Alexander Calder – Gã khờ dị thường
Được hỏi về mục đích tạo ra các tác phẩm điêu khắc, Alexander Calder nói rằng ông làm việc chỉ vì sở thích. Được dò ý rằng ông có thích một nhân vật nào cùng thời với mình không, Alexander Calder đáp: “Có, nhưng hết thảy là những kẻ ngốc”.
Tự do sáng tạo chỉ vì sở thích là một khái niệm rất thường tình trong nghệ thuật đương đại nhưng lại khá khác người ở thế kỷ XX, thời điểm mà giá trị ứng dụng luôn được đặt lên hàng đầu. Một trong những đại diện của xu hướng cá biệt ấy là Alexander Calder (1898 – 1976). Trong suốt hơn 50 năm, Alexander Calder đã tạo ra một vũ trụ riêng của mình khi mang chuyển động vào điêu khắc và thực hiện các công trình quy mô vượt trội và là nghệ sĩ nổi tiếng nhất trong việc phát minh ra các tác phẩm điêu khắc chuyển động. Bên cạnh tài năng và sức lao động nghệ thuật không mệt mỏi, nghệ sĩ điêu khắc người Mỹ còn là một nhân vật hết sức thú vị, một người đàn ông nhìn cuộc đời với đôi mắt hết sức ngây thơ, trong sáng.
Ốc đảo tuyệt vời vây quanh bởi các sa mạc thích “trưng diện” danh tiếng nhiều hơn trí tuệ
Tình yêu với điêu khắc dường như đã có trong máu của Alexander Calder. Cha ông, Alexander Stirling Calder, là một nhà điêu khắc nổi tiếng đã sáng tạo ra rất nhiều tác phẩm sắp đặt ở Philadelphia. Ông nội của ông, nhà điêu khắc Alexander Milne Calder, sinh ra ở Scotland và di cư đến Philadelphia vào năm 1868 được biết đến với bức tượng William Penn khổng lồ trên đỉnh của tòa thị chính ở Philadelphia. Còn mẹ Alexander Calder là một họa sĩ vẽ chân dung chuyên nghiệp. Nhiều vị tổ tiên của ông là thờ nề lành nghề chuyên sáng tạo trên đá. Thời trẻ, Alexander Calder không hề có tham vọng trở thành một nghệ sĩ mà chỉ đơn giản nghĩ rằng sẽ sử dụng sự khéo léo của đôi bàn tay để hoàn thành công việc của một kỹ sư ô tô và thủy lực lành nghề. Nhưng rồi cuối cùng bản năng nghệ sĩ đã không cho phép ông trở thành một con người bình thường.
Alexander Calder với một chân dung bằng dây thép
Khi mới bắt đầu sự nghiệp, Alexander Calder chủ yếu làm việc với chất liệu dây thép, dựng chân dung con người và các loài động vật có hiệu ứng ba chiều. Với bàn tay ma thuật, chỉ bằng kìm và dây thép, ông có thể tạo ra một sản phẩm trong chốc lát. Dần dần, Alexander Calder quan tâm và sáng tạo trên các chất liệu khác như sắt vụn, đá, kính vỡ, thậm chí cả thủy ngân. Ông cũng thể hiện khả năng xây dựng các công trình quy mô từ việc tập hợp các công trình nhỏ.
Đầu những năm 1920, Alexander Calder thực hiện nhiều hành trình, trong đó có Paris. Tại đây, ông trở thành một nhân vật nổi tiếng của phong trào nghệ thuật tự do đang bùng nổ. Alexander Calder đã tự tay gây dựng một gánh xiếc thu nhỏ từ dây thép và đồ phế liệu ngay giữa thủ đô hoa lệ của nước Pháp. Trẻ em là đối tượng luôn say như điếu đổ các tác phẩm của Alexander Calder và thắp thêm ngọn lửa cho niềm đam mê suốt đời của ông với những loại đồ chơi từ kim loại.
Xưởng điêu khắc của Alexander Calder vốn “khét tiếng” là bừa bãi, lộn xộn với dây thép, phế liệu, tác phẩm điêu khắc và giấy tờ rải từ trong ra ngoài
Ngay sau đó, Alexander Calder bắt đầu thử nghiệm với tác phẩm điêu khắc trừu tượng chuyển động. Tác phẩm đầu tiên của ông được sự trợ giúp của động cơ, chuyển tải ý niệm về một vũ trụ. Nhà bác học Albert Einstein đã ghé thăm triển lãm đầu tiên của Alexander Calder ở Paris và nhìn không chớp mắt vào các tác phẩm tới tận gần một giờ đồng hồ. Từ việc sử dụng cơ khí hỗ trợ các tác phẩm của mình, Alexander Calder chuyển sang ý tưởng để các tác phẩm chuyển động một cách tự nhiên mà không cần bất cứ một tác động công nghiệp nào. Hiệu ứng dòng không khí, gió, thiết kế và màu sắc đã được nhà điêu khắc sử dụng nhằm tạo ra ấn tượng thị giác. Ngoài công việc của một điêu khắc gia, Alexander Calder còn thể hiện sự năng nổ trong nhiều hoạt động nghệ thuật, thủ công khác như vẽ tranh, vẽ minh họa, đạo diễn sân khấu, làm thảm trang trí, đồ chơi trẻ em, đồ trang sức. Không ngừng sáng tạo mỗi ngày, ông cống hiến cho nhân loại tới 1.600 công trình giá trị.
Sở dĩ Alexander Calder thích làm việc với dây thép và kim loại phế liệu vì ông cảm thấy bản thân quá nóng nảy với việc chạm khắc, một trong những lựa chọn phổ biến của các điêu khắc gia. Xưởng điêu khắc của Alexander Calder vốn “khét tiếng” là bừa bãi, lộn xộn với dây thép, phế liệu, tác phẩm điêu khắc và giấy tờ rải từ trong ra ngoài. Tất thảy những đồ đạc trong tư gia, từ đồ làm bếp tới các vật trang trí đều do một tay Alexander Calder thiết kế từ kim loại. Thậm chí ông còn không chịu để yên cho chiếc xe hơi của mình khi biến hóa nó trở nên độc nhất vô nhị. Không dừng lại ở đó, Alexander Calder còn xắn tay giúp bạn bè và người thân cải tạo, đổi mới căn nhà của họ. Bằng cách đó, nhà điêu khắc đã tạo nên một vũ trụ riêng của bản thân và mang lại niềm vui cho mọi người.
Năm 1975, Alexander Calder là họa sĩ đầu tiên vẽ thiết kế một chiếc xe BMW
Tài hoa là vậy nhưng Alexander Calder lại là một người đàn ông hết sức khiêm nhường. Ông không gọi những thứ mình tạo ra là tác phẩm nghệ thuật mà gọi đơn giản là các đồ vật. Được hỏi về mục đích tạo ra các tác phẩm điêu khắc, Alexander Calder nói rằng ông làm việc chỉ vì sở thích. Được dò ý rằng ông có thích một nhân vật nào cùng thời với mình không, Alexander Calder đáp: “Có, nhưng họ đều là những kẻ ngốc”. Yêu cầu phát biểu cảm nghĩ về bảo tàng Louvre, ông trả lời: “Khoảng sân rất đẹp. Nó được quét nhựa đường”.
Như một con gấu thân thiện với thân hình to lớn, bản tính thích giao du và hiền lành, Alexander Calder rất được mọi người yêu mến. Ông luôn trò chuyện rất đơn giản, rõ ràng, ăn uống tự nhiên, không câu nệ, quan tâm về hình thức. Nhà điêu khắc tài hoa còn là một người hết sức hào phóng. Ông thường không tiếc tiền và công sức, mang tặng bạn bè và người quen những tác phẩm nghệ thuật kỳ công. Hiền lành nhưng không ngu ngốc và thiển cận, Alexander Calder là một kho tàng hiểu biết sâu sắc, nhất là trong lĩnh vực điêu khắc. Ông lơ đãng nhưng cũng hết sức tinh tường. Điêu khắc gia người Mỹ thường ngủ gục trên bàn các quán rượu nhỏ ở Paris nhưng vẫn có thể thuật lại câu chuyện mọi người đang nói hoặc trả lời các câu hỏi của họ nếu được yêu cầu.
Alexander Calder – Gã khờ dị thường
Mang một nguồn năng lượng tươi mới, hồn hậu, tự nhiên và bản năng nghệ sĩ tràn trề, Alexander Calder là luồng gió mới thổi vào làng nghệ thuật thời điểm mà phần lớn nghệ sĩ tự phụ và thường nghiêm trọng hóa công việc của họ. Sử dụng các vật liệu tổng hợp tưởng không còn giá trị để tạo ra các hình thức nguyên thủy tự nhiên, điêu khắc gia tài hoa cho thấy niềm tha thiết với những điều đơn giản của cuộc sống ngay trong các sáng tạo mang tính cách mạng. Giống như một ốc đảo tuyệt vời vây quanh bởi các sa mạc thích “trưng diện” danh tiếng nhiều hơn trí tuệ, giá trị văn hóa, quyền lực của Alexander Calder với điêu khắc hiện đại là không thể phủ nhận.
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày
