Khi thiên tài nghệ thuật cũng "mắc tội", liệu tài năng có cứu nổi đời tư bê bối?

Trong nghệ thuật nói chung và điện ảnh nói riêng, ta bắt gặp không ít hiện tượng những thiên tài nghệ thuật lại có đời tư bê bối, thậm chí phạm phải những sai lầm khó tha thứ. Nếu gạt bỏ những scandal đời tư sang một bên, họ vẫn là những tài năng đáng được trân trọng với những đóng góp không hề nhỏ cho nghệ thuật. Có những nghệ sĩ danh tiếng sụp đổ sau một đêm, tiếng xấu đeo bám họ suốt đời khi vướng phải bê bối. Có người lại vượt qua tất cả để tiếp tục thăng hoa trong sự nghiệp. Vậy họ - những nghệ sĩ tài năng cũng đồng thời là kẻ tội đồ có đáng được tha thứ?

Khi thiên tài cũng là "kẻ tội đồ"

Chúng ta tồn tại giữa cuộc đời với rất nhiều bộ mặt, con người trong công việc khác con người trong gia đình, một người lãnh đạo tốt hay một nhân viên mẫu mực chưa chắc đã là người chồng, người cha tốt trong gia đình. Thế nên người tốt hay xấu chỉ mang tính tương đối.

Đối với nghệ sĩ sự "phân thân" lại càng rõ ràng, dường như con người nghệ thuật và con người đời thường là hai người hoàn toàn khác biệt. Họ là những nghệ sĩ tài năng, họ thăng hoa trong nghệ thuật nhưng trong cuộc sống họ là những người cha vô trách nhiệm, trong công việc họ là những đồng nghiệp hà khắc. Ít ai có thể duy trì được hình ảnh đẹp đẽ hoàn hảo cả trong sự nghiệp lẫn đời tư, có chăng người ta che đậy kỹ đến đâu, hình ảnh của họ vẫn luôn hoàn mỹ cho đến khi bê bối của họ được khui ra.

Mới đây, nhà văn Kim Dung, cha đẻ của những tiểu thuyết kiếm hiệp - nguồn cảm hứng bất tận cho những bộ phim chuyển thể đã qua đời ở tuổi 94. Dẫu ông đã đi trọn một đời người và mất vì tuổi gia sức yếu, song sự ra đi của ông vẫn khiến người hâm mộ thương tiếc. Kim Dung có một sự nghiệp thành công rực rỡ, danh tiếng, tiền bạc ông không thiếu nhưng lại có cuộc sống gia đình đầy bi kịch.

Kim Dung đã có ba lần kết hôn nhưng vì ông quá miệt mài với nghiệp viết nên những người vợ của ông đều không được tận hưởng hạnh phúc trọn vẹn bên chồng. Trong số các bà vợ của ông phải kể đến Chu Mai, một cô gái xinh đẹp, có học thức đã kề vai sát cánh bên ông trong những năm tháng khó khăn nhất, bà vừa chăm sóc các con, vừa phụ tá cho công việc của chồng. Tiếc thay khi sự nghiệp của Kim Dung thăng tiến cũng là thời điểm hôn nhân của họ rạn nứt, Kim Dung đến với người vợ thứ ba kém ông gần 30 tuổi. Việc chia tay Chu Mai là nỗi ân hận nhất đời Kim Dung, ông luôn tự dằn vặt mình đến tận khi nhắm mắt. Ông nói trên tờ Minh báo rằng: "Cuộc đời tôi có hai nỗi đau, đó là Chu Mai và hai con".

Hội những ông chồng vô tâm trong giới nghệ sĩ còn phải kể đến đạo diễn bậc thầy Hayao Miyazaki, cha đẻ của những bộ phim anime kinh điển. Trong suốt cuộc đời của mình, Miyazaki đã vắt kiệt sức lực cho sự nghiệp làm phim. Cũng vì quá mải mê chăm chút cho sự nghiệp nên ông đã phó mặc hoàn toàn việc nuôi dạy con cho vợ. Không những thế, ông còn xung đột căng thẳng với con trai của mình Goro Miyazaki – cũng là đạo diễn làm việc dưới trướng ông tại Ghibli.

Miyazaki tạo ra những bộ phim về gia đình nhưng ông lại vô tâm với gia đình của mình.Một người chồng hời hợt với gia đình, vô trách nhiệm với con cái liệu có thể tạo ra những bộ phim cảm động về gia đình? Câu trả lời nằm trong chính những tác phẩm của ông. Hẳn chúng ta đã từng rưng rưng khi xem My Neighbor Totoro (1988) hay Spirited Away (2001), đó đều là những bộ phim rất nhân văn dưới bàn tay nhào nặn của Miyazaki. Bộ phim hoạt hình dài cuối cùng của ông The Wind Rises (2013) như tiếng lòng ăn năn từ đáy lòng ông. Trong bộ phim này, nhân vật chính Horikoshi Jirō (Anno Hideaki) vì quá mải mê với sự nghiệp chế tạo ra những chiếc máy bay mà đã đánh mất hạnh phúc gia đình, để rồi cả phần đời còn lại sống trong nuối tiếc, dằn vặt và đau đớn.

Người bạn thân nổi tiếng và cũng là cộng sự ăn ý nhất của Hayao Miyazaki phải kể đến Isao Takahata, đồng sáng lập Studio Ghibli. Ông nổi tiếng với những bộ phim nghệ thuật giàu giá trị hiện thực và thường xuyên thử nghiệm những phong cách vẽ khác nhau. Ông tâm huyết với nghệ thuật đến mức thường đặt ra những tiêu chuẩn cao chót vót khiến đồng nghiệp luôn cảm thấy căng thẳng và sợ hãi. Chính ông đã gián tiếp dẫn đến cái chết của đạo diễn Yoshifumi Kondo, người được chọn làm kế vị ở Ghibli. Đây là vết đen đáng tiếc trong sự nghiệp của Takahata, khiến ông mang theo mặc cảm tội lỗi đến hết đời. Chính sự vô tâm và hà khắc của Miyazaki và Takahata đã dẫn đến việc Studio Ghibli không có người kế vị xứng tầm, các họa sĩ thực lực của Ghibli dần rời đi hoặc tự mở công ty mới, "đế chế" Ghibli hiện đang đứng trên bờ vực sụp đổ.

Những nghệ sĩ kể trên vô tâm với gia đình, hà khắc với đồng nghiệp phần lớn do quá đam mê sự nghiệp, vì thế sai lầm của họ có thể phần nào cảm thông. Tuy nhiên có những nghệ sĩ lại dính những bê bối đời tư nghiêm trọng không liên quan đến nghệ thuật và những scandal liên quan đến nhân cách thường khó nhận được sự cảm thông và tha thứ từ công chúng.

Ảnh hậu Kim Min Hee, "nàng thơ" mà đạo diễn Park Chan Wook từng hết lời ca ngợi là "nữ diễn viên hạng A được thèm muốn nhất ở thời điểm hiện tại" lại bị tố giật chồng, ngoại tình với đạo diễn Hong Sang Soo hơn cô tới 22 tuổi. Cô xinh đẹp, có tài nhưng lại làm điều trái với đạo đức xã hội, ảnh hưởng xấu tới hình ảnh một người của công chúng. Làn sóng giận dữ của công chúng Hàn Quốc càng lan rộng khi đạo diễn Hong Sang Soo chính thức ly hôn vợ để đến với tình trẻ. Scandal này đã khiến Kim Min Hee mất rất nhiều hợp đồng quảng cáo, nhiều fan hâm mộ quay lưng và ném ảnh cô vào sọt rác.

Cứ lắm tài là được phép nhiều tật?

Giới nghệ sĩ là những người giàu sáng tạo, sống bằng cảm xúc nhiều hơn lý trí nên mới sinh ra những con người "lắm tài nhiều tật". Thực ra việc trở thành người lắm tài nhiều tật đôi khi không phải là sự lựa chọn cố ý của họ. Như Kim Dung hay Hayao Miyazaki là vì quá tập trung cho sự nghiệp mà bỏ bê gia đình, không chỉ nghệ sĩ mà bất cứ ai quá mải mê đeo đuổi sự nghiệp cũng dễ trở thành người chồng, người cha vô tâm như họ. Bởi lẽ niềm đam mê nghệ thuật của họ là số 1 và không thể phân tâm cho bất cứ điều gì khác nữa. Cho nên để dành nhiều hơn thời gian cho công việc, họ buộc phải bớt xén thời gian dành cho gia đình.

Với Isao Takahata, sự hà khắc đến từ việc kỳ vọng quá cao vào những tác phẩm nghệ thuật. Chính ông cũng tự "hành xác" chính mình trước khi hành đồng nghiệp phải chịu khổ theo. Có lẽ ông cũng chỉ mong đồng nghiệp tiến bộ, cho ra đời những tác phẩm xuất sắc để trở thành người kế vị xứng tầm. Việc gián tiếp gây ra cái chết của Kondo chỉ là sự cố ngoài ý muốn và điều này cũng đã khiến ông phải hối hận suốt đời.

Còn với Kim Min Hee, một minh tinh đang trên đà phát triển rực rỡ lại chọn gắn bó với người đàn ông đáng tuổi cha chú và đã có vợ con. Điều gì khiến cô sẵn sàng đánh đổi như vậy? Đó có thể là tình yêu, là sự tri âm trong nghệ thuật, dẫu xét theo hệ quy chiếu của đạo đức xã hội thì cô đáng bị lên án. Kim Min Hee và Hong Sang Soo còn đem chuyện tình trái ngang của họ vào trong bộ phim On the Beach at Night Alone (2017), bộ phim đã giúp Kim Min Hee giành giải Gấu bạc cho hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại LHP quốc tế Berlin.

Liệu tài năng có cứu nổi đời tư bê bối?

Khi scandal của nghệ sĩ bị phanh phui thì nhiều khả năng tác phẩm của họ sẽ bị công chúng tẩy chay, đó chính là cách để khán giả phát huy quyền lực của mình. Tuy nhiên công và tội của họ cần được phân định rạch ròi. Những đóng góp của họ cho nghệ thuật vẫn là điều cần được ghi nhận và rất đáng trân trọng. Tuy nhiên tội lỗi của họ không thể mang tài năng ra để bào chữa.

Khi một tác phẩm được ra mắt trước công chúng thì số phận của nó do công chúng định đoạt. Nghệ thuật luôn đứng ngoài những bê bối, hận thù và tác phẩm thì hoàn toàn vô tội. Những tác phẩm của Hayao Miyazaki và Isao Takahata vẫn được đánh giá cao về tinh thần nhân văn và giá trị nghệ thuật. Những bộ phim của Ghibli sẽ mãi mãi truyền cảm hứng cho khán giả.

Bất chấp scandal giật chồng, minh tinh Kim Min Hee vẫn được vinh danh với những giải thưởng nghệ thuật cao quý trong và ngoài nước. Ngay khi thời điểm mới nổ ra scandal ngoại tình, lượng người đến rạp xem The Handmaiden (2016) do Kim Min Hee đóng vai nữ chính vẫn không hề giảm sút. Bộ phim On the Beach at Night Alone mà Hong Sang Soo và Kim Min Hee hợp tác vẫn được đánh giá cao về chất lượng nghệ thuật.

Tạm kết

Hình tượng người nghệ sĩ sẽ hoàn mỹ hơn nếu họ có một sự nghiệp thăng hoa và một đời tư trong sạch. Tiếc rằng thế giới này không có gì là hoàn hảo, đôi khi thiên tài và kẻ tội đồ lại là cùng một người. Dẫu thế những tác phẩm của họ vẫn nên được đón nhận khách quan và được đánh giá đúng với giá trị của nó. Trong một số trường hợp, những khiếm khuyết đời tư lại khiến người nghệ sĩ thăng hoa hơn trong nghệ thuật.