Tìm lại "phố người Hoa thời xa xưa" ở Hà Nội
Trên khắp thế giới, “khu phố Hoa” là khái niệm chẳng hề xa lạ. Các bạn có biết ở Hà Nội cũng đã từng tồn tại khu phố Hoa?
Qua những bức ảnh của ngày nay, chúng mình hãy cùng tìm lại dấu tích phố Tàu thời xa xưa ẩn dấu trong nét hiện đại bạn nhé!
Vào khoảng thế kỉ 17, những người Hoa di cư hầu hết tập trung ở phố Tạ Hiện, Hàng Buồm. Và để khám phá lịch sử của khu phố Hoa xưa kia ở Hà Nội, có lẽ chúng ta nên bắt đầu với phố Tạ Hiện.
Phố Tạ Hiện thời xưa.
Tạ Hiện ngày nay nổi tiếng với các sản phẩm lưu niệm dành cho khách du lịch: nem chua rán, khoai tây chiên, trà đá… Phố dài 266m (do mấy đoạn phố cũ xưa gộp lại thành một phố dài), xưa kia nguyên là đất phường Hà Khẩu, huyện Thọ Xương cũ.
Tất cả mọi người vẫn gọi con phố này với cái tên quen thuộc là Tạ Hiền, nhưng thực ra tên chính xác của con phố là Tạ Hiện. Tạ Hiện là một trong số ít những con phố còn giữ được gần như nguyên vẹn kiến trúc ban đầu.
Nơi đây vẫn còn những con ngõ chật hẹp nổi danh từ thuở xưa như ngõ Quảng Lạc, nơi có nhà hát tuồng Quảng Lạc rất nổi tiếng vào thời đó.
Thời xưa, từ Hàng Buồm đến ngã ba Sầm Công (nay là phố Lương Ngọc Quyến), rạp hát Quảng Lạc ở quãng giữa ngõ về phía bên phải.
Từ rạp hát đến hết ngõ, tức là ngã tư phố Galet (Lương Ngọc Quyến) có độ trên mười gian nhà đều là nhà nhỏ hẹp một tầng cũ kĩ và chật chội. Những nhà bên dưới rạp Quảng Lạc đều mở cửa hàng ăn uống giải khát phục vụ khách xem hát hoặc đi chơi đêm. Chủ nhà hàng hầu hết là khách trú; họ bán từ nước chanh, chè ấm... cho tới cháo, phở, vằn thắn... Cửa hàng chật chội, lò bếp nấu nướng ở ngay cạnh cửa ra vào.
Đối diện rạp Quảng Lạc là một ngã ba, một ngõ hẻm nữa, gọi là ngõ Sầm Công đa số cũng là người Tàu. Họ làm đủ mọi nghề: phu khuân vác cho các nhà buôn xuất nhập khẩu ở mấy phố Hàng Buồm, Đào Duy Từ, làm công trong các cửa hiệu, bán hàng rong, thịt quay, bánh bao, bán các thứ chè vừng đen, chè khoai, bánh rán… đi các phố. Dọc hai bên ngõ Sầm Công có khoảng trên chục số nhà, nhà nào cũng nhỏ bé chật hẹp.
Dãy lẻ của khu phố hiện tại còn 10 ngôi nhà liền khối, được xây dựng từ khoảng đầu thế kỷ 20. Các ngôi nhà này đều có hai tầng, mái ngói dốc, hình dạng giống nhau. Bên dãy chẵn cũng là những ngôi nhà có kiến trúc tương tự nhau, nhưng mang nét truyền thống Việt Nam với tầng hai được xây lùi vào trong so với tầng một nằm sát mặt đường.
Đây cũng là con phố cổ được chọn để trùng tu, cải tạo thí điểm chào mừng đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, được thực hiện bởi sự hợp tác giữa hai thành phố Hà Nội và Toulouse (Pháp). Toàn bộ mặt tiền phía cuối khu vực Tạ Hiện - ngã tư cắt Lương Ngọc Quyến được trùng tu, cải tạo giống hệt kiến trúc ngày xưa. Công trình khởi công từ ngày 11/11/2010 và kết thúc vào 30/6/2011.
Xuôi theo con phố Tạ Hiện, chúng ta sẽ đến với phố Hàng Buồm. Phố có chiều dài 300m, xưa kia là đất phường Hà Khẩu nằm cạnh cửa sông Tô Lịch, thông với sông Hồng. Do vị trí địa lý như vậy nên cư dân nơi đây xưa kia vốn sống chủ yếu bằng nghề liên quan đến sông nước. Sản phẩm chủ yếu được bán trên phố thời đó là các loại bị, túi, vỉ, buồm, chiếu buồm đan bằng mây và cói. Nguyên liệu được thuyền chở vào phố, và thành phẩm cũng được chính các thuyền ấy chở đi nơi khác.
Phố Hàng Buồm thời xưa.
Theo các tài liệu còn lưu lại, vào khoảng đầu thế kỉ 19, sự có mặt dần dần của Hoa thương ở Hàng Buồm đã hình thành khu phố Tàu. Khi người Pháp đặt chân đến Hà Nội năm 1872 thì Hàng Buồm đã rất đông Hoa Kiều và có nhà Hội Quán. Cũng từ đó, Hội quán Quảng Đông được xây dựng ngay trên phố, nay nơi này là ngôi trường mẫu giáo Tuổi thơ.
Nét kiến trúc xưa cũ của Hội quán Quảng Đông vẫn còn tồn tại ở trường mẫu giáo Tuổi thơ.
Trong những năm biến động từ 1873 đến 1882, các thương nhân Hoa Kiều làm giàu nhanh chóng và tập trung ngày càng đông ở đây, người Việt ở đó dần dần dọn nhà sang các phố khác, Hàng Buồm biến thành một "phố Khách" với những cửa hàng buôn bán của người Hoa giàu có, phát đạt.
Họ mở nhiều nhà hàng Tàu nổi tiếng và thịt quay Hàng Buồm chính là một di sản mà họ để lại ở Hà Nội. Ngày nay, món thịt quay vẫn là đặc sản của phố Hàng Buồm. Các cửa hàng thịt quay có tiếng của phố là Phú Điền (số nhà 103), Trung Ký (số 109), Đông Phú (số 117) và đặc biệt là Vạn Thành (số 108), lúc nào cũng đông khách.
Ngày nay trên phố có nhiều cửa hàng bán bánh kẹo, hạt dưa hạt bí, và cả các món ăn sẵn nổi tiếng như thịt quay, bún, nộm.... Cùng với đó là các loại rượu bia, nước giải khát. Những dịp Tết và Trung Thu, nơi đây rất tấp nập.
Bên cạnh các nét cũ của người Hoa ở thế kỉ 19, Hàng Buồm còn là một trong những đường phố mà kiến trúc ít thay đổi nhất qua thời gian. Ngôi đền Bạch Mã nổi tiếng nằm ở số nhà 76 là công trình kiến trúc khá lớn, quy hoạch theo chiều sâu, bắt đầu từ phố Hàng Buồm đến phố Ngõ Gạch, xây dựng theo hướng Đông Nam, sát hè phố Hàng Buồm.
Đền thờ thần Long Đỗ, là trấn phương Đông của kinh thành Thăng Long xưa.
Tìm lại dấu tích xưa cũ của những con "ngõ nhỏ, phố nhỏ" chắc hẳn là một gợi ý đáng yêu trong tiết trời thu ở Hà Nội. Và tại sao trong ngày cuối tuần này, bạn không thử một "tour" vòng quanh phố cổ nhỉ?
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày
