thuật gốc Á sau này như Thành Long và Lý Liên Kiệt vươn lên ở Mỹ.
Năm 1983 và 1985: Gandhi và The Killing Fields thắng lớn tại Oscar
Bộ phim tiểu sử về nhà lãnh đạo Gandhi đạt 8 giải Osars, bao gồm phim hay nhất, diễn viễn chính xuất sắc nhất. Ben Kingsley, người thủ vai Gandhi mang trong mình hai dòng máu Anh và Ấn. Hai năm sau, The Killing Fields, bộ phim về hai nhà báo chạy trốn khỏi chế độ Khơ Me Đỏ ở Campuchia thắng giải diễn viên phụ xuất sắc nhất với diễn viên Haing S. Ngor. Cho đến nay, Kingsley, Ngor và Miyoshi Umeki là ba diễn viên gốc Á duy nhất từng thắng giải diễn xuất ở Oscar.
Ben Kingsley có được vinh quang trong vai nhà lãnh đạo Gandhi
Năm 1993: Joy Luck Club tìm thấy thành công
Đại diễn gốc Á Wayne Wang được mọi người biết đến nhờ bộ phim Chan is Missing năm 1982. Đây là bộ phim độc lập đầu tiên do một người Mỹ gốc Á đạo diễn được cộng đồng ngoài gốc Á ở Mỹ tán dương. Sau đó là đến The Joy Luck Club, bộ phim mainstream đầu tiên của Wang ở Hollywood vừa thành công về thương mại, vừa thành công về chuyên môn.
Năm 1993: The Wedding Banquet (Hỷ Yến) khiến Lý An trở thành một cái tên lớn ở Hollywood
Bộ phim hài The Wedding Banquet của Lý An là dự án thu lời nhiều nhất trong năm nếu tính theo tỷ lệ phần trăm, kiếm về 23.6 triệu đô so với doanh thu chỉ là 1 triệu đô. Sau đó, Lý An trở thành người đầu tiên không phải da trắng thắng giải đạo diễn xuất sắc nhất ở Oscar 2005 với Brokeback’s Mountain. Ông dành thêm một giải Oscar nữa cho Life of Pi năm 2012. Bộ phim võ thuật Ngoạ Hổ Tàng Long của Lý An cho đến nay vẫn là phim nói tiếng nước ngoài ăn khách nhất tại Mỹ.
Năm 1998: Mulan là phim hoạt hình đầu tiên của Disney có dàn diễn viên lồng tiếng chủ yếu là gốc Á
Mulan là bộ phim của Disney dựa trên nhân vật lịch sử nữ anh hùng Hoa Mộc Lan là con gái của một người lính già. Thương cha, nàng cải trang thành nam để tòng quân thay cho ông. Để lồng tiếng cho phim, Disney đã thuê nữ diễn viên gốc Hoa Rita Hsiao lồng tiếng cho vai chính và rất nhiều diễn viên gốc Á khác như Ming-Na Wen, B.D.Wong, James Hong, Pat Morita và Geogre Takei.
Năm 1999: The Sixth Sense trở thành một hiện tượng văn hoá
Câu thoại "tôi nhìn thấy được người đã chết" của Haley Joel Osment đã trở nên kinh điển trong trí nhớ của cả một thế hệ khán giả và đạo diễn người Mỹ gốc Ấn Độ M. Night Shyamalan hiện đang có cho mình một phong cách làm phim kinh dị cực kỳ đặc biệt và luôn kết thúc bằng một cú twist không thể ngờ tới.
Dù có nhiều thời điểm phong độ tụt thảm hại như bom xịt The Last Airbender nhưng Shyamalan đã quay trở lại với bộ ba phim Unbreakable mà phần cuối Glass đang rất được mong chờ vào năm 2019.
Năm 2004: Harold & Kumar là loạt phim Hollywood đầu tiên cho diễn viên gốc Á đóng chính
Khi Harold & Kumar Go to White Castle do John Cho và Kal Penn ra rạp năm 2004, nó không phải là thành công "khủng" ở phòng vé. Nhưng ki ra đĩa DVD, bộ phim đã được lan truyền một cách khủng khiếp và được bật đèn xanh cho hai phần tiếp theo là Escape From Guantanamo Bay năm 2008 và A Very Harold & Kumar Christmas năm 2011.
Năm 2017: Ghost in the Shell dính scandal "tẩy trắng"
Danh sách những bộ phim bị các nhà hoạt động người Mỹ gốc Á lên án phản đối tẩy trắng bao gồm Short-Circuit, 21, Aloha, Dragonball: Evolution và vẫn còn tiếp tục. Tuy nhiên, khi Scarlett Johansson vào vai diễn kinh điển - thiếu tá Motoko Kusanagi trong phim chuyển thể anime Nhật Bản Ghost in the Shell, nạn tẩy trắng mới trở thành một thứ gì đó mà cả Hollywood phải quan tâm. Giám đốc điều hành của Paramount, ông Kyle Davies thừa nhận rằng việc nhận chỉ trích liên quan đến tẩy trắng là cực kỳ bất lợi cho việc kinh doanh.
Năm 2017: The Big Sick đưa Kumail Nanjiani thành sao
Kamail Nanjiani và Emily Gordon đã viết kịch bản dựa trên câu chuyện tình trong đời thực của họ và được đề cử Oscar cho kịch bản gốc xuất sắc nhất. Đây là lần đầu tiên một bộ phim Hollywood đào sâu vào trải nghiệm tình cảm của người nhập cư Mỹ gốc Á đề cập tới nhiều vấn đề xã hội ẩn giấu trong lòng nước Mỹ.
Sao nam người Pakistan Kumail Nanjiani tìm thấy thành công rực rỡ trong vai Kumail
Mặc dù được nhiều ca ngợi nhưng bộ phim cũng nhận phải những lời chỉ trích cho sự khắc hoạ rập khuôn về phụ nữ Nam Á. Làn sóng phản đối này đang là ví dụ điển hình cho những khó khăn khi làm phim về những cộng đồng thiểu số tại Mỹ.
Năm 2018: Crazy Rich Asians khắc hoạ cuộc sống của rich kid châu Á
Vốn bị rập khuôn trong các vai mọt sách, giỏi võ, ma mị, hình tượng người châu Á trên màn ảnh Hollywood sẽ có cơ hội đổi thay với dự án tham vọng Crazy Rich Asians. Lần đầu tiên sau 25 năm một studio hàng đầu thế giới như Warner Bros. đã quyết định đưa lên màn bạc bộ phim với dàn cast đa số là người gốc Á. Phim không chỉ gạt bỏ những định kiến về người châu Á mà còn là bữa tiệc thị giác khám phá đời sống thượng lưu của giới siêu giàu Singapore.
Crazy Rich Asians (Con Nhà Siêu Giàu Châu Á) ra mắt từ ngày 24/8 tại các hệ thống rạp trên toàn quốc.
(Nguồn: South China Morning Post)
