Có phải mùa hè đã bị "bắt cóc"?

Mình bắt đầu câu chuyện bằng vài mẩu chuyện “dữ dội” pha chút “châm biếm” nha. Chuyện kể rằng, ngày nảy ngày nay, ở cái xứ này, có một em bé tiểu học ngồi ngớ người trước đề văn yêu cầu tả con bò vì em chưa một lần được “nhảy nhót ở đồng quê” nên chưa thấy con bò bao giờ. Nhân cái chuyện con bò này, search nhẹ một cái thấy cơ man là những bài văn “cười ra nước mắt” của trẻ con chẳng kể lớn bé thời nay. Nguyên nhân cũng là do thiếu trải nghiệm tuổi thơ mà ra.

Con gà nhà em chân to bằng song cửa sổ. Mỗi sáng dậy nó gáy te te làm cả làng thức giấc. Có đứa ghen ăn tức ở đã ăn trộm gà làm cả làng em nháo nhào đi tìm, vì không có nó không có ai đánh thức. Em rất buồn.

Nhà em có một cây hồng rất đẹp. Hoa nó đẹp và toả ngát hương thơm. Hằng ngày cứ đến 4 giờ chiều là bạn bè của bác em lại tụ tập quanh dưới gốc cây hồng để đánh gà chọi rất đông. Em rất yêu quý cây hồng vì nó có bóng mát nên mọi người đến chơi rất vui.

Trước cửa nhà em có một cây chuối. Rễ của nó cắm sâu xuống lòng đất. Sáng nào em cũng vun đất cho cây, trưa em vun đất cho cây, chiều em cũng vun đất cho cây. Quả của nó sum suê, rụng cả xuống đất.

Buồn cười đúng không? Nhưng nếu là bạn, bạn có gì để kể khi được giao những đề văn như thế? Trải nghiệm có đủ để không viết ra những lời văn ngô nghê đến đáng thương giống như trên?

Nhân nhắc đến chuyện con bò, con gà, cây chuối, trải nghiệm, mùa hè, tuổi thơ lại nhớ mấy hôm trước đọc bài viết ‘Chỗ của mùa hè” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Thế rồi lôi hết đống sách của Nguyễn Nhật Ánh xuống, đọc lại từng quyển một và ký ức tuổi thơ cứ thế ùa về, nguyên vẹn, mát lành như “nước giếng trong, bập bềnh bông khế và lấp lánh những giọt nắng rụng xuyên qua kẽ lá”. (Trích: Thiên thần nhỏ của tôi)

Chính nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã tự nhận thế này trong bài chia sẻ của mình: “Mấy hôm nay, trời tháng tư nóng bức chẳng thiết đi đâu, tôi rảnh rỗi ngồi lật lại những trang sách cũ, chợt nhận ra mình viết khá nhiều về mùa hè”. Vì thế chẳng có gì khó khăn để tìm bóng dáng mùa hè trong những trang sách của ông. Giở ra bất cứ trang nào cũng cảm nhận được nắng lung linh trên cao, những ngọn gió mát lành luồn trong kẽ tóc và vô vàn những trò chơi con trẻ kéo dài bất tận.  

Mùa hè được nhà văn nhắc đến với một sự trìu mến không giấu giếm: "Tuổi thơ tôi lem luốc ngoài đồng, mùa hè nào cũng đội nắng lui cui khắp bờ bụi để bắt dế, tìm tổ chim, đào khoai, nhổ đậu, bẻ mía trộm hoặc chui vô vườn nhà hàng xóm để hái ổi, hái mận rồi ù té chạy khi chủ nhà suỵt chó xồ ra sủa ầm ĩ". (Trích: Tuổi thơ tôi có thằng Lợi sứt).

Một ngày hè bắt đầu bằng những “tia nắng không ngừng nhảy nhót trên vai” và “bên trên những tàng cây, những cụm mây trắng nõn như bông đang báo một ngày ấm áp kéo dài”. Nắng của mùa hè qua giọng văn của Nguyễn Nhật Ánh sao đáng yêu đến lạ: “Chiều rớt nắng trên ngọn sầu đông. Nắng rơi xuống, rất dày, nhưng bị các nhánh lá cản lại trên cao. Vô số nắng nằm trên ngọn cây. Ở những khoảng trống, nắng tiếp tục rơi. Tôi ngồi duỗi chân trên cỏ, nghe nắng ấm xuyên qua lớp vải”.

Buổi chiều mùa hè cũng có mùi vị của riêng mình: “Như một loại trái cây, khi chín dần thành đêm, buổi chiều cũng tỏa ra hương thơm đặc biệt của nó, trong đó có mùi gió, mùi cỏ, mùi lá cây và phảng phất cả thứ hương không thể nhầm của một bụi dạ lý hương mọc kín đáo đâu đây khiến cánh mũi tôi không ngớt phập phồng”.

(Trích: Ngồi khóc trên cây)

Nghỉ hè chỉ đơn giản là về quê ngoại, ở trong nhà dì, “mắc võng giữa hai cây khế nằm đọc sách”. “Cơn gió thoảng từ ngoài khe suối thổi vào cộng với tiếng chim sâu lích chích bên tai cứ khiến mắt tôi díp lại, không làm sao cưỡng nổi”. “Buổi tối, nhất là những đêm sáng trăng, lũ trẻ trong xóm kéo đến nhà anh và ùa ra vườn chuối phía sau chơi trò trốn tìm, trò bịt mắt bắt dê hay đánh trận giả”.

(Trích: Hạ đỏ)

Mùa hè của những ngày xưa ấy trọn vẹn 90 ngày TRẢI NGHIỆM, từng ngày từng ngày trôi đủ đầy mọi cung bậc cảm xúc nhưng tuyệt nhiên không có sự NHÀM CHÁN. Xin được kết lại mùa hè trong ký ức của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cũng như những người – đã – từng – là – trẻ - con, bằng xúc cảm mùa hè mà nhà thơ Xuân Tâm không tiếc lời ca ngợi:

“Chín mươi ngày nhảy nhót ở miền quê

Ôi tất cả mùa xuân trong mùa hạ!”

Nhà văn của tuổi thơ viết về mùa hè của trẻ em thành phố bằng những trăn trở thực tế như thế này: “Chỉ một số ít gia đình, các bậc làm cha làm mẹ thu xếp được thì giờ đưa con đi du lịch hoặc về quê nội, quê ngoại ở vùng nông thôn để tận hưởng "mùa xuân trong mùa hạ", còn nhiều phụ huynh khác do nội ngoại hai bên đều ở thành phố hoặc do bận bịu sinh kế nên đành "gửi" con ở các trung tâm dạy hè hoặc đơn giản hơn để con trong nhà làm bạn với chiếc smart phone hay cái computer”.

Tất nhiên, thời đại công nghệ bùng nổ, chúng ta không thể đứng ngoài dòng chảy của văn minh nhưng nếu cứ suốt ngày “đắm chìm” trong thế giới ảo, trải nghiệm thực tế chẳng khác nào con số 0 tròn trĩnh, xa lạ với thế giới thực tại, lúng túng vì thiếu kỹ năng và không biết cách thể hiện cảm xúc trong thế giới thật.

Trẻ con ngày nay ăn ngon, mặc đẹp, chơi sang chảnh và học cũng nhiều nữa. Vật chất đủ đầy nhưng lại quá thiếu thốn trải nghiệm thực tế. Không có tuổi thơ, tuổi thơ bị đánh cắp thực sự là cơn ác mộng của tất cả chúng ta trên hành trình trưởng thành. Bởi khi trưởng thành, thiếu những trải nghiệm chúng ta lấy gì để nhớ, để kể và để yêu cuộc sống của chính mình. Trưởng thành rồi, ta lấy vốn sống ở đâu để phụng dưỡng người già trong nhà, nuôi nấng những đứa trẻ của riêng mình, đối xử với nhân tình thế thái và tranh đấu cho những gì mình thương yêu. Bởi kinh nghiệm, vốn sống không phải tự dưng mà có, chúng cần sự tích lũy ngay từ nhỏ mà đôi khi chính bản thân người trẻ lười và ngại làm điều đó mặc dù cho chính bản thân mình.

Xin được tạm kết những trăn trở về mùa hè và thiệt thòi của trẻ em thành phố bằng suy nghĩ của nhà văn tâm huyết với tuổi thơ như sau:

“Tôi không phải là người cực đoan để đòi hỏi trẻ em thời nay phải chơi trò chơi của trẻ em thời xưa hoặc trẻ em thành phố phải chơi trò chơi của trẻ em thôn quê. Cái lõi của vấn đề nằm ở chỗ: nếu xét về khía cạnh lợi ích, chúng ta có thể thấy những trò chơi vận động ngoài trời luôn luôn tốt cho sức khỏe của con người nói chung và trẻ em nói riêng.  

Vì những lẽ đó mà mùa hè này, nếu không có điều kiện đưa con em đi chơi xa, các bậc phụ huynh thành thị vẫn có thể đưa con em đến những sân chơi thích hợp mà không cần phải đổi nhiều chuyến tàu: Cầu lông, bơi lội hay các trò chơi với bóng, v.v... vẫn đang vẫy gọi các em đó thôi!”

Không cần phải qua nhiều sân ga, đổi nhiều chuyến tàu, mùa hè lúc nào cũng dang tay vẫy gọi mọi trẻ em ở bất kỳ nơi đâu trên dải đất này và việc của người lớn là TẠM RỜI MÀN HÌNH cùng với những đứa trẻ TRẢI NGHIỆM MÙA HÈ để các em khi lớn lên “Còn chút gì để nhớ”.