"Cẩm nang bí mật" để thắng những vụ cá cược Oscar

Chỉ còn đúng một tuần nữa sẽ diễn ra đêm trao giải của Academy Award 88. Sân khấu bắt đầu được trang hoàng hào nhoáng, bên ngoài mọi người gào thét tên Leonardo DiCaprio, các chiến dịch vận động, chuẩn bị cho bữa tiệc hậu lễ trao giải, bên trong thì một Leonardo DiCaprio cầu nguyện cho chính mình. Đôi khi chúng ta quên rằng lễ trao giải của Viện Hàn Lâm cũng đã hơn tám chục tuổi, với một loạt quy tắc bất thành văn và hơn 40 lễ trao giải lớn nhỏ liên quan.

Dự đoán cho những hạng mục chiến thắng tại Oscar cũng khó như việc giải mật mã Da Vinci, tuy nhiên không phải là không có những mẹo để "dự" (thường là hiệu quả):

Bạn cần một đề cử Đạo diễn xuất sắc để thắng Phim xuất sắc nhất

Giống như Spielberg và Hanks, DiCaprio và Scorsese, hai hạng mục này có mối "lương duyên" mặn mà với nhau.

Trong lịch sử chỉ có 4 phim chiến thắng mà không có đề cử của Đạo diễn xuất sắc: Wings, Grand Hotel, Driving Miss Daisy, và Argo. Ngược lại, cũng chỉ có hai Đạo diễn xuất sắc nhất mà hai bộ phim của họ là Two Arabian Nights và The Divine Lady không nhận được đề cử. Tuy nhiên, đây đều là những gì xảy ra từ những năm 20, thế nên cơ hội để xảy ra điều tương tự là rất hãn hữu.

Dựa theo những suy đoán trên, The Big Short, Mad Max: Fury Road, The Revenant và Spotlight có thể vẫy chào tạm biệt những đối thủ còn lại. Room có một đề cử đạo diễn cho Lenny Abrahamson nhưng vị đạo diễn này lại không có đề cử DGA (Directors Guild of America Award), mà điều này thì lại tối quan trọng với quy tắc thứ hai…

Để trở thành Đạo diễn xuất sắc nhất của Oscar, bạn cần thắng lớn trong đêm trao giải Directors Guild of America Award

Năm 2013, Argo chiến thắng hạng mục Phim hay nhất cho dù Ben Affleck không được đề cử cho Đạo diễn xuất sắc. Điều này làm hiếm có nếu xem xét trong lịch sử, giải Đạo diễn xuất sắc của Oscar và giải Directors Guild of America Award (DGA) gần như hoàn toàn trùng nhau, trừ vỏn vẹn 7 trường hợp: Oliver! loại The Lion In Winter; Cabaret đánh bại The Godfather; Out Of Africa thay vì The Color Purple; Braveheart vượt qua Apollo 13; Traffic đánh bại Crouching Tiger, Hidden Dragon; The Pianist vượt mặt Chicago; Life Of Pi thay vì Argo.

Tức nếu bạn muốn được phim hay nhất, bạn cần là Đạo diễn xuất sắc nhất, nhưng để thành Đạo diễn xuất sắc nhất thì bạn cần chiến thắng tại DGA trước đó. Căn cứ theo điều này, năm nay có thể chào tạm biệt John Crowley với Brooklyn, Steven Spielberg với Bridge Of Spies. Cơ hội cũng không nhiều cho Lenny Abrahamson (đạo diễn phim Room), người được đề cử Best Director tại Oscar nhưng vắng mặt trong danh sách đề cử DGA. Tương tự với Ridley Scott, người có đề cử DGA nhưng không có tên trong đề cử Oscar cho hạng mục đạo diễn.

Muốn thắng giải Phim xuất sắc nhất? Một đề cử Kịch bản phim xuất sắc nhất có thể làm nên chuyện

Thôi được rồi, Titanic không có đề cử Kịch bản phim hay nhất mà vẫn thắng giải Phim hay nhất đấy thôi. Nhưng đó là trường hợp duy nhất xảy ra trong 5 thập kỉ qua, nhờ sức mạnh tình yêu của Jack và Rose.

Bạn không thể thắng Phim xuất sắc nếu không có đề cử SAG cho hạng mục Tập thể diễn viên xuất sắc

Đã từ lâu người ta để ý tới sự trùng hợp "không hề nhẹ" giữa Screen Actors Guild Awards (SAG) và Oscar. Trong lịch sử 22 năm trao giải của mình, SAG đã tạo nên một thứ logic kết nối giữa những đề cử cho Đoàn diễn viên xuất sắc (Best Ensemble nominations) của mình và Phim xuất sắc nhất của Oscar. Trừ trường hợp của Braveheart, chiến thắng Oscar mà không cần một đề cử tập thể diễn xuất tại SAG, thì lịch sử nói rằng bạn phải cần một đề cử này nếu muốn với tay tới tượng vàng. Thậm chí chiến thắng gây tranh cãi của Crash tại Oscar lần thứ 78 trước Brokeback Mountain được cho là vì trước đó Crash đã thắng tại SAG cho giải Tập thể diễn viên xuất sắc.

Phim hoạt hình, hậu truyện (sequel) và phim nước ngoài thì không được Oscar cho Phim xuất sắc nhất

Trong 9 bộ phim nói tiếng nước ngoài (mà Amour năm 2012 là ví dụ gần đây nhất) cùng 3 bộ phim hoạt hình từng được đề cử Oscar, không tác phẩm nào giành được tượng vàng. Thể loại phim sequel thì khấm khá hơn một chút, nhưng cũng chỉ có 2 tác phẩm hậu truyện từng được vinh danh Phim xuất sắc nhất là The Godfather: Part II và The Return Of The King. 

Tác phẩm của Scorsese, The Departed đã vẫy lá cờ nhỏ nhoi của mình đại diện cho dòng phim làm lại (remake) và đây cũng là trường hợp duy nhất, trong khi phim tài liệu trước giờ còn chưa có nổi một đề cử Oscar.

Đạo diễn nữ? Một đề cử Oscar còn khó nữa là

Trong lịch sử chỉ có đúng một (vâng, chỉ một) bóng hồng từng bước lên bục nhận giải cho vị trí Đạo diễn xuất sắc nhất: Kathryn Bigelow với The Hurt Locker năm 2009. Ngoài ra cũng mới chỉ có 3 nữ đạo diễn từng nhận được đề cử Oscar: Lina Wertmüller (Seven Beauties, 1976), Jane Campion (The Piano, 1993), và Sofia Coppola (Lost In Translation, 2003). 

Oscar, làm ơn, vậy còn những Ava DuVernay, Lisa Cholodenko, Claire Denis, Kelly Reichardt, Jodie Foster, Ana Lily Amirpour, Lone Scherfig, Agnès Varda, Lynn Shelton, Reed Morano, Andrea Arnold, Lana Wachowski và nhiều người khác nữa?

Công cụ dự đoán mang tên Critics’ Choice Awards

Năm 1996, Broadcast Film Critics Association (Hiệp hội phê bình phim phát sóng) thành lập giải thưởng Critics’ Choice Awards. Nghe thì có vẻ như đây là cuộc bầu chọn của các thanh thiếu niên, nhưng những con số trùng hợp giữa người chiến thắng của Critics’ Choice Awards và Oscar thật đáng ngạc nhiên.

Tính tới năm 2015, sau 20 năm Critics’ Choice Awards đã "dự" đúng 80% hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất của Oscar, 65% người chiến thắng tại hạng mục Nữ phụ và Nam chính xuất sắc, trùng với 60% Phim xuất sắc nhất của Oscar và 55% hạng mục Nữ chính xuất sắc và Nam phụ xuất sắc. 

Trong cùng thời kì thì BAFTA chỉ "dự" đúng được 55% Phim hay nhất, SAG theo sau với một nửa phim hay nhất của họ trùng với Oscar, và hạng mục Drama của Quả Cầu Vàng chỉ trùng khoảng 45% với lựa chọn của Viện hàn lâm.

Thắng Quả Cầu Vàng, BAFTA, SAG, Critics’ Choice thì bạn chắc ăn một tượng tại Oscar

Mỗi năm nhìn cảnh các nam nữ diễn viên tranh đấu cho chiếc tượng vàng (tuy nhiên không phải theo kiểu Hunger Games), bạn sẽ nhận ra một quy luật khá hay ho. Nếu như bạn là một diễn viên và trong năm đó bạn đã thâu tóm 4 giải thưởng quan trọng gồm Quả Cầu Vàng, SAG, BAFTA và Critics’ Choice thì cơ hội để bạn đạt cú "ăn 5" huyền thoại là khá lớn. 

Tính từ năm 1996 đã có 22 người làm được điều này, bao gồm Javier Bardem với No Country For Old Men, Heath Ledger cho The Dark Knight, Reese Witherspoon trong phim Walk The Line, Jennifer Hudson với Dreamgirls và Daniel Day-Lewis cho There Will Be Blood và Lincoln.

Đặt cược vào Colleen Atwood và Sandy Powell

Đã cá cược mà bỏ qua hai cái tên nổi tiếng trong làng thiết kế trang phục như Atwood và Powell là một ván bài đầy rủi ro. Cùng nhau họ có 22 đề cử với 6 chiến thắng. Tuy nhiên phần khó nhất là chọn ai trong số 2 người này, khi mỗi người chia nhau 3 chiếc tượng. 

Sandy Powell thậm chí còn tự đấu với mình khi bờm và quần bó trong Shakespeare In Love chiến thắng những kim sa và vải thun trong Velvet Goldmine, cả hai đều là những thiết kế của bà và đều có mặt trong đề cử hạng mục trang phục của Oscar. Một lần nữa, 2016 chứng kiến điều này lặp lại khi cả hai bộ phim mà Powell đảm nhận phần thiết kế là Cinderella và Carol đều có mặt trong danh sách đề cử Oscar cho Phục trang xuất sắc.

Công thức mang tên PGA + DGA + SAG

Nghe như một công thức hoá học nhưng nếu thâu tóm cả 3 giải thưởng quan trọng là SAG (cho giải Dàn diễn viên xuất sắc), PGA (cho hạng mục Nhà sản xuất xuất sắc), DGA (hạng mục Đạo diễn xuất sắc) thì hầu như bạn có thể yên tâm chuẩn bị bài diễn văn của mình. Trường hợp gần đây nhất không đúng với dự đoán này là khi Braveheart vượt mặt Apollo 13 thì cũng suốt từ năm 1996.

Và luôn luôn có những bất ngờ

Ai đó làm ơn giải thích tại sao Crash lại vượt mặt Brokeback Mountain được không? Thế còn Shakespeare In Love thay vì Saving Private Ryan, và như chúng ta nhắc mãi, Braveheart được vinh danh chứ không phải Apollo 13 hay Sense & Sensibility? Tại sao lại là Adrien Brody? Loretta Young cho The Farmer’s Daughter thì sao?

Từ những năm đầu, bên cạnh sự hân hoan, Oscar cũng dành chỗ cho nỗi buồn và sự thất vọng. Luôn luôn có những tin đồn không bao giờ được kiểm chứng như người bầu chọn từ chối xem phim (xin chào, Brokeback Mountain), hay chuyện đọc nhầm tên người chiến thắng (trường hợp của Marisa Tomei năm 1993). Sự thực là không có cách nào để biết trước 6000 con người sẽ bình chọn như thế nào, thẳng thắn mà nói, đây là điều bất khả thi. Cuối cùng thì đây vẫn là quan điểm của mỗi cá nhân, và Viện hàn lâm thì luôn biết làm thế nào để gây bất ngờ cho mọi người.