Bà con họ hàng của El Nino có nguy cơ biến Trái đất thành một cái lò lửa

Chắc nhiều người trong chúng ta đã khá quen thuộc với cái tên El Nino - hiện tượng nước biển nóng lên bất thường, gây ra nhiều hiện tượng khí hậu cực đoan trên thế giới. Đây cũng là một trong những lý do khiến các chuyên gia cực kỳ lo ngại, rằng nếu chúng ta không kìm hãm quá trình biến đổi khí hậu, El Nino sẽ ngày càng mạnh lên, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

El Nino trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là "con trai". Và chắc nhiều người cũng biết El Nino còn có một đứa "em gái" - La Nina - là một hiện tượng trái ngược, xảy ra sau khi El Nino kết thúc.

Tuy nhiên, hóa ra gia đình này vẫn còn 2 nhân vật nữa mà ít ai biết đến. Đó là El Tio (ông bác) và La Tia (bà dì). Trong đó, ông bác nhà này đang có xu hướng khiến cho nhiệt độ Trái đất trở nên mất kiểm soát.

El Tio là gì?

Có một yếu tố rất quan trọng trên biển Thái Bình Dương mà thường không được nhắc đến. Nó được gọi là Dao động liên thập kỷ Thái Bình Dương (Interdecadal Pacific Oscillation - IPO), do một nghiên cứu về lượng mưa, nhiệt độ, lưu lượng sông của Úc đặt tên.

IPO trên thực tế có liên quan đến sự chuyển động của dòng nước ấm xung quanh Thái Bình Dương. Quá trình này xảy ra mỗi 10 - 30 năm, tức là nhiều hơn hẳn so với chu kỳ của El Nino (ENSO - từ 3 đến 7 năm).

Người ta gọi sự chuyển động này là El Tio. Và tương tự, giai đoạn ngược lại là El Tia.

Nguyên nhân khiến IPO xảy ra hiện vẫn chưa được làm rõ. Chỉ biết rằng, IPO được cho là có liên quan đến một "khoảng chững" trong quá trình nóng lên của Trái đất, khi tốc độ gia tăng nhiệt độ toàn cầu bỗng chậm lại vào đầu những năm 2000.

Bà dì dễ thương và ông bác khó tính

Nhiệt độ toàn cầu tăng lên, ai cũng biết là do hiệu ứng nhà kính. Nhưng với El Tio và La Tia, cả 2 gây ra những giai đoạn nhiệt độ gia tăng hoặc giảm đi tạm thời trên hành tinh này. Lượng mưa trên toàn thế giới thay đổi cũng do IPO gây ra, thậm chí bao gồm cả những đợt hạn hán tại Mỹ, Trung Quốc, Úc và New Zealand.

Nhưng quá trình tác động này diễn ra như thế nào? Vào đầu những năm 2000, những đợt nóng gây ra do hiệu ứng nhà kính đã bị La Tia chôn vùi dưới lòng đại dương, khiến cho quá trình ấm lên của Trái đất chậm hẳn lại. Nguyên nhân là do lúc này nhiệt độ bề mặt đại dương ở khu vực xích đạo lạnh hơn bình thường, nhưng lại ấm hơn ở khu vực xa xích đạo.

Trong bối cảnh hiện nay thì việc giảm được nhiệt độ luôn được chào đón. Nhìn chung, chúng ta có một "bà dì" khá tốt bụng và dễ thương vào lúc này. Tuy nhiên, "ông bác khó tính" El Tio có thể phá hỏng tất cả.

Bằng cách đảo lượng nhiệt bị chôn dưới lòng đại dương lên bề mặt, nhiệt độ Trái đất sẽ tăng lên một cách nhanh chóng. Đó là những gì đã từng xảy ra trong giai đoạn cuối thập kỷ 70 và cuối thập kỷ 90.

Thách thức với các nhà khí tượng học

Một trong những vấn đề lớn với khoa học khí tượng thủy văn là dự đoán xem các vấn đề của Trái đất sẽ được tháo gỡ ra sao trong vòng vài thập kỷ kế tiếp. Trái đất sẽ nóng tới cỡ nào, hạn hán, lũ lụt liệu có xảy ra với tần suất lớn?

Để làm được, các chuyên gia sẽ phải sử dụng những mô hình mô phỏng khí hậu Trái đất trên máy tính. Tin mừng ở đây là các mô hình hiện nay đã được cải tiến rất tốt, dù chưa thể mô phỏng lại hoàn hảo El Tio, La Tia ngoài đời thực, nhưng phần nào cho phép chúng ta xây dựng giả thuyết và giải pháp tốt.

Tuy nhiên, còn rất nhiều việc phải làm để dự đoán sự thay đổi của IPO. Nhìn chung, theo Ben Henley từ ĐH Melbourne, ông bác "đồng bóng" này cũng đang ở rất gần, và có nguy cơ khiến nhiệt độ tăng vọt trong vài thập kỷ kế tiếp.