Liệu thời hoàng kim của phim chuyển thể từ tiểu thuyết dành cho giới trẻ đã thực sự chấm dứt?

Tháng 3 năm 2012, The Hunger Games được ra mắt khán giả và mang về 152,5 triệu USD chỉ trong tuần đầu tiên ra rạp. Mặc dù không phải là kẻ đi đầu (hãy nhớ rằng chúng ta còn có Harry Potter và Twilight) nhưng tác phẩm đã làm các hãng phim thực sự nhảy vào trào lưu mới của Hollywood: Phim chuyển thể từ tiểu thuyết dành cho giới trẻ (young adult). Nhưng xem ra, việc lặp lại thành công của The Hunger Games là rất khó khăn. Hàng loạt dự án sau đó đều như Beautiful Creatures, The Mortal Instruments: City of Bones, The Host, Ender’s Games… đều gặp thất bại.

Ngay trong đầu năm 2016, đã có hai dự án "bom xịt" là The 5th Wave và The Divergent Series: Allegiant. Dù tháng 1 không còn là thời điểm của các "thảm họa điện ảnh" như trước nhưng The 5th Wave lại "rất xui xẻo" khi phải đối mặt với Dirty Grandpa và các phim tranh giải Oscar như The Revenant và The Big Short. The 5th Wave, do vậy, đã không nhận được sự chú ý từ các nhà phê bình và chỉ nằm ở vị trí thứ 9 tại hầu hết các phòng vé.

Phần mới nhất của loạt phim Divergent - Allegiant đang ở tình trạng nguy hiểm hơn. Bộ phim chỉ kiếm được 29 triệu USD tại Bắc Mỹ trong tuần đầu tiên, chỉ bằng hơn một nửa so với hai người tiền nhiệm Divergent và Insurgent. Kết quả này đã khiến cho Lionsgate thực sự lo lắng. Lionsgate đã chi tới 100 triệu USD (chưa tính kinh phí quảng bá) để sản xuất phim. Theo dự đoán, họ chỉ có thể thu được khoảng 70 triệu USD từ thị trường quê nhà. Giá cổ phiếu của hãng tụt ngay sau đó. Và mối lo của hãng còn chưa dừng lại khi Ascendant, phần cuối cùng của loạt phim sẽ ra mắt vào năm sau sẽ phải đối đầu với World War Z 2 của Brad Pitt và phần phim Xác Ướp Ai Cập mới.

Nhưng tình hình chung là doanh thu của các phim thiếu niên anh hùng được ra mắt trong năm 2015 và 2016 đều sụt giảm. The Maze Runner và The Hunger Games dù không quá tệ nhưng doanh thu đều ngày càng thấp hơn các phần trước, chứng tỏ người xem ngày càng giảm bớt sự hứng thú. Mockingjay Part 2, dù được đạt được trên $ 100 triệu trong tuần đầu công chiếu, nhưng vẫn là thất bại khi đạt mốc doanh thu thấp nhất trong 4 phần của The Hunger Games. Đây có thể được coi là minh chứng cho sự thật rằng những bộ phim thể loại này đã thực sự không còn nhiều hấp dẫn với khán giả.

Những thất bại liên tiếp khiến nhiều người phải tự hỏi: Phải chăng thời của những bộ phim thiếu niên anh hùng đã bắt đầu thoái trào? Chúng ta hãy cùng phân tích vì sao mọi thứ bắt đầu xuống dốc.

Những âm mưu giả tạo

So với những thành công nhất định mà các bộ phim khác làm được, The 5th Wave là một bộ phim khá đơn giản kể về cuộc xâm lược của người ngoài hành tinh tới trái đất qua lời thuật lại của nữ anh hùng Cassie Sullivan (Chloë Grace Moretz thủ vai).

Mặc dù hầu hết các phim đều lấy bối cảnh là một tương lai xa xôi hoặc thậm chí là một vũ trụ song song nhưng luôn có một yếu tố gắn với lịch sử và một phần nội dung phim sẽ luôn cố giải thích câu hỏi tại sao?. Trong The 5th Wave, Cassie cố gắng kể lại những cuộc xâm lăng trước đó diễn ra như thế nào. Còn trong Divergent là việc Tris (Shailene Woodley) giải thích tại sao 5 nhóm Dũng Cảm, hoặc Thông Minh, hoặc Hạnh Phúc, hoặc Trung Kiên phải sống tại vùng biệt lập tại Chicago. Sau đó Tris – người hội đủ 5 tính cách đã nổi dậy cùng bạn bè ra sao.

Miễn dịch là một điểm chung đặc biệt của các nhân vật chính. Trong Maze Runner, tổ chức bán quân sự phi đạo đức WCKD đã tiến hành các cuộc thử nghiệm để tìm ra những thanh niên miễn dịch, nhằm cố gắng tìm ra một loại thuốc giải độc cho thế giới. Chưa có một sự giải đáp thỏa đáng về lý do tại sao họ quyết định thử nghiệm những người trẻ một mê cung, nhưng người viết tin rằng đó là một âm mưu.

The Hunger Games là khá nhất. Có tới 73 trận đấu được ghi hình để truyền đi trực tiếp cái chết của những người thua cuộc và tên của quốc gia Panem ngụ ý "bánh mì và rạp xiếc", giống như thời kỳ La Mã cổ đại. Các phần phim xử lý các nội dung trần thuật khá tốt, nhưng chúng chả khác gì những phim cùng thể loại (khoan, không phải các phim về sau đều bắt chước The Hunger Games?). Nhìn chung, các âm mưu đều đen tối, đơn giản – các thiếu niên phải chiến đấu cho đến chết - và không có những lý giải chi tiết về những gì xảy ra trước đó.

Thiếu sự tinh tế trong hình ảnh

The Hunger Games là trường hợp khá nhất. Phim đã thoát khỏi những phê bình thường thấy về phong cách hình ảnh. Thời trang trong phim còn đóng vai trò là đại sứ truyền thông, khiến cho các trận chiến với Capitol có vẻ dễ dàng và đơn giản hơn.

Nhưng ngoài The Hunger Games, các tác phẩm khác đều có hình tượng nhân vật khá giống nhau, ngay từ cách phục trang. Nhà phê bình phim Mark Kermode khẳng định điều này trong bài phê bình của mình về The Maze Runner: The Scorch Trials. Ông cho rằng hoàn toàn có thể gặp các diễn viên của Divergent trong một bộ phim thiếu niên anh hùng nào đó, một Shaun of the Dead gặp phi hành đoàn của Jessica Stevenson.

Tình tay ba

Mặt khác, mối tình tay ba cũng là một trong những điểm chung của các bộ phim này. Mối tình tay ba giữa Katniss, Peeta và Gale là các phần ít trọn vẹn nhất của The Hunger Games trên màn ảnh, và phim đã rất khôn ngoan khi không tập trung quá nhiều vào những tình cảm này cho đến khi những bí ẩn được giải quyết trong Mockingjay Part 2. Trong phim, khi đối mặt với hiểm nguy, không bao giờ Katniss chọn Gale (Liam Hemsworth), bởi vì không có cảm xúc nào đủ mạnh giữa họ như Katniss và Peeta.

Trong The 5th Wave, mối tình tay ba này còn mang ít nhiều dấu ấn của Twilight. Cassie phải lựa chọn giữa một chàng trai cô ấy hiểu rõ như cuộc sống của mình, nhưng đã mất dấu kể từ khi người ngoài hành tinh tấn công, hoặc một chàng trai cô mới gặp, nhưng có những khả năng phi thường.

Mà nếu The 5th Wave đang bám theo kiểu Twilight dạo nào thì rõ ràng cũng rất dễ dãi và kém thuyết phục. Moretz hiện đang ở đẳng cấp cao hơn chứ cũng không phải ở mức phải đóng những phim YA để tìm kiếm sự nổi tiếng. Nói chung, kể từ khi Katniss xuất hiện, những bộ phim này đã có xu hướng được các khán giả nữ trẻ tuổi ưa chuộng và chúng có nghĩa vụ phải thể hiện những khía cạnh lãng mạn.

Các xung đột thế hệ

Nếu chúng ta tin vào câu ngạn ngữ rằng mỗi thế hệ đều muốn mình là thế hệ cuối cùng, thì sẽ luôn xảy ra hệ quả tất yếu rằng cuộc xung đột giữa các thế hệ trẻ và những thế hệ tiền nhiệm, sẽ luôn tồn tại. Nhưng thực tế không hoàn toàn như thế. Cho nên các bộ phim kiểu này luôn phải cố làm kịch tính lo âu của những thiếu niên trẻ tuổi, cố gắng gán cho họ những lo lắng, làm cho câu chuyện đủ mơ hồ để khán giả tin rằng những xung đột đó có thể xảy ra ở tất cả mọi người, không phân biệt chủng tộc, giới tính hay tính dục của họ.

Không có gì sai khi các nhà làm phim mong muốn thể hiện những ý tưởng trên, nhưng sự suy giảm hứng thú gần đây của khán giả cho thấy rằng khán giả khôn ngoan hơn các nhà sản xuất dự đoán. Trong Divergent, Tris được miêu tả là người hội đủ năm phẩm chất nhưng cô lại bày tỏ cảm xúc không khác gì một thiếu niên mới lớn bình thường. Đây là một trong những lý do chính tại sao những bộ phim này dần bị hòa lẫn vào nhau.

Phần tiếp theo

Như đã nói, với những bộ phim chuyển thể từ một series sách như trên, tiềm năng để phát triển phần tiếp theo luôn là rất lớn. Bộ phim không chỉ có nhiều doanh thu hơn, mà thậm chí còn có thương hiệu hơn khi cuốn sách được chia thành hai phần phim. Tuy nhiên cách làm này không hiệu quả. Quá nhiều câu hỏi bị bỏ lửng lơ. Bạn phải chờ một năm, nếu may mắn sẽ được giải đáp, không thì phải đợi một năm nữa. Trong các phim chia phần, chỉ duy Twilight Breaking Dawn Part 1 là làm đúng như những gì kỳ vọng.

Kết

Thành công của The Hunger Games là tổng hòa của "thiên thời, địa lợi, nhân hòa": lượng fan đông đảo từ nguyên tác, một ekip tâm huyết cùng dàn diễn viên tài năng, ra mắt đúng lúc phong trào đang còn mới và nóng nhất… Tuy nhiên, những người tiếp bước nó đều thiếu và kém hơn ở mọi điểm vừa nêu. Phong trào làm phim thiếu niên anh hùng trở thành thứ để các nhà làm phim kiếm lợi hơn là để cạnh tranh về chất lượng. Và hậu quả tất yếu cũng đã đến, khán giả đã quá mệt mỏi.