Đây là những quả bóng được dùng trong lịch sử World Cup, xem "muốn xỉu" vì quả bóng đầu tiên

World Cup - ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh sắp diễn ra. Cứ trải qua mỗi lần tổ chức, giải đấu lại có những thay đổi phù hợp với thời điểm, quả bóng được dùng trong World Cup cũng vậy.

Từ những miếng da thô sần hút nước cho đến công nghệ cao, sợi tổng hợp và được quảng bá trên toàn thế giới, quả bóng thi đấu World Cup đã có một lịch sử phát triển dài hơi. Chúng ta hãy cùng xem các quả bóng trong các kì World Cup được làm ra và có “câu chuyện hậu trường” thế nào nhé!

1. World Cup năm 1930 - bóng được khâu và bơm bằng tay

Thật ra không có một quả bóng chính thức nào được dùng tại World Cup đầu tiên được tổ chức tại Uruguay vào năm 1930 cả. Trước trận chung kết, cả Argentina và chủ nhà Uruguay đều giành nhau quyền được dùng trái bóng của nước mình. Kết quả là bóng sẽ được thay thế vào giờ nghỉ giữa hiệp.

Nếu bạn cho rằng việc thay bóng đâu có gì quan trọng thì bạn đã lầm. Thời điểm đó mỗi quả bóng gần như đều khác nhau, ngay cả khi chúng cùng chung thương hiệu. Nguyên nhân là vì công nghệ còn sơ sài, những quả bóng này được khâu và bơm bằng tay. Chúng thậm chí còn bị thấm nước và nặng hơn khi trời mưa.

Và sự thật là việc thay đổi quả bóng đã làm ảnh hưởng đến kết quả trận đấu. Argentina đã dẫn đội chủ nhà 2-1 sau hiệp 1, nhưng khi quả bóng của Uruguay - lớn hơn, nặng hơn - được sử dụng, họ đã thua ngược lại 3 bàn trong hiệp 2. Uruguay chính thức ghi tên mình trở thành nhà vô địch World Cup đầu tiên trong lịch sử.

2. World Cup năm 1934 - bóng gia công bằng tay, nhẹ và đánh đầu đỡ đau hơn

World Cup thứ hai được tổ chức tại Ý - lúc này vẫn còn nằm dưới quyền kiểm soát của Mussolini. 

Những phân xưởng trong nước đã sản xuất ra quả bóng Federdale 102 - nhẹ hơn và đánh đầu… đỡ đau hơn. Tuy nhiên một số quả bóng được làm từ Anh cũng được dùng trong giải.

Nguyên nhân khiến một nhà độc tài như Mussolini chấp nhận chuyện này là vì dù có nhiều cải tiến, tuy nhiên do vẫn gia công bằng tay nên chất lượng của quả bóng rất khó kiểm soát. 

Trước mỗi trận đấu, vài quả bóng sẽ được mang ra so sánh và quyết định xem quả nào sẽ được dùng. Rất may mắn, đội tuyển Ý khi đó vẫn giành chiến thắng trong trận chung kết dù phải dùng một quả bóng Anh, nếu không chúng ta cũng không biết có ai đó sẽ bị trừng phạt hay không…

3. World Cup năm 1938 - mỗi bóng thi đấu 1 kiểu

Allen là nhà sản xuất bóng đá trụ sở tại Paris - thủ đô nước chủ nhà World Cup 1938. 

Đây cũng chính là công ty đầu tiên có "nhãn mác" trên quả bóng được sản xuất để phục vụ cho giải đấu này. Về mặt hình thức, Allen không khác Federdale nhiều lắm, tuy nhiên quả bóng được ghép từ 13 mảnh thay vì 12 như trước đây. 

Một điểm khác biệt nữa là cạnh của các mảnh ghép cũng bo tròn hơn - sau này trở thành một xu hướng trong sản xuất bóng đá.

Mặc dù đã có những cải tiến, nhưng thiết kế của bóng vẫn chưa đồng nhất trong giải đấu này khi vẫn xuất hiện rải rác những quả bóng 12 mảnh và 18 mảnh. Vấn đề vẫn nằm ở chất lượng chưa thật sự hoàn thiện.

4. World Cup năm 1950 - bóng đầu tiên được bơm bằng kim hơi

Bóng ma chiến tranh đã khiến giải đấu bóng đá lớn nhất hành tinh này phải mất 12 năm mới được tổ chức lại lần nữa.

Khoảng cách hơn một thập kỷ cũng chứng kiến sự thay đổi trong thiết kế quả bóng.

Duplo-T với thiết kế mới của mình đã xóa bỏ việc phải cột quả bóng bằng dây nhờ vào khả năng bơm căng bóng bằng bơm hơi và kim bơm - thứ chúng ta vẫn còn dùng đến ngày nay. 

Chính khả năng này cũng biến Duplo-T trở thành quả bóng đầu tiên được dùng xuyên suốt của mùa World Cup năm đó.

5. World Cup năm 1954 - bóng được khâu zigzag bên trong

World Cup năm 1954 được tổ chức tại Thụy Sỹ cùng quả bóng Swiss World Champion thiết kế cải tiến với 18 mảnh được ghép bằng những đường khâu zigzag bên trong. Thiết kế này còn được kế thừa đến vài thập niên sau.

Tuy nhiên, thời điểm này, FIFA lại quyết định lạ lùng - không cho phép nhà sản xuất bóng Kost Sport đặt nhãn hiệu của mình lên bóng nữa.

6. World Cup năm 1958 - mỗi đội chỉ được cấp 30 quả luyện tập

Để tìm được nhà sản xuất bóng cho World Cup 1958 tổ chức tại Thụy Điển, FIFA đã mở hẳn một cuộc tuyển chọn “mù” bằng cách yêu cầu những hãng tham gia gửi mẫu bóng không nhãn hiệu (một dạng như khi bạn đi thi và bài thi rọc phách). 

Cuối cùng, người chiến thắng là công ty đến từ Angelholm, Thụy Điển với quả bóng có 24 mảnh ghép. 

Mỗi đội tham dự World Cup năm đó được cấp 30 quả để luyện tập, riêng Brazil đã mua thêm.

7. World Cup năm 1962 - bóng hình thù không đồng nhất, khâu bằng tay

Crack - tên quả bóng được dùng cho World Cup tại Chile - không thật sự được nhiều người đón nhận.

Crack được sản xuất bởi Custodio Zamora, một công ty nội địa. Quả bóng này có 18 mảnh ghép với hình thù không đồng nhất - vài mảnh hình lục giác, và mảnh lại hình tứ giác và được khâu bằng tay.

8 - World Cup năm 1966 - đột phá bóng tạo từ 25 mảnh ghép

Để tránh lặp lại sai lầm, một cuộc tuyển chọn lớn lại được FIFA tổ chức để tìm ra công ty sẽ sản xuất bóng cho World Cup 1966. 

Cuối cùng, Challenge 4-Star - quả bóng được tạo thành từ 25 mảnh ghép - đã chiến thắng 110 ứng viên khác để trở thành bóng thi đấu chính thức.

World Cup tổ chức tại Anh năm đó chứng kiến rất nhiều bước đột phá trong khâu tổ chức và chuẩn bị. Công ty sản xuất Challenge 4-Star là Slazenger, một công ty chuyên sản xuất dụng cụ thể thao cho những môn dùng lưới. 

Có đến 400 quả bóng được sơn ba màu khác nhau được chuẩn bị cho vòng chung kết, trong khi những đội tuyển quốc gia tham dự cũng đã nhận được bóng trước sáu tháng để làm quen.

9. World Cup năm 1970 - bóng đá ghép 2 màu đen - trắng đặc trưng

1970 đánh dấu bước chân đầu tiên của Adidas vào quãng đường hợp tác lâu dài cùng FIFA sau những ấn tượng họ tạo ra tại vòng chung kết Euro 1968.

Và kết quả là Telstar ra đời, trở thành một biểu tượng cho đến tận bây giờ. Telstar với 32 mảnh ghép lục giác trắng và ngũ giác đen trở thành hình ảnh đặc trưng mỗi khi chúng ta nghĩ đến bóng đá. Màu trắng đen cũng nhằm hiển thị tốt hơn trên truyền hình khi đây là World Cup đầu tiên được chiếu trên toàn thế giới.

10. World Cup năm 1974 - bóng được sơn chống chịu thời tiết ẩm ướt

Với sự thành công rực rỡ của Telstar, quả bóng mới Telstar Durlast không có quá nhiều sự điều chỉnh. 

“Durlast” chính là lớp sơn bảo vệ cho da quả bóng và chống chịu thời tiết ẩm ướt. Lớp sơn này vốn đã có từ năm 1970, nhưng Telstar Durlast dày hơn và bảo vệ tốt hơn, cũng như cho quả bóng vẻ ngoài bóng bẩy đặc trưng.

Adidas khi này đã trở thành đối tác chính thức của FIFA nên được phép để tên trên quả bóng. Đây cũng là tiền đề cho việc quả bóng “cháy hàng” tại những cửa hiệu thể thao thời bấy giờ.

11. World Cup năm 1978 - bóng được ghép mảnh lục giác đen - trắng

Quả bóng được dùng cho World Cup 1978 tại Argentina được đặt tên theo điệu nhảy nổi tiếng tại quốc gia này - Tango.

Tango có thiết kế tương tự Telstar nhưng thay vì những mảnh trắng đen đơn thuần, những mảnh lục giác đã được thiết kế mang những tam giác màu đen, tạo ra những hiệu ứng thị giác khi lăn trên sân.

Thật ra vì một lý do nào đó, Adidas không thật sự tin tưởng lắm vào sự thành công của Tango. Họ đã sẵn sàng một số lượng Telstar Durlast để làm “phương án B” cho kỳ World Cup này. Tuy nhiên Tango lại trở thành quả bóng nổi tiếng nhất và có doanh số không hề thua kém người tiền nhiệm Telstar.

12. World Cup năm 1982 - độ bền, chống nước cải thiện tốt

Tango Espana trông có vẻ giống Tango nhưng thật ra đã được cải tiến rất nhiều, nhất là độ bền và khả năng chống nước. Lớp Durlast đã được thay thế bằng một lớp polyurethane (PU) - đây cũng là cải tiến bước ngoặt cho việc thay thế da tự nhiên trong sản xuất bóng đá.

13. World Cup năm 1986 - bóng đầu tiên làm bằng chất liệu tổng hợp

Azteca có thiết kế tương tự Tango, tuy nhiên tam giác màu đen đã được thay bằng những họa tiết lấy cảm hứng từ kiến trúc Aztec cổ xưa.

Nhưng quan trọng nhất, đây là quả bóng đầu tiên dùng tại World Cup làm bằng chất liệu tổng hợp. Ưu điểm của chất liệu này so với da tự nhiên rất rõ ràng: khó bị biến dạng dù tác động lực mạnh theo bất kỳ góc nào, chống nước tốt hơn và bền hơn.

14. World Cup năm 1990 - biểu tượng cách điệu trên bóng 

Tiếp tục truyền thống thể hiện bản sắc quốc gia chủ nhà trên quả bóng, Etrusco Unico được đặt tên dựa theo Etruscans, một dân tộc cổ ở Ý. 

Tam giác màu đen trên quả bóng cũng được cách điệu dựa theo hình ảnh của con sư tử Etruscan - một tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng đương thời.

15. World Cup năm 1994 - bóng phủ lớp polystyrene giúp bay nhanh hơn

Thiết kế của Questra dựa trên chủ đề du hành không gian - vốn là một chủ đề đại diện cho hình ảnh nước Mỹ, chủ nhà năm đó.

Sau một mùa World Cup được xem là nhàm chán trước đó, FIFA muốn giải đấu 1994 sôi động hơn với nhiều bàn thắng. Adidas đã thêm một lớp polystyrene ở mặt ngoài quả bóng, được cho là sẽ giúp quả bóng dễ điều khiển hơn cũng như bay nhanh hơn. 

Và thay đổi đó thật sự hiệu quả, World Cup 1994 là giải đấu chứng kiến rất nhiều bàn thắng được ghi.

16. World Cup năm 1998 - bóng thay áo mới - 3 màu xanh dương, trắng, đỏ

World Cup được phát sóng trên TV màu từ năm 1970, nhưng đến tận 1998, quả bóng mới thoát khỏi tình trạng “trắng đen”. 

Quả bóng này được cải tiến từ Questra khiến nó thậm chí còn nhẹ và bay nhanh hơn nhưng chính thiết kế mới với ba màu xanh dương trắng đỏ như màu cờ Pháp mới chính là thứ khiến người ta nhớ đến nhiều nhất.

17. World Cup năm 2002 - bóng cực nhẹ 

Fevernova là quả bóng World Cup đầu tiên của Adidas không còn thiết kế quen thuộc thời đầu, mà thay vào đó là tam giác lớn cách điệu.

Adidas cũng bắt đầu có những thử nghiệm đặc biệt dành cho quả bóng này, mà theo rất nhiều cầu thủ, khiến nó nhẹ hơn bất kỳ quả bóng nào dù thực tế quả bóng này nặng ”chạm nóc” quy định của FIFA.

18. World Cup năm 2006 - bóng tròn, chắc chắn

Tên của quả bóng này nghĩa là “Tinh thần đồng đội”, một đặc điểm mà nhiều người gán cho đội chủ nhà Đức. 

Những quả bóng được chăm chút rất chu đáo, từ việc in tên trận đấu cho đến việc có một phiên bản màu vàng dành cho trận chung kết.

Điểm đặc biệt của quả bóng này chính là chỉ được ghép từ 14 mảnh, khiến cho quả bóng tròn hơn, chắc chắn hơn. 

Nhưng không phải ai cũng hài lòng với quả bóng này, đặc biệt là các thủ môn. 

Hiệu ứng “knuckleball” khiến cho quả bóng bay với một quỹ đạo cực kỳ khó lường, khiến cho những cú sút xa trở thành thứ vũ khí nguy hiểm cho các đội bóng.

19. World Cup năm 2010 - bóng tròn được giảm thiểu độ ma sát giúp bay nhanh

World Cup đầu tiên tổ chức tại châu Phi cũng chứng kiến quả bóng thi đấu “tròn trịa” nhất với chỉ 8 mảnh ghép.

Với rất ít mảnh ghép như vậy, quả bóng được giảm thiểu độ ma sát nên tạo ra tốc độ bay còn nhanh hơn Teamgeist. Jabulani phải nhận nhiều lời chê bai từ các thủ môn, ngay cả Casillas dù rằng Tây Ban Nha là đội vô địch!

20. World Cup năm 2014 - bóng ra sân phải được test nhiều lần

Nếu xem Jabulani là một bước lùi nhẹ, thì Brazuca đã lấy lại hình ảnh cho Adidas. Với chỉ 6 mảnh ghép và dùng những màu sắc rực rỡ đại diện cho chủ nhà Brazil, đây là quả bóng đã trải qua nhiều bài kiểm tra nhất. 

Hàng loạt mẫu thử đã được gửi đến nhiều quốc gia cũng như thử nghiệm trong một số trận đấu chính thức, và khác với người tiền nhiệm, quả bóng Brazuca được các cầu thủ đón nhận nồng nhiệt.

21. World Cup năm 2018 - bóng được cho là quá trơn và rung lắc nhiều khi bay

Tháng 11/2017, Adidas cho ra mắt quả bóng Telstar 18 - được xem là bản thiết kế lại của quả bóng Telstar 1970. Màu sắc trên quả bóng cũng quay trở lại với trắng và “50 sắc thái” đen.

Giống Brazuca, Telstar 18 cũng chỉ có sáu mảnh ghép nhưng với hình dáng hoàn toàn khác.

Quả bóng cũng đã được kinh qua rất nhiều thử nghiệm cũng như giải đấu chính thức như U20 thế giới. Tuy nhiên cho đến nay, khá nhiều nhận xét tiêu cực được đưa ra như việc quá trơn và rung lắc rất nhiều khi bay.

Nguồn: Goal